Zülfükar Doğan - Ahvalnews.com

Bu yıldan başlayarak, yılda 500 bin, ülke çapında ise toplam 7,5 milyon konut ve işyeri yıkılıp yeniden yapılacak.

2019 Mart’ındaki yerel seçimler öncesinde,  Türkiye’yi şantiyeye çevirmeyi, inşaat üzerinden ekonomiyi canlandırarak, büyüme ve istihdamı artırmayı öngören bu dönüşüm planı, AK Parti’nin üç seçim yarışındaki en büyük kozu olacak.

Aynı zamanda Suriyeliler için, yoğun olarak bulundukları illerde ve sınırın Suriye tarafında Toplu Konut İdaresi’nin (TOKİ) “kalıcı konutlar” inşa etmesi,  planın diğer ayağını oluşturuyor. 

Şimdiye kadar Suriyelilere sahip çıkan Türkiye’nin “ensarlığından” söz eden Cumhurbaşkanı Erdoğan ve iktidar sözcüleri, son dönemde sığınmacıların ülkelerine dönmesi, IŞİD, PYD-YPG’den kurtarılan yerlere yerleştirilmesini, daha sık dile getirmeye başladı. 

Cumhurbaşkanının eşi Emine Erdoğan’ın 16 Şubat’taki 6. Vatan Konferansı’ndaki konuşması, planın Suriyelilerle ilgili ayağını daha somut şekilde açığa çıkarttı. Emine Erdoğan, Fırat Kalkanı’ndan sonra 140 bin Suriyelinin Cerablus’a yerleştirildiğini,  Zeytin Dalı Harekâtı tamamlandıktan sonra da, 500 bin Suriyelinin Afrin’e dönmesinin öngörüldüğünü kaydetti.

1999’daki Marmara Depremi’nden bu yana, yeni bir büyük deprem ihtimaline karşı, bugüne kadar çok sayıda bilimsel araştırmalar yapıldı, raporlar hazırlandı.  TBMM Deprem Araştırma Komisyonu, İstanbul Büyük Şehir Belediyesi (İBB), Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin (TMMOB) raporları bunlardan bazıları.  

Raporlarda, 2030-2040’a kadar gerçekleşeceği öngörülen büyük felakette, can kaybı 80-625 bin, yıkılacak konut sayısı 600 bin-1 milyon arasında değişirken, maddi kayıplar ise asgari 100 milyar dolar düzeyinde tahmin ediliyor.

 Eski Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, daha önce ülke genelinde depreme hazırlık, kentsel dönüşüm ile yıkım ve yeniden yapım için 400 milyar dolarlık bir kaynak öngörüldüğünü açıklamıştı.

Bu yöndeki hazırlıklar, yaklaşan seçimler öncesinde birden hız kazandı. Özellikle yerel yönetim seçimleri için kaynak yaratılması, harcamalara başlanması ön planda. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın başta İstanbul, Ankara, Bursa olmak üzere istifa ettirdiği AK Partili belediye başkanlarının yerine getirilen başkanların öncelikli görevi, bu plan doğrultusunda büyükşehirleri seçimi kazanacak şekilde dönüşüme hazırlamak.

Erdoğan, son dönemde parti yönetimine, ilgili bakanlara ve belediye başkanlarına yaptığı uyarılarda “dikey yapılaşmadan yatay yapılaşmaya” geçilmesini, çok katlı binalar yerine, 5+1 kattan yüksek bina yapılmamasını gündeme getiriyor.

Diğer yandan, kendisi de dahil olmak üzere, 24 yıla varan AK Partili yerel yönetimlerin “İstanbul’a ihanet ettiklerini, mezarlıklar dışında neredeyse yeşil alan kalmadığını” belirterek, günah çıkartıyor. 3,5 yıl İstanbul Belediye Başkanlığı yapan Erdoğan’ın, şimdi yakındığı çevre ve kültürel tahribatın, İstanbul’un tarihi siluetini bozduğu için tepki gösterdiği rezidansların, gökdelenlerin, Alışveriş Merkezleri’nin (AVM) çoğu, AK Parti döneminde inşa edildi. İstanbul’daki 121 gökdelenin 117’si AK Parti devrinde yapıldı.

Geçtiğimiz Kasım ayında düzenlenen Emlak Zirvesi’nde, Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı Mehmet Ceylan, “hükümetin inşaat sektörünü ekonominin lokomotifi olarak gördüğünü” belirterek, 150 bini İstanbul’da olmak üzere, 7,5 milyon konut ve işyerinin yıkılıp yeniden yapılacağını, yılda en az 500 bin konut ve işyerinin dönüştürüleceğini söyledi. 

Kentsel dönüşüme, yılda 15, toplamda 400 milyar dolar harcanacağı kaydediliyor. Bakan Yardımcısı Ceylan, kentsel dönüşümün 2023’e kadar tamamlanmasının hedeflendiğini vurguladı.

