ANALİZ | TURHAN BOZKURT- Dünya Koronavirüs felaketi ile boğuşuyor. İlk olarak 12 Aralık 2019’da Çin’de teşhis edilen yeni tip Koronavirüs (Covid-19) vak’ası halihazırda 120’den fazla ülkede 200 bine yaklaştı. Şu ana kadar resmi verilere göre 8 binden fazla kişi hayatını kaybetti.
Vak’aların artış hızı azaldı deniliyordu ki bugünkü Financial Times’ta yayımlanan Uzakdoğu’da salgında 2’nci dalganın başladığına dair haber endişeleri artırdı. Tedbirleri biraz gevşeten Çin, Tavland, Malezya ve Singapur yeniden kırmızı alarm verdi.
Salgın can kaybının yanısıra doğudan batıya bütün dünya ekonomilerine ağır hasar veriyor. Piyasalarda kızılca kıyamat koptu, hisse senetleri yerlerde sürünüyor.
PAKET AÇIKLAYAN AÇIKLAYANA
Amerikan Merkez Bankası (Fed) 700 milyar dolar, Uluslararası Para Fonu (IMF) 1 trilyon dolar, Almanya 614 milyar dolar, Fransa 350 milyar dolar büyüklüğünde destek paketi ilan ettiği hâlde çöküşün önü alınamıyor.
Brent tipi petrolün varili 18 Mart’ta 26 doların altına indi. Petrol fiyatındaki çöküşe sevinemiyoruz bile. Zira Koronavirüs yüzünden hem üretim hem de tüketim çöktüğü için fiyat talebin azalmasına bağlı olarak geriliyor.
Türkiye ise derin bir kış uykusunda. Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 7 gün evvel il başkanlarına hitap etmişti. O günden beri kayıptı.
Her toplantıyı Saray'da tertip eden Erdoğan, Koronavirüs toplantısı için kendisinden önceki Cumhurbaşkanları tarafından kullanılan Çankaya Köşkü'nü tercih etti.
O DAYATMA İLK DEFA İŞE YARAYACAKTI
Bugün krize karşı alınacak tedbirleri açıklayacağı belirtilmişti. Aynı anda bütün televizyon kanallarında Erdoğan’ın konuşmasının Saray baskısı ile yayınlanmasından ilk defa muhalifler bile memnuniyet duyacaktı.
Esnaf, çiftçi, sanayici, tüccar herkes yaprak bile kıpırdamayan bir piyasada devletin kendilerini nasıl destekleyeceğini merak ediyor.
İnsanlar tıpkı Batı’da Türkiye’yi kıskanan (!) devletlerin yaptığı gibi zor günde devletin yanında olmasın bekliyor. Sadece vergi ödemelerini 1 ay ertelemekle krizin aşılamayacağı ortada.
Ekonomi karantina altındayken vergiyi bir ay ya da iki ay sonra ne ile ödeyecek?
Gelin görün ki Çankaya Köşkü’nde heyete hitap eden Erdoğan’ın konuşmasının 7 dakika 7 saniyelik kısmı naklen yayınlandı.
Televizyonların 24 Ocak Depremi’nin o sıcak saatlerinde Elazığ ile yaptıkları bağlantıları kesip yayına verdikleri Kırıkkale’nin Delice Beldesi’ndeki konuşma bile daha uzun sürmüştü.
TÜRKİYE’NİN VAZİYETİ ÇOK DAHA İYİYMİŞ!
7 dakika 7 saniye zarfında Erdoğan, Türkiye’nin Koronavirüs salgınında Fransa ve İngiltere’den çok daha iyi durumda olduğunu anlattı.
Dün Almanya Başbakanı Angela Merkel, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İngiltere Başbakanı Boris Jophnson ve şahsının gerçekleştirdiği video-konferanstan pasajlar aktardı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in kendisini kapının önünde 2 dakika beklettiği 5 Mart Moskova ziyaretinden de bahsetti. Kapıda bekletilme kısmı hariç tabii…
Erdoğan’ın karşısındaki cama aksettirilen metinden okuduklarına göre Türkiye krizde büyük fırsat da yakalamış.
YATIRIM İÇİN TÜRKİYE’YE KİM GELİR?
İnsanların can derdine düştüğü şu günlerde Erdoğan'ın derdi ise bambaşka.
Çin’den üretim başka ülkelere kayacakmış ve burada ilk akla gelen ülke Türkiye imiş: “Çin'deki salgın dönemi Avrupa başta olmak üzere tüm dünyayı üretim konusunda alternatifler aramaya itmiştir. Akla ilk gelen ülkelerden biri Türkiye olmaktadır.”
Hukuk ayaklar altında. Türkiye dünyanın en büyük gazeteci hapishanesine döndü. Masum on binlerce insan kadın-çocuk demeden zindanlara atıldı.
Dış borcumuz 450 milyar dolar. Döviz rezervleri iki aylık ithalatı bile karşılayamayacak kadar az. İşsizlik oranı yüzde 14, genç işsizlik yüzde 25.
530’a kadar fırlayan risk primi (CDS) ile dünyanın en kırılgan 3 ekonomisinden biri olarak gösterilen Türkiye’ye kimin, niye yatırıma geleceğinin cevabı da verilmedi tabii.
2020 yılının ilk iki ayda Borsa İstanbul’dan (BİST) aldığı hisselerden ve devlet tahvillerinden toplam 3,5 milyar doları satıp gidenlerin niye kaçtığının cevabı da yoktu o kısacık konuşmada.
PETROL DÜŞMESİNE DÜŞTÜ DE…
“Ayrıca virüs salgını ve petrol fiyatlarının düşüşü ile bağlantılı olarak finans alanında yaşanan gelişmeler de ülkemize ilave avantajlar sağlayacaktır.” sözlerinin de altını çizdim.
Bunlar kulağa hoş gelen sözler, o kadar. Sokakta karşılığı olsa keşke!
Petroldeki düşüş doğalgaz ve akaryakıt fiyatlarına birebir aksettirilirse elbette üretici ve tüketici için avantaja dönecek. Bırakın indirimi, petrol fiyatı 2 dolar artınca benzine 7 kuruş zam geliyor.
Mesela Bulgaristan, Rusya’dan ithal ettiği doğalgaz için 3 Mart’tan itibaren yüzde 40 indirim aldı. Türkiye her 1.000 metreküp doğalgaza ortalama 255 dolardan alırken, Bulgaristan aynı miktarda gaz için 180 dolar ödeyecek.
Demek ki petrol fiyatındaki düşüş böyle avantaja dönüştürülüyormuş.
FAZLA BEKLENTİYE GİRMEYİN
7 dakika 7 saniyelik konuşmadan çıkarılacak dersler:
1) Tek adamlık rejiminde her ne olursa olsun halkın değil, Saray’ın öncelikleri daha ehemmiyetlidir.
2) İhtiyat akçesi (Devletin kefen parası) geçen sene müteahhitlerin borçlarının kapatılması için harcandığı için elde avuçta para yok.
3) Amerika ve Avrupa’da olduğu gibi bankalara, reel sektöre, hatta vatandaşa doğrudan para desteği verilmeyecek. En fazla borç ertelemesi (o da faizi ile) düşünülüyor.
4) Erdoğan konuştu, piyasa şoke oldu. Borsa yeniden düşüşe geçti, dolar yükseldi.
5) Doların 6,50 TL sınırına dayanması ufuktaki zor günlerin habercisi. Kendi göbeğinizi kendiniz kesmeye bakın.
--------------------------------------------
