Demans, beyindeki değişikliklere bağlı olarak düşünme yeteneğinde azalmayı tanımlayan ve hafızayı, dili ve muhakemeyi etkileyen bir şemsiye terim. Demans belirtileri hafif ile şiddetli arasında değişir ve kişinin bilişsel işlevleri ve yaşam kalitesi üzerinde önemli bir etkiye yol açabilir.
Bazı uzmanlar, teknolojinin aşırı kullanımıyla ilişkili bilişsel değişiklikleri tanımlamak için ‘dijital demans’ terimini kullanıyor. Dijital demans gerçek bir durum olmasa da araştırmalar, aşırı teknoloji kullanımının demans benzeri değişikliklere yol açabileceğini ve hatta muhtemelen demans riskini artırabileceğini ortaya koyuyor.
Dijital demans gerçek bir durum mu?
Healthline’ın haberine göre Alman sinir bilimci ve psikiyatr Manfred Spitzer tarafından 2012 yılında ortaya atılan dijital demans, teknolojinin aşırı kullanımının bir sonucu olarak bilişteki değişiklikleri tanımlamakta.
Dijital demans gerçek anlamda teşhis edilebilir bir sağlık durumu olmasa da teknolojinin aşırı kullanımının bilişi olumsuz yönde etkilediği teorisinin bilimsel değeri olabilir. Aslında birçok çalışma internet kullanımı, ‘ekran süresi’ ve bilişsel değişiklikler arasında bir bağlantı bulmuştur.
2022’de yapılan bir araştırma, bilgisayar kullanmak ve TV izlemek dahil hareketsiz davranışların genel demans riski üzerindeki etkilerini araştırdı. Sonuçlara göre televizyon izlemek gibi bilişsel açıdan pasif davranışlara daha fazla zaman harcanması, fiziksel aktivite düzeyi ne olursa olsun demans riskinin artmasına yol açtı. Ancak bilgisayar kullanmak gibi bilişsel açıdan aktif-pasif aktiviteler, daha düşük demans riskiyle ilişkilendirildi.
Dijital demans belirtileri
Dijital demans teşhis edilebilir bir durum değil, bu nedenle semptomların tam olarak ne olduğunu söylemek zor. Ancak adından da anlaşılacağı gibi bazı belirtiler demans belirtilerine benzer olabilir:
Kısa süreli hafızayla ilgili sorunlar
Bir şeyleri kolayca kaybetmek veya unutmak
Kelimeleri hatırlamakta zorluk yaşamak
Çoklu görevde sorun yaşamak
Demansa benzer şekilde, dijital demans da iletişim, odaklanma, muhakeme ve daha birçok alanda değişikliklere neden olabilir. Ekran başında geçirilen fazla zamanın uyku ve ruh hali değişikliklerine yol açması da alışılmadık bir durum değil; bu da beyin fonksiyonları üzerinde önemli bir etkiye sahip.
Dijital demansı nasıl önlersiniz?
Dijital demansla mücadelede anahtar sözcük, ölçülülük.
Ekrandan uzaklaşmak ve teknolojinin aşırı kullanımının olumsuz etkisini dengelemek için atabileceğiniz birkaç adım şöyle:
Telefon bildirimlerini sınırlayın.
Pasif medya süresini sınırlayın.
Odaklanacak başka şeyler bulun.
Rahatlamak ve sosyalleşmek için zaman ayırın.
