Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkan Yardımcısı ve Kültür ve Sanat Platformu Başkanı Ercan Karakaş, Temmuz-Ağustos-Eylül 2015 raporuna göre kültür-sanat alanında 20 hak ihlalinin yapıldığını bildirdi. Karakaş, AK Parti'nin iktidarı kaybetmiş olmasına rağmen sanata ve sanatçıya yönelik baskılarını ve haksız uygulamalarını sürdürdüğünü belirtti.

Kültür ve Sanat Platformu'nun yayınladığı Temmuz-Ağustos-Eylül 2015 raporunda, kültür ve sanat alanlarında gerçekleştirilen hukuk dışı uygulamalardan örnekler yer aldı. Tiyatrodan karikatüre, sanatın farklı dallarındaki baskılar arasında, sanatçılara açılan davalar ve soruşturmaların yanı sıra, okullarda ve kamu kurumlarında düşünce özgürlüğünü kısıtlayan uygulamalar da bulunuyor.

Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında 20 ihlalin tespit edildiği rapora gore; İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu oyuncularından Levent Üzümcü'nün attığı Twitter mesajları ve İstanbul'daki Sosyalist Enternasyonal toplantısında yaptığı konuşma gerekçe gösterilerek, İBB Disiplin Kurulu'nca işine son verilmesi kamuoyunda geniş bir tepkiye neden oldu. Tiyatronun Genel Sanat Yönetmeni Erhan Yazıcıoğlu, Üzümcü'yü çalışmamakla itham eden havuz medyasına karşı bir basın açıklamasıyla sanatçının oynadığı temsil sayısını vererek, eleştirilerin asılsız olduğunu kanıtladı. Yazıcıoğlu, sanatçının başrolünü üstlendiği ve önemli ödüller kazandığı son oyunu 'Bir Yaz Gecesi Rüyası'nı yeni mevsimde de sürdürmek istediklerini ve Üzümcü'yü yevmiyeli olarak çalıştırmayı düşündüklerini belirtmesine karşın değişen bir şey olmadı ve oyun tiyatronun açıkladığı ilk tur oyunlar arasında yer almadı.

Sanatçılara yönelik baskı ve tehditlerin, 'Aktroller' aracılığı ile yoğun biçimde sürdürüldüğünü belirten Karakaş, son günlerde sosyal medyada savaşa ve teröre karşı düşüncelerini dile getiren Beren Saat, Bergüzar Korel, Ersin Korkut, Elçin Sangu gibi sanatçılara sanal medya aracılığıyla linç girişimlerinde bulunulmasının hükümetin sindirme politikasının bir parçası olduğunu savundu.

Terör olayları bahane edilerek çok sayıda sanatsal etkinlik ve festivalin iptal edildiğini söyleyen Karakaş, sanatsal etkinliklerin iptaline karşı olduklarını, en olumsuz koşullarda bile sanatın susmaması gerektiğini belirtti.

Karakaş, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü ile Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası yöneticiliğinden alınan Rengim Gökmen'in idari mahkemede açtığı davayı kazanmasına karşın, görevlerine iade edilmediğini; yalnızca özlük haklarının tanınarak, Bakanlık müşavirliğine atandığını, Selman Ada'nın ise her iki görevi de vekaleten sürdürdüğünü söyledi. Rengim Gökmen, şimdi bu kararı da mahkemeye taşıyor.

Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarındaki sansür, baskı ve ifade özgürlüğüne yönelik ihlaller şöyle sıralanıyor:

1) Notre Dame de Sion edebiyat öğretmenini işten çıkardı
Notre Dame de Sion Lisesi'nde çalışan sözleşmeli edebiyat öğretmeni Melike Koçak öğrencilerin çıkardığı fanzinde yer alan kelimeler nedeniyle kovuldu. Okul yönetimi; Tavuskuşu adlı fanzinin kadın cinayetlerini konu alan Mayıs sayısının içeriğini uygun görmedi, öğrencileri 'yönlendirmekle' suçladığı öğretmeni işten çıkardı.

2) Tiyatro oyununa 'örgüt propagandası' soruşturması
Roboski'de 34 yurttaşın TSK'nın savaş uçakları tarafından bombalanarak öldürülmesiyle ilgili hiçbir adım atmayan yargı, katliamın bi tiyatro eserine dönüştürülmesi karşısında hemen harekete geçti. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, İzmir Şakran 2 Nolu T Tipi Cezaevi'nde tutuklu olan Mehmet Ali Yaşa'nın kaleme aldığı 'Sorgulen Şeve' adlı tiyatro oyununa 'terör örgütü propagandası' iddiasıyla soruşturma açtı.

