Kars'ta 932 yılında Bagratlı kralı Abas tarafından yaptırılan, Kümbet Camii (12 Havariler Kilisesi) Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore ediliyor. Restorasyonda kazma kullanılması ve kubbede sökülen bozulmuş taşların dışındaki taşlara numara verilmemesi tepkilere neden oluyor.

Kars, Kaleiçi Mahallesinde bulunan ve 10. yüzyılda yapılan tarihi yapının restorasyonunun kontrolünü Erzurum Vakıflar Bölge Müdürlüğü yapıyor. Yüklenici ise Osman Gülsüm olarak tabelada ilan edilirken restorasyon alanında herhangi bir uzman kişnin bulunmaması dikkatlerden kaçmıyor. Mahalle sakinleri çalışmalarda işçiler dışında bir arkeolog veya yetkili görmediklerini öne sürdü.

1994 yılından sonra Kümbet Camii adıyla ibadete açılmış olan ve tescil edilerek koruma altına alınan yapı 17 Mart 2015'te restore edilmeye başladı. Alanda bulunan iş ilan levhasında işin maaliyetinin yazmaması akıllarda soru işareti bırakıyor. Mahalle sakinleri, 5 kişilik bir ekibin çalıştığını ve başlarında bir yetkilinin olmadığınıda vurgu yapıyor.

'ULU CAMİİ'Nİ DE BU ARKADAŞLAR YAPTI ÇOK MEMNUN KALDIK'

Evliya Camii ve Ebu'l Hasan Harani Vakfı gönüllüsü Ziya Top, Kümbet Camii'ne 2007 yılında restorasyon yapıldığını hatırlatarak, "Demek ki çok beğenmişler tekrar yapıyorlar. Ulu Camii'yi de bu arkadaşlar yaptı. Çok memnun kaldık, yağmur yağınca kovalarla su taşıyorduk. Başlarında ne bir arkeolog ne de bir mimar var. Taşlar kaba saba kazma küreklerle sökülüyor. Yetkililerden bir açıklama bekliyoruz." dedi.

Kars'ın yerlilerinden Remzi Gören ise yapılan restorasyonun eskisini arattığına dikkat çekti. İlk restorasyonda dikatli davranılsaydı bugün yapılan restorasyona gerek kalmayacağını ifade eden Gören, "Kubbenin taşlarının arasında yeşillikler bitiyor. Taşların arasını alçı veya buna benzer bir madde ile doldursaydılar bu hali almazdı. Kubbe üzerinde ki taşlar tarihidir bugün onu maalesef ne yapabilirler. Nede yerine koya bilirler." ifadelerini kullandı. Kaleiçi Mahallesi Muhtarı Şeref Emekçi, mahalle sakinlerinin ve kendilerinin restorasyondan haberdar olmadıklarını söyledi.

VAKIFLAR BÖLGE MÜDÜRÜ: ONAYLI PROJE DOĞRULTUSUNDA BUNLARI YAPIYORUZ

Erzurum Vakıflar Bölge Müdürü Kenan Ünğen, Kümbet Camii restorasyonunun Kültür Bakanlığı Korum Kurulu tarafından onaylanan proje doğrultusunda yapıldığını söyledi. Ünğen, "Kazma, kürek kullanılacaksa kullanılır. Arkeolog diye bir şeyin olması mümkün değil. Kim bu akılı veriyor ise doğru değil. Biz orada onaylı proje doğrultusunda bunları yapıyoruz." dedi.

Restorasyon esnasında alanda yetkili bulunmadığının ileri sürülmesine ise Ünğen, "Oranın şantiye şefi var. Kültür Bakanlığının Koruma Kurulu orada var. O koruma kurulunun dahilinde ve kontrolünde yapılıyor. Orada yanlış bir şey olsa onlar müdahale ederler. İki gün önce koruma kurulu ve ekibi oradaydı. Yani öyle vatandaş onu diyor, şunu diyor, bunu yapıyor, kuruldan onaylanmış bir proje var. O proje doğrultusunda bunlar yapılır. Arkeolugdur, sanat tarihçidir bunların olmasına gerek yoktur. Benim şantiyemde bir inşaat mühendisi veya mimar vardır. Orada şu an halendaha iskele kuruluyor. Bişe yapıldığı yok. Kubbenin taşlarında değişecekler var. Onlar da kurulda onaylanmış, sökülüp yerine yenileri takılacak. Tabi ki o taşı sökerken elleriyle tırnaklarıyla sökecek halleri yok, bir şey kullanacak sökecek bunları. Her zaman yetkili birinin duracağı diye bir kaide de yok." şeklinde konuştu.

Öte yandan Kars Koruma Kurulu yetkililerinin il dışında olmalarından dolayı konuya ilişkin bilgileri alınamadı.

KÜMBET CAMİİ

932-937 tarihleri arasında Bagratlı kralı Abas tarafından yaptırılmış. Düzgün kesme bazalt taşından yonca planlı ve sivri kubbeli olarak inşa ettirilen taşınmazın kubbe kasnağını oluşturan dış cephe duvarlarında 12 havariyi simgeleyen rölyefler yer almaktadır. Kilise 1064'te Selçuklular'ın Kars'ı fethetmelerinin ardından camiye çevrilmiştir. 1878 yılında Kars'ın 40 yıllık Rus işgali sırasında kilise olarak kullanılmıştır. Bir süre kullanılmayan bina 1969-1980 yılları arasında müze olarak kullanılmış, 1994 yılından sonra Kümbet Camii adıyla ibadete açılmıştır ve tescil edilerek koruma altına alınmıştır. CİHAN