Erdoğan, seçimler öncesinde “Siz bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra bu faizle şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz” demişti. Ancak seçimden iki ay sonra ABD’yle yaşanan ‘Pastör Brunson’ gerilimi doları 7 TL seviyesinin üstüne taşıdı. 15 Kasım 2021’de 9,93 TL olan dolar kuru tam bir sene sonra 18,61 TL seviyesine çıktı. Diken’in haberine göre, 2013’ten sonraysa hükümetin siyasi ve ekonomik tercihleri dolarda istikrarlı ve yavaş bir yükseliş başlattı. 2001’den beri geçen 12 yılda 2 TL’nin altında seyreden dolar, ilk kez 2013’te bu sınırı aştı. Dolar, 23 Ağustos 2013’te 2 TL’yi aştı. O dönem başbakan olan Tayyip Erdoğan Gezi Parkı eylemleriyle Türkiye ekonomisinin hedef alındığını söyledi. Dolar, hükümetin kurulamadığı iki seçim arası 2015 ağustosunda ilk kez 3 TL’yi gördü.
Bu dönemde dolar 6 TL’nin altında tutuldu
Dolar 2017’de 3-4 TL aralığında kapatırken, 24 Haziran 2018’deki genel seçimlerin ardından 5 TL sınırını da aştı. Temmuz 2019’da Erdoğan, Murat Çetinkaya’yı Merkez Bankası (MB) başkanlığı görevinden alarak yerine Murat Uysal’ı atadı. Erdoğan görevden aldığı Çetinkaya hakkında ”Laf dinlemiyordu. Yeni arkadaşla devam ettik, dedik ki faiz oranlarını düşüreceğiz” demişti. ‘Laf dinleyen’ Uysal, göreve geldiğinde yüzde 24 olan politika faizini bir yılda 8,25’e kadar indirdi. Bu dönemde dolar 6 TL’nin altında tutuldu.
Net rezervler eksiye düştü
Buna MB net rezervinin 19 Mayıs haftasında eksi 0,2 milyar dolara gerilemesi de eklendi. Böylelikle 21 yıl sonra ilk kez net rezerv eksiye düştü. Swap hariç net rezervse eksi 60,3 milyar dolarla ‘Albayrak sınırı’na geldi.Bu gelişmenin ardından dolar/TL 20’yi aştı. Böylelikle dolar/TL, tek haneli olduğu 15 Kasım 2021’den 557 gün sonra 20 seviyesini de aştı.
Kavcıoğlu ve rekorlar
Bu dönemden sonra başta CHP olmak üzere muhalefet partileri, MB’nin döviz rezervlerinden 128 milyar doların satıldığını ve bu miktarın nereye gittiğinin bilinmediğini iddia etmeye başladı. Bu yüklü miktardaki döviz satışı Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’ın ekonomi koltuğundan inmesi ve MB başkanı Uysal’ın görevden alınmasına kadar tüm hızıyla sürdü.
İki ismin ekonomi yönetiminden ayrıldığı Kasım 2020’de dolar 7,60 TL seviyesindeydi. Uysal’ın yerine getirilen MB başkanı Naci Ağbal göreve geldiği sırada dolar kuru 8,50 TL seviyesindeydi. Erdoğan’ın faiz inadı sonrası Ağbal da 20 Mart 2021’de görevden alındı. Ağbal’ın yerine Şahap Kavcıoğlu atandı. Kavcıoğlu, 20 ayda MB başkanlığı koltuğuna oturan dördüncü farklı isim oldu. 19 Mart 2021’de Kavcıoğlu öncesi 7,2 TL seviyesinde olan dolar kuru, faiz indirimlerinin başladığı 23 Eylül 2021’de 8,62 liraydı. Dolar/TL en son 15 Kasım 2021’de tek haneli seviyeleri gördü. 15 Kasım 2021’de 9,93 TL olan dolar kuru tam bir sene sonra 18,61 TL seviyesine çıktı. Mart 2023’e kadar dolar/TL kuru bu seviyelerde kalmaya devam etti. Ancak rezervlerin erimeye devam etmesi ve yaklaşan seçimler, kurları hareketlendirdi. 16 Mart’ta dolar/TL 19’u aştı.
Kredi faizleri zirveyi gördü
Geçen hafta tüketici kredilerinde büyüme hızı yüzde 100’e ulaştı. Ortalama ihtiyaç kredisi faizleri de 5 yılın zirvesine çıktı. Merkez Bankası’nın (TCMB) verilerine göre, ortalama ihtiyaç kredisi faizleri 18 Mayıs haftasında yüzde 39,3 seviyesine yükseldi. gazeteduvar’ın haberine göre, tüketici kredilerinde faiz artış ivmesi hızlanırken, kredilerde büyüme hızı da üç haneli seviyelere çıktı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verileri üzerinden yapılan hesaplamaya göre, tüketici kredileri 13 haftalık ve yıllıklandırılmış olarak bakıldığında 18 Mayıs haftası itibariyle ikiye katlandı. Tüketici kredileri tutarı, 18 Mayıs itibarıyla 4 milyar 455 milyon lira artışla 1 trilyon 357 milyar 735 milyon liraya yükseldi. Söz konusu kredilerin 427 milyar 116 milyon lirası konut, 78 milyar 496 milyon lirası taşıt ve 852 milyar 123 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu.
Bireysel kredi kartı borçları 670 milyar
Söz konusu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı 5 milyar 566 milyon lira azalarak 1 trilyon 102 milyar 771 milyon liraya düştü. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları da 275 milyon lira artarak 670 milyar 284 milyon lira oldu. Bireysel kredi kartı alacaklarının 360 milyar 353 milyon lirası taksitli, 309 milyar 931 milyon lirası taksitsiz oldu. Tüketici kredilerinde de büyüme ivmesi faizlerdeki çıkışa rağmen devam ediyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) verilerine göre, ortalama ihtiyaç kredisi faizleri 18 Mayıs haftasında yüzde 39,3 seviyesine yükseldi. Böylelikle ihtiyaç kredisi faizleri Ekim 2018’den bu yana en yüksek seviyeye çıktı.