3) Müzisyene beş eylemden dava
Müzisyen Şenol Akdağ hakkında 2013- 2015 yılları arasında beş farklı eyleme katıldığı gerekçesiyle dava açıldı. Akdağ'ın katılmakla suçlandığı eylemler arasında; İç Güvenlik Yasası protestoları, Berkin Elvan ve Gazi Katliamı anmaları, Gezi direnişi eylemleri ve dernek etkinlikleri bulunuyor. Akdağ, 'terör örgütü' propagandası yapmakla suçlanıyor.

4) Levent Üzümcü Şehir Tiyatroları'ndan ihraç edildi
Tiyatro oyuncusu Levent Üzümcü, İstanbul Şehir Tiyatroları'ndan ihraç edildi. İhraç kararının gerekçeleri arasında Üzümcü'nün politik görüşü, 2013 yılında Sosyalist Enternasyonal'de yaptığı konuşma, basına verdiği demeçler ve sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımlar gösterildi. Üzümcü, kararın siyasi olduğunu belirtti ve hukuki süreç başlatacağını söyledi. Oyuncu arkadaşları da basın açıklaması yaparak Üzümcü'ye destek oldu.

5) Karikatüriste Cumhurbaşkanına hakaret soruşturması
Cumhuriyet gazetesi çizeri Musa Kart hakkında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın şikâyetiyle 4 Ağustos 2015 tarihli 'Gemisini yürüten kaptan' karikatürü nedeniyle soruşturma başlatıldı. Erdoğan'ın avukatı Ahmet Özel, şikayet dilekçesinde, karikatürde cumhurbaşkanının 'hırsız' olduğunu çağrıştıracak şekilde 'gemisini yürüten kaptan' şeklinde bir ifade kullanılarak müvekkilinin kişilik haklarının ihlal edildiğini savundu. Kart ise savcılığa verdiği ifadesinde "Cumhurbaşkanı, artık önüne gelen karikatürlerime bakmadan, anlamaya çalışmadan, onları dava konusu yapabiliyor." dedi.

6) Sokak müzisyenlerine saldırı
İstanbul Avcılar'da tekbir getiren bir grup, sokak müziği yapan gençlere saldırdı.
'Yahudi marşı çalıyor. Siz nasıl Müslümansınız?' diye bağıran saldırganlar, 'Allah bize hesap soracak, burada Yahudi marşı çaldırmayız' tehdidinde bulundu.
Saldırganlar, araya giren yurttaşlar tarafından uzaklaştırıldı. Saldırganları hangi şarkının rahatsız ettiği öğrenilemedi.

7) AÜDK'ndan 'skandal' istek
Ankara Üniversitesi Devlet Konservatuvarı (AÜDK) yönetimi eski Müdür Aydar'ın kişisel Facebook ve Twitter adreslerinin şifrelerini istedi. Müdür Prof. Hasan Yener'in 'kendisine yazdığı teşekkür yazısı' ile gündeme gelen Ankara Üniversitesi Devlet Konservatuvarı (AÜDK) Müdürlüğü, yeni bir 'skandala' imza attı.
Müdürlük, görev süresinin dolacağı 11 Nisan'dan bir gün önce istifa eden eski Müdür Prof. Çetin Aydar'dan, 'kişisel olarak açılan sosyal paylaşım siteleri Facebook ve Twitter hesaplarının kullanıcı adı, şifre ve diğer bilgilerinin tamamını konservatuvar müdürlüğüne verilmesini' istedi. Konservatuvarın bu isteğine Prof. Aydar, avukatı Emre Baturay Altınok aracılığıyla, "Sizin bu yaptığınız alenen mobbingdir. Kamu Denetçiliği Kurumu'na bu tutum ve davranışlarda bulunan kişiler hakkında şikâyette bulunacağız." tepkisini verdi.

