Türkiye'de 1920 yılında kurulan Azadi hareketinin lider ve kadroları düzenlenen panelle anılıyor. Panelde konuşmacılar, Azadi hareketinin nasıl kurulduğu ve amacının ne olduğu iki gün boyunca dile getirecek.

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası'nda başlayan ve iki gün sürecek Azadi Hareketinin Lider ve Kadrolarını Anma Paneli, Kürt yazar ve siyasetçi Tahsin Sever'in açılış konuşmasıyla başladı. Azadi hareketinin kuruluşunun 90'ıncı yılında nasıl bir etkinlik yapmayı düşündüklerini ve panele karar verdiklerini anlatan Sever, Kürt tarihinin Kürtler tarafından yazılmadığını, Kürtlere tarihi hatırlatmada bulunmak için anma panelinin önemli olacağı noktasında bir araya geldiklerini kaydetti. Sykes-Picot Anlaşması'yla Kürtlerin yaşadığı coğrafyanın dört parçaya bölündüğünü hatırlatan Sever, buna tepkinin de bir sonucu olarak Azadi hareketinin kurulduğunu vurguladı. Sever, "Biz istedik bu meseleyi doğru, dürüst münakaşa edelim ve Kürtler tarihini görsün, bunu beraber zenginleştirelim. Diğer taraftan bir kurum ya da kuruluş çıksın buna sahip çıksın." diye konuştu.

Lozan'da "Türkleri ve Kürtleri", temsil ettiklerini söyleyenlerin Kürtlere hiçbir hakkın verilmemesini başardığını anlatan Sever, "Lozan öncesi bu anlaşma belirtilerinin ortaya çıkması Kürtlerde ciddi tepkiler yaratmıştır. Tepki Kürtlerin parçalanmasına yöneliktir. Lozan Heyetinin meclise bilgi vermesi amaçlı 6 Mart 1923 tarihli gizli oturumda, Bitlis milletvekili ve Azadi önde gelen kadrolarından Yusuf Ziya Bey, 'Arkadaşlar temenni ederdim ki Türkiye'nin bir cüz'i denilsin. Çünkü Türklerle Kürtler meskün Türkiye'nin parçasıdır. Nıfsından (yarısından) fazlası Kürt'tür. Musul'un Kürdün tarihinde bir kıymeti, bir ehemmiyeti vardır… Ihtimal ki başka bir yer olsaydı bu kadar telaş etmezdim. Musul'u Kürtün tarihinde bir sandalyesi vardır. Arkadaşlar; bir insanı ikiye bölmek ve yahut herhangi bir parçasını ayırmak mümkün değil ise Musul'u Türkiye'den ayırmak öylece mümkün değildir arkadaşlar.'demiştir. Yusuf Ziya Bey'in bu şiddetli tepkisinin altında Kürtlerin bölünmesine duyulan öfke vardır. Irak sınırının çizilmesi ile Kürt coğrafyası tam ortadan ikiye bölünmektedir. Bu tepki yalnız Yusuf Ziya Bey'in tepkisi değildir. Birçok Kürt milletvekili aynı tepkiyi göstermiştir. İngilizlerle Lozan Antlaşması sürecinin tamamlanması demektir. 24 Temmuz 1923'te Lozan Antlaşması imzalanmıştır. Lozan Antlaşmasında Kürtler yoktur." diye konuştu. Hareketin kurucusu Cibranli Halit Bey'in Erzurum'da Mustafa Kemal Atatürk, " Sizler hangi haklara sahipseniz Kürtler de aynı hakları sahip olacaktır" dediğini belirten Sever, bugün Yusuf Ziya Bey ile Halit Bey'in tutumunu anlamayanların çözümden, Kürt sorunundan yeteri kadar anlayamayacağını kaydetti.

Azadi hareketi kurucuları ve üyelerinin yargılandığı mahkemelerin tutanaklarının hala gizli tutulduğunu anlatan Sever, "Bugün çözümden bahsedenler Yusuf Bey'in konuşmasını çıkarıp konuşmazsa, hakkını teslim etmezse çözüm yok demektir. Bugün büyüklerimizin mezarlarının yeri hala bilinmiyor. O mezarlar bize teslim edilmezse çözüm yok demektir." ifadelerini kullandı.
CİHAN