TMMOB ise 7 Ağustos 1999 depreminden sonra, olası bir depreme karşı İstanbul’da belirlenen 470 deprem toplanma alanının, AK Parti belediyeleri ve Çevre Bakanlığı’nın uygulamalarıyla 77’ye düşürüldüğünü, imar düzenlemelerinin, deprem riski yerine rant, kazanç ve kâr öncelikli olduğunu öne sürüyor.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki, gerçekleşmesi beklenen en az 7 şiddetindeki büyük deprem için, hazırlıklara hız verildiğini, kentsel dönüşüm için sıfır faizli finansal desteklerin devreye sokulacağını söylüyor. 

Özhaseki İller Bankası, Hazine ve TOKİ kaynaklarının seferber edileceğini, Dünya Bankası ile İslam Kalkınma Bankası’ndan sıfır faizli finansman olanakları sağlanarak kısa sürede devreye sokulacağını, Belediyelere, vatandaşlara dönüşüm inşaatları, yıkım ve yapım işleri için parasal olanaklar sağlanacağını ilan ediyor.

Bakan Özhaseki, çalışmaların hızlı şekilde yürümesi için, bürokratik ve yasal engellerin kaldırılması, imar değişikliği, yıkım, yapım, kamulaştırma, istimlak, ruhsat vb. kararların çabuk alınarak hayata geçirilmesi, işlerin sorunsuz yürümesi için kapsamlı bir KHK çıkartılacağını dile getiriyor. İstanbul’daki riskli ilçelerin başka bölgelere taşınması, en az 1 milyon nüfuslu yeni şehir ve yerleşimler kurulması çalışmalarının yakında başlayacağını ifade ediyor.

Öyle ki, İstanbul’da bin dolayında vatandaşın kentsel dönüşüm çerçevesinde yeni konutlarının yapımını üstlenen hükümete yakın müteahhit batınca, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı doğrudan devreye girerek bu bin konutun tamamlanmasını üstlendi.

Bakan Özhaseki bazı kentsel dönüşüm projelerinin “rantsal dönüşüm” niteliğine büründüğünü de itiraf ederek, bu gibi hallerde vatandaşın mağdur olmaması için, gerekirse “bakanlığın müteahhitlik yapacağını”  belirtiyor.

Yale Üniversitesi’nin her yıl açıkladığı Dünya Çevre Performansı Endeksi verilerine göre, (Environmental Performance Index-EPI) AK Parti iktidarı ve belediyeleri döneminde Türkiye, yaşanan çevre ve doğal yaşam tahribatında 33 sıra birden geriledi. 

En son yayınlanan 2016 endeksinde, genel kategoride 180 ülke arasında 99, doğa ve yaban hayatı koruma kategorisinde 177’inci oldu. Bu alanda Türkiye’ye en yakın ülkeler Somali, Afganistan, Haiti, Libya, Lesotho, Barbados, Suriye ve Irak.

AK Parti hükümetlerinde uzun süre ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcılığı görevinde bulunan Ankara Milletvekili Ali Babacan, daha önce kendisinin de içinde yer aldığı AK Parti hükümetlerini eleştirerek, Türkiye’nin üretmeden lüks binalar yapan, taşa toprağa para harcayan bir ekonomiye dönüştüğünü söylemişti. Babacan “İmara aykırı imtiyazlı gökdelenler şehirleri çirkinleştiriyor. Rantın adil dağıtımı konusunda, kuşkular uyandırıyor. Hızlı ve kolay para kazanma kapısını açıyor” demişti.

16 Nisan 2017’deki Anayasa Referandumu öncesinde, tüm kamu kaynakları seferber edilerek dağıtılan krediler, vergi istisnaları, tüketim ve harcamaların artırılması vb. yollarla sağlanan ekonomik canlanma ve yüksek oranlı büyümenin, şimdi 2019 seçimleri öncesinde kentsel dönüşüm ve rant dağıtımı planlarının KHK ile yürürlüğe konularak sürdürülmesi hedefleniyor. 

Yılda en az 500 bin binanın yıkılıp yenilenmesi, yılda 15 milyar dolar toplamda 400 milyar dolar harcanmasını öngören bu plan, AK Parti - MHP ittifakının uzlaştığı yerel seçimlere yönelik uyum yasalarının, Mart sonuna kadar TBMM’den geçirilmesi ardından devreye girecek.  

İstanbul başta olmak üzere, Türkiye’yi şantiyeye çevirecek plan, seçim kampanyasında AK Parti’nin can simidi olacak.  16’ıncı yılına giren AK Parti iktidarının, 2019’daki üç seçime bir yıl kala, birdenbire büyük deprem riskini hatırlaması, milyarlarca doların akıtılacağı yıkım-yapım-dönüşüm planlarını devreye sokmaya hazırlanması,  ekonomideki sıkıntıların, devlet eliyle ve kaynaklarıyla, inşaat sektörü canlandırılarak aşılması amacını da içeriyor. Yaratılacak milyarlarca dolarlık bu inşaat-rant pastasının, hükümete yakın müteahhitlerce paylaşılması ise sürpriz sayılmamalı, kimseyi şaşırtmamalı!