Adalet Bakanı Merrick Garland, Donald Trump’ın Biden karşısında kaybettiği 2020 seçimi sonuçlarına müdahale iddiası ve geçen yıl Florida’daki konutunda bulunan devlete ait gizli belgelerle ilgili soruşturmaları yürütmek üzere özel savcı Jack Smith’i atamıştı.
Garland Başkan Biden’ın oğlu Hunter Biden’ın federal vergi ve silah yasalarını ihlal edip etmediğinin soruşturulması için de David Weiss’ı özel savcı olarak görevlendirdi.
Biden’ın evinde bulunan az sayıda gizli belgeyle ilgili soruşturmanın yürütülmesi için de Robert Hur, Adalet Bakanı tarafından özel savcı olarak atandı.
Jack Smith’in yürüttüğü iki soruşturma; biri Florida diğeri de başkent Washington’da olmak üzere Donald Trump aleyhinde açılan iki davayla sonuçlandı.Üç özel yetkili savcının yürüttüğü soruşturmalar 2024 seçimlerinde aday olan Donald Trump ve Başkan Joe Biden’ın seçim kampanyaları sürecini etkileyebilir.
Özel yetkili savcılar genellikle siyasi isimleri ya da hükümete ilişkin ciddi iddiaları kapsayan hassas davaları yürütmek üzere atanırlar ve federal savcılara kıyasla daha bağımsız şekilde soruşturma yürütürler.
Adalet Bakanlığı yönetmeliği, çıkar çatışması olması veya bir soruşturmanın dışardan bir kişi tarafından yürütülmesinin kamu yararına olacağına karar verilmesi durumunda, bakana özel savcı atama yetkisi veriyor.
Adalet Bakanı soruşturmanın kapsamını tanımlıyor; ancak özel savcının adaletin/soruşturmanın engellenmesi gibi soruşturma sırasında işlenen yeni suçları inceleme yetkisi de bulunuyor.
Diğer federal savcıların aksine, özel yetkili savcılar Adalet Bakanlığı’nın günlük denetimi olmadan çalışıyor ancak adalet bakanı bir soruşturmanın nasıl ilerlemesi ya da devam edip etmemesi gerektiği konusunda kararları bozabiliyor.
Özel savcının yetkileri neler?
Özel savcılar federal bir savcının yetkilerine sahip. Özel savcı da soruşturmanın denetlenmesinden ve suçlama getirilip getirilmeyeceğine, getirilecekse bunun yargılamayla sonuçlanıp sonuçlanmayacağına karar verilmesinden sorumlu.
Özel savcılar Adalet Bakanlığı’nın iç tüzüğünü takip etmek ve suçlama getirilip getirilmeyeceğini belirleyen politikalara uymak zorunda.
Özel yetkili savcılar federal savcılara kıyasla daha fazla kamuoyunun gözü önünde oluyor. Başka davaların aksine adalet bakanı özel savcının kararını iptal ederken Kongre’yi bilgilendirmek zorundadır.
Özel yetkili savcı da soruşturma kapsamında kişi ya da kişilere yönelik suçlama getirdiğinde veya getirmediğinde bunu gerekçelendirdiği bir rapor sunmak zorunda. Bu raporlar, diğer federal soruşturmaların aksine, zaman zaman kamuoyuna açıklanabilir.
Kim özel yetkili savcı olarak atanabilir?
Özel yetkili savcı Adalet Bakanlığı dışından soruşturmanın başına getirilen bir avukat ya da eski savcı.
Hem Donald Trump’la ilgili iki soruşturmayı yürüten Jack Smith hem de Trump’ın seçim kampanyası ekibinin 2016 seçimi öncesinde Rusya ile işbirliği yaptığı iddialarını soruşturan eski FBI Başkanı Robert Mueller bu şekilde göreve gelen savcılardı.
Bazı durumlarda adalet bakanı halihazırda denetledikleri soruşturmaya ağırlık kazandırmak amacıyla bakanlık içinden avukatları göreve atayabiliyor.
Üç özel yetkili savcı ne kadar deneyimli?
Hunter Biden davası: 2018’de Trump tarafından atanan David Weiss Delaware’de savcı.
Biden gizli belge davası: Robert Hur 2018-2021 arasında Maryland’da savcıydı. Trump tarafından bu göreve aday gösterilmişti. Maryland’da federal savcı olan Hur, Adalet Bakanlığı’nda çalıştı ve özel bir hukuk firmasının ortaklarındandı.
Trump davaları: Jack Smith eski bir federal savcı. Kamu yolsuzluğunu soruşturan birimden sorumluydu. 2018’de Kosova Savaşı’nda savaş suçlarını soruşturan başsavcı olarak görev yaptı.
