Bu gidişle borsada işlem gören şirket kalmayacak
ANKARA ZAMAN
Türkiye'de halka açık şirketler aleyhine yürütülen kara propagandalar, bağımsız kamu kurumlarının yapılanlara sessiz kalması ve şirketlere çeşitli yollarla el koymaya kadar varan operasyonlar, yatırımcılara borsadan el çektirdi. 2015'te Borsa İstanbul'da (BİST) işlem gören şirket sayısı ciddi şekilde azalırken BIST tüm piyasa değeri, Amerikan doları bazında 2014 yılına göre yüzde 30 değer kaybetti.

Yatırımcı İlişkileri Derneği (TÜYİD) ve Merkezi Kayıt Kuruluşu'nun (MKK) birlikte hazırladığı 2015 yılına ait Borsa Trendleri Raporu da Türkiye'deki bu gelişmelerin halka arzlar, piyasa değerleri ve halka açıklık oranları gibi pek çok parametreye nasıl etki ettiğini ortaya koydu. Buna göre 2015 yılında geçmiş yılların aksine Borsa İstanbul Pay ve Gelişen İşletmeler Piyasası'nda halka arz edilen şirket sayısında ve elde edilen gelirde ciddi bir azalma yaşandı. 2014 yılında 9 adet halka arzdan 690 milyon TL hasılat elde edilirken, 2015 yılında toplam 6 halka arzdan 119 milyon TL hasılat edildi. "Son yıllardaki bu trendde düşük borçlanma maliyeti ve iç piyasada yaşanan dalgalanmaların büyük etkisi olduğu gözlenmektedir." denilen raporda, "Halka arz edilen şirketlerin nispeten küçük sermayeli olması sebebiyle daha çok yerli yatırımcılardan ilgi gördüğünü anlıyoruz." ifadelerine yer verildi. Öte yandan, 2015'te BIST TÜM'de işlem gören hisse adedi de 2014 yılına göre çakıldı. 2013'te 356 adet olan BİST TÜM'de işlem gören hisse sayısı, 2014'te 351, 2015'te ise 308 adete geriledi.

BİST'İN PİYASA DEĞERİ YÜZDE 30 GERİLEDİ
TÜYİD'in raporuna göre 2015 yılı küresel piyasalar açısından oldukça zorlu geçti. Yıl boyunca petrol ve emtia fiyatlarının seyri, Amerikan Merkez Bankası Fed'in faiz artırımına ilişkin beklentiler ve jeopolitik riskler piyasaların yönünü belirlerken, kurlarda ve piyasalarda ciddi dalgalanmalar yaşandı. Gelişen piyasa para birimleri, ABD doları karşısında önemli ölçüde zayıfladı. Fed'in Aralık ayında gösterge faizini 25 baz puan artırması sonrasında piyasalar ralli yaparken, iyimserlik kısa sürmüş ve piyasalar Çin'e ve küresel büyümeye ilişkin endişelere odaklandı. Yurt içinde seçimler ana gündem maddesini oluştururken, Türk Lirası ABD doları karşısında yüzde 25, euro karşısında ise yüzde 12 değer kaybetti. Global ortamda borsaların performanslarını ölçen endekslerde de gerileme görüldü. Azalan risk iştahı Borsa İstanbul'da da etkisini gösterdi. BIST Tüm piyasa değeri Amerikan doları bazında 2014 yılına göre yüzde 30 değer kaybetti. En yüksek değer kaybı yüzde 40 ile BIST Banka endeksinde görülürken, tek artış yüzde 13 ile BIST Teknoloji endeksinde yaşandı.

DOLAR BAZINDA İŞLEM HACMİ DÜŞTÜ, TL BAZINDA İŞLEM HACMİ ARTTI

Raporda yer alan bilgilere göre 2015 yılında işlem hacmi nominal olarak ve TL bazında artışını sürdürürken bu yükselişe en fazla katkıyı yapan BIST Sınai ve BIST Banka endeksleri oldu. Yılın tamamında seçimler, jeopolitik riskler ve küresel gündem risk iştahını etkilerken, yüksek volatilite işlem hacimlerini artırdı. TL bazında yüzde 18 artan BIST TÜM işlem hacmi, Amerikan doları karşısında yüzde 4 düştü. TL işlem hacminde en yüksek artış, düşük baz yılının da etkisiyle, yüzde 252 ile BIST Teknoloji endeksinde görüldü.

