Adıyaman'ın Gölbaşı ilçesinde çiftçiler tarafından bulunan ve 1500 yıllık olduğu tahmin edilen hayvan figürlerinin yer aldığı mozaiğin, erken Roma döneminden kalma olduğu anlaşıldı. Grek yazıtlar alanında uzman olan Atina Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sophia Aneziri, mozaikte "Bu en kutsal günlerde ve Aziz Marana huzurunda, kutsal bir kilise bu topraklarda yükseldi. Aziz Marana’nın gayretleriyle" yazdığını söyledi. Prof. Dr. Aneziri, yazıda adı geçen Marana’yı, bölgenin yerli piskoposu olarak yorumladı ve yazıtın da Marana tarafından, burada kutsal bir mekânın olduğunu ortaya koymak amacıyla yazıldığını dile getirdi.

Adıyaman'da kısa süre aralıklarla bulunan mozaikler, bilim dünyasında heyecana sebep oldu. Arkeologlar Derneği Başkanı Soner Ateşoğulları, hayvan figürleri olan mozaiklerin bir gelenek çerçevesinde yapıldığını ve genellikle yapıların tabanında yer aldığını söyledi.

Mozaikler, incelemenin ardından Adıyaman Müzeler Müdürlüğü’ne teslim edildi. 22 Haziran’da ise Besni ilçesi Sugözü Mahallesi’nde bir çifti tarafından bir mozaik bulundu ve yetkililere haber verildi.

Üzerinde 4 satır yazının yer aldığı mozaiğin, Doğu Roma döneminden kalma olduğu ve 1500 yıllık olduğu bilgisi verildi. Mozaiğin hangi yapının parçası olduğu ya da üzerinde ne yazdığı konusunda ise hiçbir yetkili açıklama yapmadı.

Ulaştığımız arkeologlar o dönemi bilen bir uzmanın yazıyı tercüme edebileceğini söylerken, araya bayram girmesi de uzmanlara ulaşmamızı engelledi.

İnternetten söz konusu döneme ilişkin uzmanlara yönelik yaptığımız araştırmada, Yunanistan’daki Atina Üniversitesi Tarih ve Arkeoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Konstantinos Kopanias ile Prof. Dr. Sophia Aneziri’ye sorularımızı yönelttik. 

Bunun yanı sıra Türkiye’de sanat dergisi de çıkarmış olan arkeolog Nezih Başgelen’e de ulaşarak yorumlarını aldık.

Prof. Dr. Kopanias, ilk görüşte mozaiğin Bizans döneminden kalma Grek yazıtı olduğunu, muhtemelen 5. yüzyıldan kaldığını ancak yazıtları çözme işini, bu alanda uzman olan Prof. Dr. Sophia Aneziri’nin yapabileceğini aktardı.

Grek yazıtlar alanında uzman olan Atina Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sophia Aneziri, kısa sürede sorularımızı yanıtladı. Prof. Dr. Aneziri, mozaikte şu yazının yer aldığını belirtti: “Bu en kutsal günlerde ve Aziz Marana huzurunda, kutsal bir kilise bu topraklarda yükseldi. Aziz Marana’nın gayretleriyle.”

Prof. Dr. Aneziri, yazıda adı geçen Marana’yı, bölgenin yerli piskoposu olarak yorumladı ve yazıtın da Marana tarafından, burada kutsal bir mekânın olduğunu ortaya koymak amacıyla yazıldığını dile getirdi.

Görüşlerine başvurduğumuz Arkeolog Nezih Başgelen’den aldığımız bilgiler, Yunanlı profesörün açıklamalarıyla örtüştü.

Yazıtların 5. yüzyılda Doğu Roma (Bizans) İmparatoru Jüstinyen (MS 482-565) döneminden kaldığını söyleyen Başgelen, yazıtın dini bir mâni olabileceği yorumunu yaptı. 

“Yazıt bir kilisenin tavanı, tabanı ya da duvarında yer alıyor” diyen Başgelen, şunları kaydetti: “Komagene Krallığı’nın bölgede hüküm sürmeye başlamasının ardından Adıyaman bölgesi önem kazanmış.

Daha sonra bölge Romalılar tarafından işgal edilmiş. Art arda bulunan mozaikler, bunun kanıtı zaten. Son bulunan mozaik, Jüstinyen döneminde Maranas adlı bir kişi tarafından yazılmış.”

Geçen yıl nisan ayında Hatay’da bulunan mozaiğin üzerinde, “Neşeli ol, hayatını yaşa” yazdığı iddia edilmişti. Habertürk'ün ulaştığı uzman Haris Rigas, iskelet mozaiğinin aslında “Sadece ölene kadar değil sonrasında da içelim” manasına geldiğini çözmüştü.

Birlikte bulunduğu öteki mozaiklerle bir kompozisyon oluşturan iskelet figürü hakkında Hatay Arkeoloji Müzesi Arkeoloğu Demet Kara, “Türkiye’de eşi olmayan bir mozaik. İtalya’da buna benzer bir mozaik var. Ama bu daha geniş kapsamlı. Milattan önce 3. yüzyıla ait olması açısından önemli” demişti.