8) Tek bir gecede sanatçı yaptılar
Kendisini Mersin DOB Genel Müzik Direktörü olarak atayan Selman Ada, kurumda bir 'usulsüz' atamaya daha imza attı. Eski Genel Müdür Rengim Gökmen'in davayı kazanmasının ardından geçen günlerde kendisini apar topar Mersin Devlet Opera ve Balesi (DOB) Genel Müzik Direktörü olarak atayan DOB Genel Müdür Vekili Selman Ada, 45 yıllık kurumda bir ilke daha imza attı. Ada, teknik kurulca bir sınav yapılmaksızın 'sanatkâr memur' statüsünde yer alan DOB Sanat Teknik Müdürlüğü'ne, 'uzman memur' statüsünde bulunan Özgür Usta'yı atadı.
Tartışmalı atama Eski DOB Genel Müdürü Rengim Gökmen, geçen yıl 7. Uluslararası Bodrum Bale Festivali için gittiği Bodrum'dan apar topar Ankara'ya çağrılarak, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca hem vekaleten yürüttüğü Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası (CSO) Müzik Direktörlüğü hem de DOB Genel Müdürlüğü görevinden alınmıştı. Gökmen de bunun üzerine bakanlık aleyhine 'her iki görevden almanın usulsüz' olduğu gerekçesiyle dava açmış ve davayı kazanmıştı.

9) Çin Filarmoni Orkestrası'nın Türkiye'deki konseri iptal edildi
Çin'de Uygur Türklerine yönelik uygulamaları gerekçe gösteren bazı grupların tehditleri konser iptaline vardı. Zorlu Performans Sanatları Merkezi'nde 16 Ağustos'ta yapılması beklenen 130 kişilik Çin Filarmoni Orkestrası konseri iptal edildi. Zorlu Performans Sanatları Merkezi'nde '2015 İpek Yolu Turu' kapsamında 16 Ağustos tarihinde izleyiciyle buluşması planlanan Çin Filarmoni Orkestrası İstanbul turnesi iptal oldu.

10) Nâzım Hikmet Vakfı polis zoruyla tahliye edildi
Geçtiğimiz ay Beyoğlu'nda Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı'nın da kiracısı olduğu 116 yıllık Hrisovergi Apartmanı'nın sahibi Balıklı Rum Hastanesi Vakfı'nın binanın boşaltılması için gönderdiği ihtarın ardından polis, vakfın tahliyesine başladı.
Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı'nın da kiracısı olduğu, Beyoğlu'ndaki 116 yıllık Hrisovergi Apartmanı'nın sahibi Balıklı Rum Hastanesi Vakfı'nın binanın boşaltılması için gönderdiği ihtarın ardından polis, vakfın tahliyesine başladı. Beyoğlu Kent Savunması, Twitter hesabından yaptığı çağrıda, Sıraselviler Caddesi'nde bulunan vakfın tahliyesinin engellenmesi için destek isterken, polisin içeri girmek isteyenlere izin vermediğini söyledi. Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı'na gönderilen ihtarnamede, binanın tadilat amaçlı boşaltılması istense de kiralandığı Azade Nisa Turizm İnşaat Gayrimenkul Yatırım Ltd. şirketiyle yapılan sözleşme, Hrisovergi Apartmanı'nın otel-alışveriş merkezi yapımı için yeniden inşası ve tadilatını öngörüyor.

11) Munzur Festivali IŞİD tehdidi nedeniyle iptal edildi
Dersim'de 1999 yılından bu yana gerçekleştirilen Munzur Kültür ve Doğa Festivali, IŞİD saldırısı ihtimali nedeniyle iptal edildi. 1999 yılından beri düzenlenen Munzur Kültür ve Doğa Festivali, festivale IŞİD saldırısı olabileceği yönündeki istihbarat nedeniyle iptal edildi. Dün akşam askeri yetkililer ve istihbarat görevlilerin konuyla ilgili belediyeyi bilgilendirdiği, iptal kararının bu görüşmeden sonra alındığı bildirildi. Festival, bu yıl 7-9 Ağustos tarihleri arasında gerçekleştirilecekti.

12) Diyanet'ten 'İnek Şaban' tepkisi: Bu filmler yüzünden...
Yrd. Doç. Dr. Bilal Yorulmaz, Diyanet Dergisi'nde yayımlanan yazısında, dini çağrışımlı isimlerin Türk sinemasında alay edilen karakterlere verildiğini iddia ederek 1960 yılında 3 bin bebeğe bu isim verilirken, 'Hababam Sınıfı' etkisiyle 2009'da sadece 113 bebeğe 'Şaban' adı verilmiştir." dedi.
Habertürk'ten Aykut Yılmaz'ın haberine göre; Diyanet'in aylık dergisinde sinemaya yönelik sert eleştiriler yer aldı. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Bilal Yorulmaz tarafından kaleme alınan yazıda, sinemanın yeni bir din oluşturduğu öne sürüldü, Star Wars (Yıldız Savaşları) serisinde geçen Jedi savaşçıları örnek gösterildi. Yazıda, "Star Wars serisinde geçen ve Jedi savaşçılarının dini olan Jediism günümüzde Hıristiyan toplumlarda taraftar bularak yayılmaktadır. Avustralya'da 70 bin kişi, İngiltere'de 390 bin kişi kendisini 'Jedi' olarak tanımlamıştır." ifadeleri kullanıldı.