16 BİN YATIRIMCI BORSADAN ÇEKİLDİ

2015 yılsonu verilerine göre Borsa İstanbul'daki toplam yatırımcı sayısı 1 milyon 59 bin 313 adet olarak gerçekleşirken 2014 yılsonuna göre yerli ve yabancı olmak üzere toplam 16 bin 55 adet azaldı. Yatırımcıların yüzde 99'u yerli, yüzde 1'i ise yabancı uyruklulardan oluştu.

YABANCILARIN ELİNDEKİ HİSSELERİN TUTARI 141 MİLYAR TL
Ocak-Aralık döneminde BIST Tüm işlem hacminde yüzde 22 paya sahip olan yabancı yatırımcıların yıl sonu piyasa değerindeki payı yüzde 62 oldu. Yabancıların elindeki hisse senetlerinin toplam değeri 141 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Yerli yatırımcıların yüzde 99'unu oluşturan bireysel yatırımcılar, yerli portföy değerinin yüzde 51'ini elinde bulundurdu. Yabancı yatırımcılar içinde kurumsal yatırımcıların payı yüzde 37 ile yerlilere oranla çok daha yüksek gerçekleşti. Bu grup toplam piyasa değerinin yüzde 62'sini, yabancı portföyünün ise tamamına yakınını elde tutuyor.



HİSSELERİ YERLİ YATIRIMCILAR 40 GÜN, YABANCILAR 287 GÜN ELDE TUTUYOR

Rapor, yerli ve yabancı yatırımcıların yatırım süreleri arasındaki farkı da ortaya koydu. 2015 yılında da yabancıların uzun, yerli yatırımcıların ise kısa vadeli yatırım perspektifi sürdü. Yabancı yatırımcıların ortalama 287 gün, yerli yatırımcıların ise 40 gün olan ortalama elde tutma süresi sonucunda toplam işlem hacminde yerli yatırımcıların payı yüzde 78 seviyesinde gerçekleşti.
2015'te yabancıların tüm endekslerde elde tutma süresi kısaldı. BIST100'de 2012'de 343 gün olan elde tutma süresi üç yıl üst üste azalarak 2015'te 230 güne indi. Son dört yıldır yabancıların en kısa elde tutma süresinin BIST Banka'da, en uzun sürenin ise BIST Ticaret'te olduğu gözlendi.
2011'den bu yana yerli yatırımcıların en uzun elde tutma süresi BIST Holding ve Yatırım oldu. En kısa elde tutma süresi ise son 3 yıldır değişmeyerek BIST Banka oldu.

TABLO: BİST VE BİST'TEKİ ENDEKSLERİN PİYASA DEĞERLERİ (MİLYON ABD DOLARI)
ENDEKSLER 31.12.2014 31.12.2015 Yıllık Değişim (Yüzde)
BIST BANKA 79,396 47,318 -40
BIST HOLDİNG VE YATIRIM 37,043 27,342 -26
BIST TİCARET 14,025 11,564 -18
BIST 30 180,943 118,739 -34
BIST 50 206,822 136,093 -34
BIST 100 231,056 155,081 -33
BIST HİZMETLER 58,098 39,370 -32
BIST MALİ 129,316 84,486 -35
BIST SINAİ 75,277 57,382 -24
BIST TEKNOLOJİ 3,554 4,024 13
BIST TÜM 266,245 185,238 -30
Kaynak: TÜYİD

Tablo: BİST'TE İŞLEM GÖREN ŞİRKET SAYILARI AZALIYOR
Endeks bazında BİST'te işlem gören şirket sayısı
Endeks Bazında Şirket Sayısı 2013 2014 2015
BIST BANKA 16 15 11
BIST HOLDİNG VE YATIRIM 40 39 37
BIST TİCARET 21 22 20
BIST HİZMETLER 64 61 58
BIST MALİ 105 104 87
BIST SINAİ 171 171 149
BIST TEKNOLOJİ 16 15 14
BIST TÜM 356 351 308
Kaynak: TÜYİD
CİHAN