Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen ve 'Asrın Rüyası' olarak nitelendirilen KKTC Su Temin Projesi’nde deniz geçişi için kullanılacak boruların imalatının yüzde 74’ü bitti. Yüksek yoğunluklu polietilen boruların çapı 1.6 metre, yekpare uzunluğu 500 metre, ağırlığı basınç sınıfına göre 148 ton ile 183 ton arasında değişiyor. Proje, boru üretim tesis ve teknolojisi ile de örnek teşkil ediyor.

KKTC Su Temin Projesi, deniz dibindeki basınç düzeyinin borularla su aktarımını imkansız kılması sebebiyle, özel bir teknikle inşa edilecek. 80 bin 151 metre uzunluğundaki boru hattı, deniz dibinden değil, deniz yüzeyinden 250 metre derinlikte kurulacak askılarla KKTC’ye su taşıyacak. Anamur-Dragon Çayı üzerinde inşası devam eden Alaköprü Barajı’ndan alınacak yıllık 75 milyon metreküp su, deniz altındaki boru hattı ile KKTC’de Girne yakınlarındaki inşa edilen Geçitköy Barajı’na aktarılacak.

Deniz altından su geçiş hattı güzergahı; boru başlangıç ve bitiş koordinatlarını korumak, deniz tabanındaki elverişsiz kısımlardan, dik eğimlerden ve heyelan bölgelerinden kaçınmak için mümkün olduğunca düz bir hat izlemek gibi önemli kıstaslar dikkate alınarak seçildi. 

Jeolojik araştırmalarla bölgedeki sismik aktivite incelendi ve deprem katalogları oluşturuldu. Denizin akıntı ve dalga rejimini belirleyebilmek için oşinografik araştırmalar yapılarak 12 aylık veri toplandı. Yüksek yoğunluklu polietilen boruların su altında deniz etkileri sebebiyle bozulmaya uğrayıp uğramadığını tespit etmek üzere tam ölçekli 11 adet boru ile deney yapılarak 6 aylık aralıklarla iki yıl boyunca ölçüm gerçekleştirildi. 0,15 m/s ile 0,5 m/s arasında değişen sabit akıntı hızları ve 90-75-30 derece akıntı geliş açıları durumunda sistemin tepkisi değerlendirildi. Son 30 yılın önemli fırtına kayıtları toplanarak bilgisayar üzerinde dalga modeli oluşturuldu. Oşinografik araştırmalar ile toplanan veriler kullanılarak model kalibre edildi.

Yapılan deneyler neticesinde deniz altından KKTC’ye su taşıyacak sistemin yorulma ömrünün 125, sünme ömrünün ise 1000 yıldan fazla olduğu hesaplandı. Çalışmada ayrıca deniz altına yerleştirilecek borulara vericiler takılacak. Bu vericiler ve sensörler sayesinde muhtemel hasarlar önceden tespit edilip müdahaleler zamanında yapılacak. Borularda sızıntı ihtimaline karşı tuzluluk sensörleri sürekli işler durumda tutulacak.

KKTC’ye aktarılacak yıllık 75 milyon m3 suyun yarısı içme-kullanma, diğer yarısı da sulama suyu olarak değerlendirilecek. Projenin gerçekleşmesi ile, halen yeraltı ve yüzey su kaynaklarının mahdut olması sebebiyle su sıkıntısı çekilen KKTC’de, 50 yıllık içme ve kullanma suyu ihtiyacı karşılanacak. Ayrıca 4 bin 824 hektarlık zirai alanda sulama yapılacak.

CİHAN