Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in başkanlığında Brüksel’de toplanan bakanların Navalny ve destekçilerinin tutuklanmasında insan hakları ihlalleri bulunduğu gerekçesiyle bazı Rus yetkililere yaptırım kararı alması bekleniyor.
ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken da Avrupalı bakanların toplantısına video konferans yöntemiyle katılarak yaklaşık 2 saat boyunca görüş alışverişinde bulunacak.
Borrell, toplantı öncesinde yaptığı açıklamada, Blinken’ın toplantıya katılmasının transatlantik ilişkileri güçlendirme ve yenileme bakımından önemli bir fırsat olacağını söyledi.
Rusya konusunda ise çok önemli bir oturum yapacaklarını vurgulayan Borrell, Navalny konusunda AB ile karşı karşıya gelen Rusya’nın tavrına nasıl karşılık verileceğini belirleyeceklerini aktardı.
Borrell, “Bunu birlik içinde ve kararlı şekilde yapacağımızı ümit ediyorum.” dedi.
KİŞİYE ÖZEL YAPTIRIMLAR
Muhalif siyasetçi Aleksey Navalny’ye verilen hapis cezasının temyiz mahkemesi tarafından geçen hafta onaylanmasının ardından gündeme gelen yeni yaptırımlar konusunda Avusturya Dışişleri Bakanı Alexander Schellenberg, “Pazartesi günü dışişleri bakanları konseyinde Navalni konusu ile ilgili uygun cevabı vermeyi tartışacağız” dedi. İnsan hakları ihlallerine karşı kişilere özel yaptırım uygulamasının bu bağlamda değerlendirilebileceğini belirten Schellenberg, “Ben kendi adıma bu konuda büyük çoğunluğun destek olmasını bekliyorum” ifadesini kullandı.
NE TÜR YAPTIRIMLAR GÜNDEMDE?
Reuters haber ajansı, ismini açıklamak istemeyen bir AB diplomatına dayandırdığı daha önceki bir haberinde, 25-26 Mart tarihinde yapılacak AB Zirvesi’nden önce Rusya’ya yönelik yeni yaptırım kararları çıkabileceğini duyurmuştu. Birliğin bu kapsamda, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yakın çevresindeki kişilere ait banka hesaplarını dondurabileceği ve bu isimlere seyahat yasağı getirebileceği belirtiliyor.
NAVALNY’NİN HAPİS CEZASI ONANDI
Aleksey Navalny, Rusya’da zehirlenmesinin ardından tedavi gördüğü Almanya’dan geçen ocak ayında ülkesine dönmüş ve burada tutuklandıktan sonra hakkında görülen davada hapis cezasına çarptırılmıştı. Navalny’nin avukatları tarafından temyize götürülen karar, temyizde altı hafta indirim yapılarak onanmıştı. Buna göre Navalny 2 yıl 8 ay cezaevinde kalacak.
MOSKOVA İLE BRÜKSEL’İ KARŞI KARŞIYA GETİREN KONULAR
Birlik ile Rusya arasında krize ve ardından yaptırım kararlarına neden olan konu başlıkları ise şunlar:
UKRAYNA KRİZİ
Kırım Yarımadası’nın ilhakı ve Ukrayna’nın doğusundaki Rusya yanlısı ayrılıkçıların Moskova tarafından desteklenmesi nedeniyle AB, 177 Rusya ve Ukrayna vatandaşı hakkında Birlik sınırlarında seyahat yasağı ve banka hesaplarının dondurulmasına karar vermişti. Söz konusu 177 kişilik grup içinde Putin’in yakınındaki isimler ve bazı danışmanları da bulunuyor. Ayrıca 48 şirket ve organizasyonun da banka hesapları dondurulurken, Kırım ekonomisine yönelik yaptırımlar da devreye sokuldu.
