Kur artışının faturası devletin müdahaleleriyle en azından seçim öncesi tüketiciye yansıtılmamaya çalışılsa da daha önce yapılmış anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülükler de yeni faturalar çıkartıyor. Bunları en önemlilerinden biri de petrol fiyatlarındaki artış.
Son 11 aydır kesintisiz yükselerek geçen yıl Temmuz’dan bu yana yüzde 70 değer kazanan petrol fiyatlarının Türkiye’nin doğalgaz ithalatına faturası yeni yeni yansımaya başlıyor.
Türkiye Doğalgaz ithalatının yüzde 90’ını Rusya ve İran’dan yapıyor. İmzalanan anlaşmalara göre gaz fiyatı hesaplanırken, mevcut petrol fiyatını Rusya için 6, İran için de 9 ay geriden takip ediyor. Yani petrol fiyatlarına bugün yüzde 10 zam gelse Rusya bunu Aralık 2018, İran Mart 2019 faturasına zam olarak yansıtabiliyor.
Bu formül nedeniyle Türkiye özellikle bu aydan itibaren doğalgaz konusunda önemli bir zam fırtınasıyla karşı karşıya kalacak. Çünkü bu aydan itibaren önümüzdeki 5 ay boyunca hem İran hem de Rusya’dan aldığımız gazı fiyatı dolar bazında her ay yüzde 10 zamlanacak.
Petrol fiyatlarına bağlı olarak yaşanan bu gelişme, hampetrolün varil fiyatının Mayıs ayında durulması nedeniyle Kasım ayında etkisini azaltmaya başlayacak. Tabii bu zamların tüketiciye yansımasında kur nedeniyle gelen maliyet artışları dahil değil. Türkiye bu yıl yüzde 20 artan dolar kuru nedeniyle doğalgazda önemli bir maliyet artışı yaşarken bunun bir bölümü tüketiciye yansıtılmış, ancak zammın asıl büyük bölümü seçim sonrasına ertelenmişti.
24 Haziran’dan sonra gelecek Hükümet’in özellikle Botaş ile elektrik sektöründeki şirketlere zarar veren zam erteleme uygulaması konusundaki tutumu zamları tüketiciye yansıtılmasında belirleyici olacak. Uygulamalar gereği EPDK doğalgaz ve elektrikte tüketici tarifelerini 3 ayda bir duyuruyor.
Buna göre petrol fiyatlarının etkisiyle gaz ve elektriğe gelecek zam ancak 1 Temmuz’da yürürlüğe girecek.BOTAŞ’ın birikmiş zamlar ve kur artışları bir yana sadece dolar bazındaki faturayı ödeyebilmek için üç aylığına yüzde 30 zam yapması gerekecek.
Türkiye’de elektrik dağıtım özelleştirmesi yapan şirketler aldıkları ihaleleri bankalardan çektikleri döviz kredileriyle ödediği için zarara neden olan uygulamalar bankacılık sektörü açısından da büyük bir sorun oluşturuyor. Son olarak kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türk bankalarının kredi müşterilerindeki sorunları da gerekçe göstererek 25 bankanın notunu indirmek için incelemeye aldı.
Öte yandan Türkiye’nin, Türk Akımı Projesi için Rusya’dan aldığı tüm gazın fiyatında yüzde 15 indirim hayali de suya düştü.
Türkiye, Türk Akımı hattının topraklarından geçecek bölümü için imzayı geçen hafta atarken, yüzde 15’lik indirim yerine 2015-2016’da alınan gaz için 1 milyar dolarlık indirim karşılığında taleplerinden feragat etti. Yani güncel gaz ithalatında ek bir avantaj sağlanamadı.
Rus Kommersant gazetesi, anlaşmayı Moskova açsından bir zafer olarak nitelerken, Gazprom yetkilerinin ‘Şu anda 205 dolar olan gaz fiyatı üçüncü çeyrekte 260 dolara yükselecek’ sözlerine yer verdi.