13) Yeni Kültür Bakanı Yalçın Topçu'dan sanata karşı ifadeler
Geçici hükümetin Kültür ve Turizm Bakanı Yalçın Topçu, dünyaca ünlü piyanist İdil Biret'in 2009 yılında Topkapı Sarayı'nda vereceği konseri 'şarap içiliyor' gerekçesiyle Alperenlere sahip çıktı. "Bugün olsa izin vermem, neye izin vereceğim? Şaraplı minderli konsere izin vermem." diyen Topçu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'ndan (İBBŞT) ihraç edilen ünlü tiyatro sanatçısı Levent Üzümcü'yü ise 'tanımadığını' söyledi, üzeri kapalı 'terörist' benzetmesi yaptı. Topçu, yeni adli yıl açılışı dolayısıyla TBMM'de verilen resepsiyonda 'skandal' sözlere imza attı. Topçu, gazetemiz muhabirinin 'Siz bakan olduktan sonra Levent Üzümcü, İBBŞT'den ihraç edildi, nasıl değerlendiriyorsunuz' sorusu üzerine, üzeri kapalı olarak Üzümcü'yü 'tanımadığını' iddia etti. Muhabirimize "Ben milletin önünde siyaset yapan, dupduru, natürel, hormonsuz bir Anadolu çocuğuyum, senin gazeten bunları yazabilecek mi?" diyen Topçu, şunları kaydetti: "Milletin sanatını, edebiyatını temsil edenler benim için çok kıymetlidir, ne zamana kadar? Bu devletin, milletin, vatanın birliğine, dirliğine, varlığına el uzatıp, dokunan, fiiliyatta bulunana kadar. Benim savaşım sadece onlarla olur. Fikrini ifade eder. Bahsettiğin arkadaşı bilmiyorum. Bakacağım söylediklerine, neymiş ben de merak ettim." İBBŞT'nin Genel Müdürü ile görüştüğünü de dile getiren Topçu, Üzümcü'yü üzeri kapalı olarak 'terörist' ilan ederek, "Bahsettiğiniz arkadaş devletin birliğine, bütünlüğüne kast etmişse, buna dağdaki de ovadaki de aynı muameleyi hak eder. Bu 3 dokunulmazımıza saldıran her kim olursa olsun. Kılık kıyafet farkı var sadece. Birisi bunu kravatla kalemle yapar, biri dağa uygun yapar. Ben devleti yıkacağım, vatanı satacağım dersen, bu devlet gereğini yapar." dedi.

Topçu, 2009'da Topkapı Sarayı'nda vereceği konseri 'şarap içiliyor' gerekçesiyle basan Alperenler'e yine destek vererek, 'bugün aynı şekilde bir konser olsa, bakan olarak böyle bir konsere izin vermeyeceğini' söyledi. "Senfoni orkestrasında bir eser icra edilirken minder atılıp, şarap içilip ayak uzatılarak konseri dinlenmeyeceğini bilecek kadar bu işlerden anlarım." diyen Topçu, şunları kaydetti: "Biz barda halaya dururuz, orada da valsı yaparız. Bizi başkalarıyla karıştırmasınlar. Orada ideolojik bir lince falan da eyvallah etmeyiz."

14) Kültür Bakanı AKM'nin nerede olduğunu bilemedi ama çevresine yakışmadığını söyledi
Habertürk televizyonunda katıldığı, 'Güne Bakış' programında Veyis Ateş'in İstanbul Taksim'deki AKM ile ilgili bir sorusuna yanıt veren yeni Kültür ve Turizm Bakanı Yalçın Topçu AKM'nin yerini bilemeyerek, "Haa Taksim'deki AKM'yi… Allah Allah… O bina Taksim'e yakışmıyor." dedi.
Veyis Ateş'in, 'Ak Parti iktidarı ile bazı sanatçılar arasındaki polemik meselesi, AKM ne olacak?' sorusunu cevaplayan Bakan Topçu, "İnşallah Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili çok farklı projelerim var. Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ü sadece Çanakkale'den ibaret mi sanıyoruz. Bizim bir Libya mücadelemiz yok mu?" dedi ve Libya'yı anlatmaya devam etti. Sunucu Veyis Ateş'in araya girip, "Buradan AKM'ye nasıl geleceksiniz?" demesi Yalçın Topçu, daha sonra, "Şu bizim hipodromdaki AKM'yi mi, diyorsunuz?" diye sordu. Veyis Ateş ise "Taksim'deki AKM'yi soruyorum." dedi. Bu hatırlatma üzerine Topçu, "Haa Taksim'deki AKM'yi… Allah Allah… O bina Taksim'e yakışmıyor." ifadelerini kullandı.

