Türkiye'ye Gürcistan üzerinden ucuz doğalgaz verecek olan Azerbaycan hükümeti, Rusya'nın kendisine gaz satmama tehdidi ile karşılaşınca Türkiye'ye Şahdeniz Projesi'ni 2 yıl ertelemeyi teklif etti. Azerbaycan, Türkiye'ye bin metreküplük gazı 120 dolardan yani Ruslar'ın fiyatının neredeyse yarısı kadar ucuza verecekti. Rusya, kendi pazarına girdiğini düşündüğü Azerbaycan'a gaz satmayacağı yönünde bir tavır ortaya koydu ve Azerbaycan'da arz sıkıntısı riski belirdi. Azerbaycan'ın Şahdeniz bölgesindeki doğalgaz kuyularını da henüz açmadığı öğrenildi. Azeri tarafı Türkiye'ye, "Kuyuları açtıktan sonra 2007-2008 döneminde bu gazı ben kullanayım, projeyi erteleyelim" teklifini götürdü. Bu teklif özellikle projenin ana operatörleri BP ve Statoil'in tepkisine yol açtı. Azerilerin teklifine BOTAŞ'ın da sıcak bakmadığı belirtildi. Azeri tarafının Rusya ile olan gaz alım anlaşmasının 2 yıl sonra bitecek olmasından dolayı bu kadarlık erteleme süresi istediği öğrenildi. BP ve Statoil karşı önlem aldı Azerbaycan'ın hem Rusların baskısı hem de kendi iç pazarındaki talebi karşılayamama riski ile karşılaşması nedeniyle istediği erteleme, projenin yüzde 51'inin ortağı olan BP ve Statoil'i önlem alma arayışına yönlendirdi. Projenin ertelenmesinin şirketler için 'itibar kaybı' olacağını düşünen bu iki büyük şirket, Azeri-Çıralı-Güneşli sahasından 100 milyon metreküplük doğalgaz temin etti. Bu gaz Azeri tarafının henüz Şahdeniz kuyularını açmamış olmasının da etkisiyle 31 Aralık'ta sevkiyatın başlayabilmesi için kullanılacak. Sevkiyat ilk etapta günlük 5.6 milyon metreküp ile başlayacak ve daha sonra 8.6 milyon metreküpe yükselecek. Anlaşmaya göre, hattan ilk yıl yani 2007'de 3 milyar metreküp gaz sevkiyatı yapılması gerekiyor. BOTAŞ teklife soğuk Azerilerin getirdiği teklife BOTAŞ da sıcak yaklaşmıyor. BOTAŞ için Azeri gazının en büyük faydası, genel doğalgaz ithalat faturasının aşağıya çekilmesinde görülecek. BOTAŞ, Rusya'dan ve İran'dan aldığı pahalı doğalgaz fiyatını ucuz Azeri doğalgaz fiyatı ile paçallayarak yıllık ithalat faturasını azaltacak. Yapılan hesaplamalara göre, sadece 2007 yılında alınacak Azeri gazının ithalat faturasında 540 milyon dolarlık kar sağlayacağı hesaplandı. Enerji bürokratları, BOTAŞ'ın Şahdeniz Projesi'nin geciktirilmemesi için Türkiye tarafının, inşaatını üstlenen Türk müteahhitleri dahi sıkıştırmaya başladığını ve biran önce işin bitirilmesini istediğini belirttiler. Enerji bürokratları, hem proje ortaklarının hem de BOTAŞ'ın erteleme talebine karşı gösterdiği sert tutum üzerine Azeri tarafının yeni bir teklif daha getirdiğini belirterek, "Azeriler, ilk yıl verilecek 3 milyar metreküplük gazın miktarının yarı yarıya düşürülmesini istediler. Yani Türkiye'den 1.5 milyar metreküplük feragati da önerdiler" diye konuştu. Bu arada Şahdeniz Projesi çerçevesinde test çalışmalarının çarşamba günü başladığı ve hatta küçük çaplı ilk gazın verildiği öğrenildi. Yunanistan da etkilenecek Azerbaycan'dan Şahdeniz projesi kapsamında gelecek gazın 250 milyon metreküpünün 2007'de Yunanistan'a verilmesi gerekiyor. Ancak hem Türk hem de Yunan tarafındaki gecikmeler nedeniyle Türkiye'yi Avrupa Birliği'ne (AB) bağlayacak Türkiye-Yunanistan Doğalgaz Hattı taahhüt edilen 2006 yılı sonunda değil, en erken Temmuz 2007'de tamamlanacak. Bu nedenle gaz gelmesi durumunda, Azeri gazı Avrupa'ya 6 aylık gecikmeyle ulaşacak. Türkiye'nin gaz ithal ettiği ülkelerden sadece Azerbaycan ile olan anlaşmasında re-export yani ithal ettiği gazı ihraç etme hakkı bulunuyor. Hattın geç bitecek olması nedeniyle, Yunanistan'a re-export edilecek olan gazın miktarı yarı yarıya yani 125 milyon metreküpe düşebilecek. Yunanistan'a ek fatura çıkacak Öte yandan bu salı günü İstanbul'da Yunan ve Türk taraflarının bir araya gelerek hattın yapım işini tartıştığı öğrenildi. Bu toplantıda Yunanistan'ın Temmuz'da devreye girebilecek hattan 125 yerine yıllık taahhüdün hepsinin yani 250 milyon metreküplük gazın verilmesini talep ettiği belirtildi. Türk tarafı ise, bu durumda artan miktar için geçiş ücretinin daha yüksek olacağını yoksa miktarın artırılmayacağını belirtti. Anlaşmaya göre, Türkiye 120 dolardan aldığı gazın üstüne 29 dolarlık geçiş ücreti koyarak Yunanistan'a Azeri gazını verecek. Yunanistan geçiş ücretini ilave gaz için artırmazsa, Türkiye bu miktarı iç tüketime yönlendirecek. Geçiş ücreti neden düşük? Türkiye'nin Rusya'dan 270-290 dolar aralığında bir fiyattan gaz almasına karşılık, 120 dolara temin ettiği Azeri gazını üstüne sadece 29 dolar koyarak satması ise tartışma konusu oldu. Yunanlılar'la Azeri gazının Türkiye üzerinden satışı için anlaşmanın yapıldığı yıl, Türkiye'nin Rusya'dan ithal ettiği gazın ortalama fiyatının 117 dolar olduğunu belirten Enerji bürokratları, "O dönem için öngörülen geçiş ücreti rakamı makuldü. Üstelik, Türkiye mevcut olan şebekesi üzerinden gaz geçişine izin veriyor. Zaten amorti edilmiş yatırımımızı kullandıracağız. Bu nedenle bu fiyat belirlendi" diye konuştular. Şahdeniz Projesi nedir? Şahdeniz projesi için Türkiye ile Azerbaycan arasında 12 Mart 2001'de anlaşma imzalandı. 3 milyar metreküp ile başlayacak olan sevkiyat yıllık 6.6 milyar metreküpe kadar yükselecek. 15 yıllık anlaşma ile Türkiye böylece Hazar gazını da almaya başlayacak. Hattın Türkiye kesimi 225 kilometre olacak. REFERANS