On yıllardır cari açıkla boğuşan Türkiye'den bakıldığında rüya gibi görünse de İrlanda bu yıl 10 milyar euro (yaklaşık 300 milyar Türk Lirası) cari fazla verecek. Gelecek birkaç yılda da devam etmesi beklenen cari fazlanın 2026'da 65 milyar euro'ya ulaşması bekleniyor. İrlanda hükümeti şimdi, bu devasa kaynağın nasıl kullanılacağı konusunda 'kara kara' düşünüyor.

Herhangi bir Avrupa ülkesini dahi kıskandırabilecek bu ekonomik tablo, büyük çoğunlukla uluslararası şirketlerden (Apple, Google,Meta,vb.) alınan düşük kurumlar vergisi sayesinde oluşmuş gibi görünüyor. Brexit'in ardından Dublin'in yabancı şirketler için cazibe merkezi hâline gelmesi de bir başka etken. Hükümet, fazlanın bir kısmını tasarruf etme niyetini şimdiden açıkladı. Gelirlerin bir kısmı yakın zamanda oluşturulacak 'egemen varlık fonu' ve 'kamu yatırım fonu' arasında pay edilecek. Bu sayede hükümet, uzun vadede muhtemel ekonomik yavaşlama durumunda dahi kritik altyapı yatırımlarını sürdürmeyi planlıyor. Ancak, diğer kısımların nasıl kullanılacağı kamuoyunda tartışma konusu olmayı sürdürüyor.

Muhalefet, cari fazlanın ülkede eşi benzeri görülmemiş düzeyde büyüyen konut krizinin çözümüne harcanmasını istiyor. Bazılarıysa cari fazlanın ordunun bütçesini artırmak için kullanılabileceğini öne sürerken, diğerleri iklim dönüşümünü finanse etmek için kullanılmasını istiyor. Öneriler arasında Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri örneklerinden hareketle futbol kulübü satın alınması bile var.

Şiddetli geçeceği anlaşılan tartışma henüz yeni başlamış durumda. Bir sonraki önemli aşama, 2024 bütçesinin sunulacağı 10 Ekim. Bu tarihte, İrlanda Maliye Bakanı'nın, gelecek on yıl için her fona yatırılacak miktarı açıklaması bekleniyor. Konunun, mart 2025'te yapılması planlanan ve sol muhalefet partisi Sinn Féin'in anketlerde önde gittiği bir sonraki genel seçim kampanyasının merkezinde yer alması da muhtemel.