15) Sanata seçim ertelemesi!
Bu yıl Ekim ayında 52'nci kez düzenlenmesi planlanan Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali ile 16'ncı Uluslararası Antalya Piyano Festivali, ülkenin seçim atmosferine girmesi ve Kasım ayında G20 Liderler Zirvesi'nin Antalya'da yapılacak olması gerekçeleriyle ertelendi.

16) Muhalif haberler paylaşan sanatçıya baskı!
Ankara DOB Müdürlüğü, sanatçı Arda Aktar'ın 'Cumhuriyet'in haberlerini paylaştığı ve habere ilişkin yorumda bulunduğu gerekçesiyle' savunmasını istedi.
"Ankara Devlet Opera ve Balesi (DOB) Müdürlüğü, solist sanatçısı Arda Aktar'ın, Cumhuriyet'te ve cumhuriyet.com.tr'de yayımlanan, DOB yönetimini eleştiren, 'Kendi atamasını kendi yaptı' ile 'Tek bir gecede sanatçı yaptılar' başlıklı haberleri kişisel Facebook hesabı üzerinden paylaştığı ve haberler üzerine yorumda bulunduğu gerekçesiyle savunmasını istedi.

17) Yargıtay'a göre Erdoğan 'ucube' diyerek hakaret etmedi, eleştirdi.
Yargıtay, Erdoğan'ın yıktırdığı heykele 'ucube' demesinin hakaret değil eleştiri olduğunu karara bağladı. Yargıtay 4'üncü Dairesi tarafından alınan kararda, "Sanatçıların ve siyasi kimliğe sahip kişilerin eleştirilere açık olması gerektiği gözetilerek istemin tümden reddine karar verilmesi gerekirken kısmen kabulü yerinde olmamış bu nedenle kararın bozulması gerekmiştir." denildi.

18) 'Taşeron sanatçı' dönemi başlıyor
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, tiyatro oyunlarını sahneleme hizmeti ile Tarihi Türk Müziği Topluluğu ve bando gösterilerini düzenleyecek taşeron elemanı almak için ihale açtı. Tarihi Türk Müziği Topluluğu ve bando gösterileriyle ilgili olan bu ihalede 46 sanatçı 'taşeron' olarak istihdam edilecek.

19) Yönetmensiz ve oyuncusuz Festival
22. Adana Altın Koza Film Festivali, tarihinde bir ilke imza atarak, yarışan filmlerin yönetmen ve oyuncuları ile sinema yazarlarını festivale davet etmedi. Açılış ve kapanış törenlerinin yapılmadığı Festivalin ödülleri, bir otel salonunda, kazananların çağrılmadığı bir basın toplantısında açıklandı. Ekim ayındaki Antalya Festivali de, seçim gerekçesiyle Kasım sonuna ertelendi.

20) Sanatçılara montaj fotoğraflarla baskı
Tiyatro sanatçısı Ersin Korkut'un bir fotoğrafı, bir partinin seçim minibüsünün üzerindeymiş hissi yaratacak şekilde bilgisayarda montajlanarak sosyal medyaya servis edildi. Yandaş medyada yayınlanan montaj fotoğraflar üzerine linç kampanyasıyla karşılaşan sanatçılar, aldıkları tepkilere karşı açıklamalar yaptılar. Tiyatro ve sinema oyuncusu Ersin Korkut sosyal medyada konuşulan fotoğrafın 'montaj' olduğunu söylerken oyuncu Elçin Sangu ise "İnsanlar ölmesin dediğim için bana tepki gösterenleri vicdanlarıyla baş başa bırakıyorum." dedi.

Atatürk Kültür Merkezi'nin (AKM) onarılarak faaliyete geçmesi yönünde hala hiçbir işlem yapılmadı.
CİHAN