Dışişlerine hariciyeci olmayanların atanmasının yolu 2013 yılında açıldı. Bir torba kanun teklifiyle Dışişleri Bakanlığı’nda istisnai nitelikteki, dışarıdan yapılan büyükelçilik görevlendirmeleri için Türkiye’ye dönüşte kadro verilmesine ilişkin yasa değişikliği önergesi, AKP çoğunluğuyla kabul edildi. Bu maddeye göre, Dışişleri Bakanlığı’nın üst düzey kadrolarına meslek dışından da atama yapılabilecekti. Böylece atamalarda özel şartlar kalkacak, meslekten gelmeyen büyükelçi sayısı artacak, bakanlıktaki “diplomat” sayısı azalacaktı. Ayrıca, dışarıdan büyükelçi yapılanlar daha sonra bakanlıkta genel müdür veya müsteşar olarak atanabilecekti.
Bu düzenlemeyle Dışişlerinde liyakat kuralı AKP eliyle rafa kaldırılmış oldu. Dışişlerine memuriyet sınavı ile girip, bakanlık bürokrasinde yükselmenin yolu kapandı, en önemli kriter AKP’ye yakınlık oldu. Son dönemde Dışişleri kökenli olmayan çok sayıda ismin Büyükelçilik görevine atanmasının yolu böyle açıldı.
Bu düzenlemeden sonra AKP rektör atamalarında olduğu gibi, Dışişleri atamalarında da Dışişleri kökenli meslek mensuplarının yerine, AKP eski milletvekillerini tercih ediyor. DPT, TİKA, YÖK gibi kurumlarda görev yapan veya vali olan çok sayıda AKP’li bürokrat da Büyükelçi atananlar arasında. Diplomasi diplomatların değil AKP’li eski vekillerin ve AKP’li bürokratların ek işi artık.
Dışişlerinde AKP’ye yakınlık kriteriyle yapılan son atamalar şöyle;
-AKP kurucusu ve eski yöneticisi, Erdoğan'ın danışmanı ve milletvekili Şaban Dişli’nin Lahey Büyükelçi.
– 1999 seçimlerinde Fazilet Partisi’nden milletvekili seçilerek TBMM’ye giren ve yemin törenine türbanla katılan AKP’ye yakın Fazilet Partisi eski milletvekili Merve Kavakçı, Malezya Büyükelçisi.
– AKP’nin Eskişehir eski milletvekili Murat Mercan Tokyo Büyükelçisi.
–Erdoğan’ın başdanışmanı ve eski AKP Şanlıurfa Milletvekili Abdülkadir Emin Önen Pekin Büyükelçisi.
– Eski AKP Bursa Milletvekili Tülin Erkal Kara Makedonya Büyükelçisi.
– AKP İzmir eski Milletvekili Zekeriya Akçam Cakarta Büyükelçisi.
–Aile eski Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya’nın kız kardeşi olan Ayşe Sayan Kuveyt Büyükelçisi.
- Yeni Şafak yazarı Mahmut Erol Kılıç, Endonezya Büyükelçisi.
Dışişleri mensubu olmamasına rağmen dışarıdan büyükelçi olarak atanan isimlerden bazıları ise şöyle: İlahiyat Profesörü Kenan Gürsoy (Vatikan), Dış Ticaret eski Müsteşarı Tuncer Kayalar (Nairobi), DPT eski Müsteşar Yardımcısı İbrahim Akça (Lefkoşa), TİKA eski Başkanı Musa Kulaklıkaya (Moritanya), Kani Torun (Mogadişu), Vali Niyazi Tanılır (Karadağ), YÖK eski Başkanı Yusuf Ziya Özcan (Varşova), Ankara Vali Yardımcısı Şentürk Uzun (Gana), Dış Ticaret Uzmanı Faruk Doğan (Kamerun).
LİYAKAT KALKTI
Büyükelçi olmak için öncelikle diplomat olmak gerekiyordu. Sırası ile Ataşelik, 3. Katiplik, 2. Katiplik, Başkatiplik ve Başkonsolosluk görevlerini başarı ile yerine getirenler için elçilik ve büyükelçilik yolu açılıyordu.
AKP’nin atadığı Malezya Büyükelçisi Merve Kavakçı yakın zamana kadar Türk vatandaşı bile değildi. Pekin’e Büyükelçi atanan AKP’li Abdülkadir Emin Önen’in Çin ile tek bağlantısı Çin’de ithalat ve ihracat alanında faaliyet gösteren Danışmanlık Şirketi kurmuş olması. Türkiye’nin Vatikan Büyük elciğine atanan Lütfullah Göktaş ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Basın Başdanışmanıydı.
Bu atamalar içinde en çok tartışılanı ise 15 Temmuz darbe girişiminin kilit isimlerinden tümgeneral Mehmet Dişli’nin kardeşi AKP’li eski vekil Şaban Dişli’nin, Türkiye’nin Lahey Büyükelçiliğine atanması. Halen tutuklu olan kardeşi Tümgeneral Mehmet Dişli, 15 Temmuz akşamı darbe bildirisi imzalatılmak istenen Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar’ın yanındaki subaylardandı.
Şaban Dişli, 30 Ağustos 2017’de Erdoğan’ın ekonomiden sorumlu başdanışmanı oldu, ancak 19 Ekim 2017’de görevinden istifa etti. Dişli istifasını “Partimi ve sayın genel başkanım Recep Tayyip Erdoğan’ı haksız yere daha fazla yıpratmamayı teminen bu kutlu görevden istifa ettim” diye duyurmuştu. Partinin kurucu kadrosunda yer alan Şaban Dişli, Erdoğan’ın başbakanlığı döneminde de başdanışmanlığını yapmıştı. Dişli’nin partide genel başkan yardımcılığı görevi de bulunuyordu.