MALEZYA HAVAYOLLARI UÇAĞININ DÜŞÜRÜLMESİ
Bunların yanında, MH17 sefer sayılı Malezya Havayolları yolcu uçağının Ukrayna üzerinde seyir halindeyken düşürülmesinin ardından AB, 2014 yılının temmuz ayından itibaren geçerli olmak üzere Rusya’ya doğrudan ekonomik yaptırımlar uygulamaya başlamıştı.
Bu yaptırımlar Rus kamu bankalarını, savunma sanayii mallarının ithalat ile ihracatını ve Rus petrol ve doğalgaz endüstrisini hedef alıyor. Ayrıca bir silah ambargosu da söz konusu yaptırım paketinin bir parçası. Bu yaptırımlara cevaben AB ülkelerinden gıda ithalatını durduran Putin hükümeti, Ukrayna krizindeki tavrını bugüne dek değiştirmiş değil.
ZEHİRLEMELER
Eski Rus ajan Sergey Skripal’e 2018 yılının mart ayında düzenlenen zehirli saldırı dünya çapında büyük bir öfkeye neden olmuştu. Skripal’in İngiltere’de kızı Yulia Skripal ile birlikte Noviçok isimli zehirli madde ile saldırıya uğramasının ardından Brüksel, Rus askeri istihbarat servisi GRU’nun dört çalışanına seyahat yasağı getirmiş ve banka hesaplarının dondurulmasına hükmetmişti.
Muhalif siyasetçi Navalny’nin de geçen yıl yaz aylarında yine Noviçok grubundan bir madde ile zehirlenmesinin ardından Birlik altı Rus vatandaşını daha yaptırım listesine dahil etmişti. Bu kişiler arasında, Putin’e çok yakın isimlerden biri olan Rusya Devlet Başkanlığı İdaresi Başkan Yardımcısı Sergey Kiriyenko ve Rusya İç İstihbarat Örgütü FSB’nin Başkanı Alexander Bortnikov da yer alıyor. Ayrıca kamusal bir araştırma enstitüsü de yaptırım kapsamına alınmış durumda.
SİBER SALDIRILAR
Avrupa Birliği, geçen yıl temmuz ayında ilk defa siber saldırılar sebebiyle Moskova’ya yaptırım uygulama kararı almıştı. Somut olarak, 2018 yılında merkezi Hollanda’nın hükümet merkezi Lahey’de bulunan Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’ne (OPCW) yapılan siber saldırı ile ilgili alınan yaptırım kararı yine dört Rus asker istihbarat servisi GRU personelini kapsıyor.
Ayrıca GRU‘nun özel teknolojiler merkezi de, aralarında Ukrayna elektrik ağına yönelik olmak üzere çok sayıda saldırı düzenlediği gerekçesiyle yaptırım uygulanan kurumlar arasında.
Geçen ekim ayında da, 2015 senesinde Almanya federal meclisini hedef alan siber saldırı nedeniyle GRU Başkanı İgor Kostyukov ve bir diğer üst düzey istihbarat yöneticisi aleyhine yaptırımlar devreye sokulmuştu. GRU’nun siber saldırılardan sorumlu biriminde görevli bir başka isim de AB yaptırımlar listesine alındı.
Moskova ise bu adımlara karşılık çok sayıda Alman istihbarat servisi görevlisine, Rusya’ya giriş yasağı koydu.
MOSKOVA’NIN POLİTİKALARINI ETKİLEMEDİ
AB çeşitli nedenlerden dolayı Rusya’ya halihazırda çok sayıda yaptırım uyguluyor. ABD de Avrupa Birliği ile birlikte yukarıda bahsi geçen konuların birçoğunda Moskova’ya yaptırım kararı aldı.
Ancak alınan kararların şu ana dek Rusya’yı ve Vladimir Putin’i farklı bir siyaset izlemeye yönlendirmiş olmaması AB’nin yaptırım rejiminin etkinliğinin ve gücünün sorgulanmasına yol açıyor.
