ABD Dışişleri Bakanlığı’nın 1978 tarihli Hansell Mutabakatı olarak bilinen resmi görüşü Batı Şeria’daki İsrail yerleşimlerinin uluslararası hukukla uyumlu olmadığını savunuyordu. Trump yönetimi ise Batı Şeria’daki İsrail yerleşimlerinin genişletilmesine yönelik ABD’nin itirazına temel oluşturan bu görüşün çözüme katkı sağlamadığını savunuyordu.
Mike Pompeo Dışişleri Bakanlığı’nda düzenlenen basın toplantısında, bu konuyla ilgili hukuki meselelerin İsrail mahkemeleri tarafından ele alınması gerektiğini söyledi. ABD Dışişleri Bakanı “Sivil yerleşimlerin kurulmasının uluslararası hukukla tutarlı olmadığını söylemek barış amacını ilerletmedi. Acı gerçek şu ki çatışmanın hiçbir zaman hukuki bir çözümü olmayacak, kimin haklı kimin haksız olduğuna ilişkin tartışmalar barışı getirmeyecek” ifadelerini kullandı.
Pompeo, Batı Şeria’nın statüsü konusunda bir karar vardığı anlamına gelmediğini, bu konuyu İsrailliler ve Filistinliler’in müzakere etmeleri gerektiğini mesajını verdi.
Pompeo’ya basın toplantısında “İki devletli çözüm artık uygulanabilir olmadığına göre, tek devletli çözüme mi yaklaşılıyor?" sorusunu "Bu hukuki görüşün tersinin uygulandığı dönemde sorunun çözülemediğini gördük. Bu adımla soruna siyasi çözüm ve barış vizyonunun uygulanması olasılığının arttığı kanısındayız" sözleriyle yanıtladı.
Dışişleri Bakanı Pompeo, ABD’nin konuya ilişkin hukuki bir analiz yaptığını, uluslararası hukuku incelediklerini ve bu adımla İsrail-Filistin sorununa siyasi çözüm bulunması için gereken alanı açtıklarını belirtti.
ABD’nin bu kararı, Trump yönetiminin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıması ve Suriye sınırında İsrail’in 1967 yılında ilhak ettiği Golan Tepeleri’nde de İsrail’in egemenliğini tanıması adımlarının ardından geldi.
İsrail Başbakanı: “Tarihsel bir hata düzeltmiş oldu”
İsrail Dışişleri Bakanlığı ABD’nin kararını memnuniyetle karşıladıklarını belirtti. İsrail Başbakanı Netanyahu da ABD’nin bu adımıyla tarihsel bir hatanın düzeltildiğini savundu, diğer ülkeleri de benzer bir yaklaşık benimsemeye çağırdı.
Filistin lideri Mahmud Abbas'ın sözcüsü ise ABD'nin bu kararının uluslararası hukuka tamamen aykırı olduğunu söyledi.
Dışişleri Bakanı Pompeo'nun karar açıklamasının ardından Kudüs'teki ABD Büyükelçiliği Batı Şeria, Kudüs ve Gazze için seyahat uyarısı yayınladı.
Ürdün: "Tehlikeli sonuçları olur"
Ürdün'den de ABD'nin kararına tepki geldi. Ürdün Dışişleri Bakanı Ayman Safadi kararın Ortadoğu'da barış sürecini yeniden canlandırma olasılığı konusunda tehlikeli sonuçları olacağını belirtti.
Ürdünlü bakan Twitter'dan paylaştığı mesajda bu bölgedeki Yahudi yerleşimlerinin hukuk dışı olduğunu ve iki devletli çözüme zarar verdiğini savundu.
Karar Netanyahu'nun elini güçlendirebilir mi?
Dışişleri Bakanı Pompeo’nun açıkladığı bu kararın, büyük ölçüde sembolik olsa da, son seçimlerin ardından koalisyon hükümetini kuramayan ve siyasi olarak ayakta kalmaya çalışan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu güçlendirebileceği yorumları yapılıyor.
Kararın Netanyahu’nun Filistinlilerin gelecekte kurulmasını istedikleri devlet için üzerinde hak iddia ettikleri topraklarda yeni yerleşimlerin inşa edilmesinin önünü açmak için kullanabileceği görüşü dile getiriliyor.
Uluslararası toplum İsrail’in 1967 yılında ilhak ettiği Batı Şeria’daki İsrail yerleşimlerini hukuk dışı olarak niteliyor. Bu kararın da dayanağı işgalci bir gücün kendi sivil nüfusunu işgal altındaki bölgeye aktarmasını yasaklayan Dördüncü Cenevre Sözleşmesi.
Filistinliler ve uluslararası toplum Batı Şeria'da sayıları gittikçe artan İsrail yerleşimlerinin iki devletli çözüm umuduna zarar verdiği görüşünde.
