Endonezya'da geçen hafta kıyıya vuran ölü balinanın görüntüsü Alman Federal Çevre Bakanı Svenja Schulze'nin aklından çıkmıyor. Bakan, midesinde 115 plastik bardak, 25 plastik poşet, 4 pet şişe 2 terliğin yanı sıra yaklaşık 1000 parça plastikten oluşan 6 kilo çöp bulunan balinanın istisnai bir durum olmadığını belirtti ve plastik atık konusunda ciddi bir değişiklik gerektiğini ifade etti.
Almanya bu talebi konferanslarda ve resmi buluşmalarda düzenli olarak dile getiriyor. Ancak G7 ve G20 zirvelerinde verilen vaatler Alman hükümeti için yeterli değil. Almanya, dünya çapında plastik atıklarla mücadele etmek için kolları sıvadı. Federal Çevre Bakanlığı bu amaçla gelecek 10 yıl için 50 milyon euroluk bir bütçe ayırdı.
Bu bütçenin öncelikli olarak aktarılacağı alan plastik atıklar olacak. Plastik atıkların büyük bir bölümü Asya'daki nehirlerden geliyor. Asya'nın en uzun nehri aynı zamanda kıtanın da en kirli nehri konumunda: Tibet'ten doğan Yangtze Nehri, Şanghay gibi Çin'in dev kentlerinden geçerek Doğu Çin Denizi'ne dökülüyor. Uzunluğu 6 bin 400 kilometreye yakın olan nehrin güzergâhı boyunca çöpler toplanmadığı ve geri dönüşüm söz konusu olmadığı için, plastik şişelerden branda bezlerine ve poşetlere kadar plastik atıklar nehir sularına karışıyor.
Federal Çevre Bakanlığı, eylem planı ile "plastik atıktan en mağdur ülkelere" gitmeyi hedefliyor. Bakan, Hindistan, Çin ve Bangladeş gibi en kirli nehirlerin geçtiği ülkelerin Alman teknolojisinden yararlanabileceğini belirtti. Bu ülkelere, plastik atıkların çevre dostu bir şekilde imha edilmesi konusunda destek verilmesi amaçlanıyor. Ancak Almanya, kendi sınırları içinde de plastik atıklar ile mücadeleyi sıkılaştırmak istiyor.
Almanya'nın beş maddelik eylem planı
Federal Çevre Bakanı, Almanya'da plastik atıkların azaltılması amacıyla beş maddelik bir eylem planı hazırladıklarını açıkladı. "Kullan, at” toplumuna bir son verilmesi için çaba sarf etmeyi hedeflediklerini belirten bakan, tüm dünyaya, daha az plastikle de iyi bir yaşam sürdürülebileceğini göstermek istediklerini söyledi. Bakan, "İstemesek de, tüketim alışkanlıklarımızı yeni sanayileşmiş ve kalkınmakta olan ülkelere de ihraç ediyoruz" dedi.
Eylem planının maddeleri, plastik atık miktarını azaltmayı ve geri dönüşümünü artırmayı hedefliyor:
· Almanya, Avrupa Birliği'nin (AB) plastik tabak, pipet, kulak çöpü gibi tek kullanımlık plastik ürünlere koyduğu yasağı destekliyor.
· Federal Çevre Bakanlığı, piyasadaki şirketleri gereksiz ambalaj kullanılmaması konusunda ikna etmeyi hedefliyor.
· Su tüketiminde pet şişe oranının düşürülebilmesi için, Almanya'daki şehirlerde herkesin kendi şişesini doldurabileceği çeşme ve içme suyu istasyonlarının artırılması isteniyor.
· Ürünlerinde atık maddelerin yeniden değerlendirilmesi ile kazanılan malzeme veya geri dönüşümü kolay ambalaj maddesi kullanan üreticilere mükâfat sisteminin getirilmesi planlanıyor.
· Atık maddelerin yeniden değerlendirilmesi ile yapılan üretimin kamu yatırımları ile de desteklenmesi, plastik atıkların biyo-çöpten ayrı tutulması isteniyor.
Ancak beş maddelik eylem planının AB'nin tek kullanımlık plastik ürünlere koyduğu yasak dışında bağlayıcılığı bulunmuyor. Bakan Schulze, plastik atık konusunda sorunların diyalog ile çözüleceğine inancında.
Yeşiller Partisi'nden çevre konularına ağırlık veren Federal Milletvekili Bettina Hoffmann, bu nedenle planı "acı bir hayal kırıklığı" olarak nitelendiriyor. Deutsche Welle'ye konuşan Hoffmann, çöplerin engellenmesi için "bağlayıcı bir hedef" konulmamasından şikayetçi. Federal Çevre Bakanı ise, plastik poşetler konusunda katedilen mesafeyi örnek gösterdi ve diyalog sayesinde iki yılda plastik poşet kullanımının üçte iki azaldığını hatırlattı.
Afrika ve Asya'da plastik poşetler yasaklanıyor
Bu konuda çok daha sert bir çizgi izleyen ülkeler var. Özellikle de Afrika'da. Ruanda'da plastik poşetler 10 yıldır yasak. Ağır cezalar ve sıkı kontroller sayesinde devlet, plastik poşeti gündelik hayattan çıkarmayı başardı. Kenya ve Güney Afrika'da da plastik poşet yasaklandı. Bangladeş’de ise plastik poşet yasağının ardından atık sorununda bir rahatlama gözlemlense de, bu sefer plastik poşetler için bir karaborsa ortaya çıktı.
Almanya Çevre Bakanı, en ciddi plastik atık sorunu Afrika ve Asya'da olsa da, Avrupa'nın atıklarla daha fazla mücadele etmesi gerektiğini belirterek "Denizleri dolduran çöplerin bizimle hiçbir alakası yok diyemem.” şeklinde konuştu.
Schulze, hazırladığı beş maddelik eylem planının Almanya için önemli olduğunu ama asıl belirleyici olanın uluslararası alanda alınacak önlemler olduğunu belirtti ve "Balinanın midesindeki plastik ile ancak küresel alanda mücadele edilebilir" dedi.
