7 Haziran Genel Seçimi'nde tartışılan seçim barajı yüzde 10 yerine yüzde 5'ü düşürülseydi hangi partinin ne kadar oy alacağı akademik bir çalışma ile ortaya kondu. Prof. Çetin Tosun'un simülasyonuna göre seçim barajının yüzde 5'e düşürüldüğünde MHP, HDP'den daha fazla vekil sandalyesine sahip olurken AK Parti'nin milletvekili sayısında ciddi düşüş oluyor.

Yeniden seçim sürecine girdiğimiz şu günlerde, temsilde adalet kavramı tekrar önem kazanıyor. Siyasal özgürlüklerin gerçekleşebilmesinin en önemli garantilerinden bir tanesi, vatandaşların oylarının sağlıklı ve adil bir şekilde parlamentoda temsile yansıyabilmesi. Bu sistemin çalışmadığı veya eksik çalıştığı yerlerde, etkin bir demokratik işleyişten bahsetmek zorlaşır. Ege Üniversitesi İİBF Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Tanju Tosun, yayımladığı bir raporda farklı seçim sistemlerini siyasal özgürlük perspektifinden değerlendirdi ve Türkiye'de uygulanmış mevcut seçim sistemleri ve bu seçim sistemlerinin seçimlere etkisini ele aldı.

Özgürlük Araştırmaları Derneği'nin Liberal Perspektif: Rapor serisinden çıkan 'Türkiye'de Seçim Sistemleri ve Seçimlere Etkisi' adlı akademik çalışmada 7 Haziran genel seçimlerinde seçim barajının yüzde 5 olması durumunda hangi partinin ne kadar milletvekili çıkartacağı hesaplandı. Prof. Tosun, Türkiye için alternatif seçim sistemi olarak iki aşamalı bir teklif sunuyor. Tosun, "Seçim sistemi değişikliği yönünde atılması gereken ilk ve en önemli adım yüzde 10'luk ulusal seçim barajının yüzde 5'e düşürülmesidir. Buna ilave olarak, Prof. Erdun Özbudun'un da önerdiği gibi, parlamentonun 100 üyesinin ülke seçim çevresinden barajsız nispi temsil yöntemiyle seçilmesi daha çoğulcu ve çok sesli bir parlamentonun oluşmasına yardımcı olabilir. Kanımızca, ulusal barajın yüzde 5'e düşürülmesine rağmen parlamentoda temsil edilmeyen, fakat belli bir seçim çevresi ya da çevrelerinde birinci olan partilerin en azından güçlü oldukları bu seçim çevrelerinde milletvekili çıkarabilmeleri için, yine d'Hondt yöntemiyle fakat o seçim çevrelerinde barajdan muaf tutularak, tüm partiler için o seçim çevresinde milletvekili dağılımı hesaplamasının yapılması ile temsilde adalet pekişebilir." dedi.

SEÇİM SİSTEMİ DEĞİŞİKLİĞİNDE HANGİ PARTİ NE KADAR OY ALIYOR?

Özbudun'dan esinlenerek Prof. Tosun'un önerdiği alternatif seçim sisteminin uygulanması durumunda AK Parti 100 milletvekilinin 42'sini, CHP 26'sını, MHP 16'sını, HDP 13'ünü, SP 2'sini, Bağımsızlar 1'ini alacaktı. 450 milletvekilinin yüzde 5 barajlı bir sistemde seçilmesi durumunda ise dağılım şöyle olacaktı: AK Parti 450 milletvekilinin 193'ünü, CHP 118'ini, MHP 77'sini, HDP 62'sini alacaktı. Partilerin toplam milletvekili sayısı: AK Parti:235, CHP: 144, MHP: 93, HDP: 75, SP: 2, Bağımsız: 1 olacaktı.

'TERCİHLİ OY SİSTEMİ YETERLİ DEĞİL'

Öte yandan 7 Haziran öncesinde seçim çevreleri dengeli biçimde düzenlenmiş olsaydı, yüzde 10 barajlı sistemde dağılım şöyle gerçekleşecekti: AK Parti: 236, CHP: 144, MHP: 94, HDP: 76.

Prof. Tosun'a göre son günlerde dillendirilen tercihli oy sistemi, seçmen iradesini parlamentoya yansıtma, rekabet, kaliteyi artırma bakımından önemli olmakla birlikte yeterli değil. CİHAN