98 sayfalık pakette kamu maliyesinden enflasyonla mücadeleye, istihdamdan yatırımlara, cari açığın azaltılmasına ve enerji politikalarına kadar birçok düzenleme yer aldı. Ancak sayılan maddelerde somut olarak neyin, ne zaman yapılacağı ve hangi kurumun bunu takip edeceği belirsizliği dikkat çekerken, pandemiden olumsuz etkilenen milyonlarca işsiz, yoksul, borçlu ve emekli vatandaşa gelir desteği sağlayacak hiçbir düzenlemeye yer verilmedi. İlan edilen tek sosyal destek, pandemide işleri bozulan, zaten gelir elde edemeyen esnafı, olmayan gelirinin vergisinden muaf tutmak oldu.
Paketten ülkenin gündemine vatandaşın beklentisine yönelik hiçbir şey çıkmamasını eleştiren ekonomistler, vaatlerin toplumun geniş kesimleri için bir karşılığı olmadığını savundu. ABD Başkanı Joe Biden ise 1 gün önce 1.9 trilyon dolarlık “kurtarma paketi”ni imzaladı. Harcamaların kalem kalem listelendiği paketten her yurttaşa 1.400 dolar nakit yardımı, işsizlere haftalık 300 dolar gelir desteği, 0-6 yaş çocuğa 3.600 dolar vergi indirimi yer aldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıkladığı reform paketinden vatandaş için tek bir vaat bile çıkmadı.
KREDİ VAADİYLE İSTİHDAM
Biden paketin 7 milyon kişiye yeni iş alanı açacağını açıklarken, Cumhurbaşkanı Erdoğan ise geçmiş yıllarda da işsizliğe çare olmayan “ucuz kredi” vaadini devreye soktu. Erdoğan, firmaların istihdama kattıkları her bir ilave kişi için KGF kefaletiyle 24 ay vadeli, ilk 6 ayı ödemesiz 100 bin liralık kredi kullanabileceklerini açıkladı. ABD'nin salgına karşı attığı ekonomik teşvik adımlarının milli gelire oranı % 27'ye ulaşırken, Türkiye'de büyük tutarı kredi garantileri, ucuz krediler gibi makro-finansal desteklerden oluşan teşviklerin milli gelire oranı % 4'te kaldı.
ABD'nin paketinde 7 milyon kişiye iş var
- ABD'de eyalet ve yerel yönetimler için 350 milyar dolarlık kaynağın ayrıldığı 1.9 trilyon dolarlık pakette, aşı dağıtımı, Covid-19 testi, kira yardımı ve okullar için de finansman desteği yer alıyor.
- Ekonomik yardım paketinin 7 milyon kişiye yeni iş alanı açacağı açıklandı.
- 3 yılda 75 bin dolardan az kazanan bireylere 1.400 dolarlık doğrudan nakit yardım verilecek.
- Haftalık 300 dolarlık işsizlik yardımı sağlanacak.
- 6 yaşın altındaki her bir çocuk için 3 bin 600 dolar, 17 yaş ve altı çocuklar için 3 bin dolar vergi indirimi getirildi.
- Kamu sağlığı harcamaları, okullar ve bütçe açığı veren kamu kurumlarına 620 milyar dolarlık da kaynak ayrıldı.
“Uygulamaya geçmemiş vaatler”
“Paketin vatandaşı en çok ilgilendiren tarafı, tasarruflarının nasıl yatırıma dönüşebileceğiyle ilgili” diyen Bilgi Üniversitesi Ekonomi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent, bunun dışında maddelerin ağırlıklı olarak, üzerinde hemen herkesin hemfikir olduğu, geçmişte de dile getirilmiş ama uygulamaya geçememiş vaatler olduğuna dikkat çekti.
“Hakikati ters yüz ediyor”
Uğur Gürses ise “Reform toplumun bir kesimine iyileştirici bir yakınsama sağlarken, bir kesimine de “acıtıcı” bir etki yapar. Reform ses getirir. Bu sesi duyan var mı?” ifadelerini kullandı. Gürses, “Reformlar, sorunların ne olduğuna doğru tanı koyarak olur. Sorunu yaratanlar, doğru tanı koymak yerine hakikatleri ters yüz etmeye çalışıyor” dedi.
“Eskisinden farklı ne yapılacağı belirsiz”
Dr. Murat Kubilay, yatırım, üretim ve ihracat gibi hedeflerin yerinde fakat bunların nasıl başarılacağının, nelerin eskisinden farklı yapılacağının belirsiz olduğunu söyledi. Kubilay, “Ek olarak fiyat istikrarı yerine daha kapsamlı istikrar tanımının enflasyonla mücadele sürecinde olumsuz anlaşılabilme ihtimali bulunuyor. Özetle, reform planında geçmişten bugüne anlayış değişikliğine vatandaşların ve piyasa oyuncularının ikna edilmesi zor gözüküyor” dedi.
Öztrak: Milletin karnı lafa doydu
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın hukuk ve ekonomi alanlarında açıkladığı reformlara tepki gösterdi. Öztrak, “Ayinesi iştir kişinin, lafa bakılmaz. 19 yılda değişik adlarla 21 ekonomik paket açıkladılar. Söylenmeyen şey kalmadı. Milletin karnı lafa doydu. Artık lafı bırakın” dedi.
TASARRUF YAPACAK MISINIZ?
Erdoğan'ın tasarrufla ilgili sözlerine de tepki gösteren Öztrak, şunları belirtti:
“Tasarruf deniyor. 45 milyarlık yaklaşık bir tasarruftan, bütçe açığının 45 milyar lira azaltılmasından bahsediliyor. Ama bunun altına indiğiniz zaman taşıt alımında tasarruf çıkıyor ortaya. Kimin taşıt alımından tasarruf? Ya da bugün Saray'ın elinde mevcut uçaklardan, çeşitli saraylarından, çeşitli köşklerinden tasarruf yapılacak mı? Zırhlı araçlar azaltılacak mı? Bir yerden bir yere giderken araç sayıları azaltılacak mı? Koruma azaltılacak mı? Göreceğiz.”
