Türkiye 2020’nin ilk çeyreğinde yüzde 4,5 büyümüş, pandeminin hem sosyal hayatı hem de ekonomiyi felç ettiği ikinci çeyrekte ise yüzde 9,9 küçülmüştü. Ekonomi yönetiminin açıkladığı kredi paketlerinin devreye alınmasıyla üçüncü çeyrekte yeniden yükselişe geçen ekonomide son çeyrek büyümesi ise yüzde 5,9 olarak gerçekleşti.
Yüzde 1,8 olarak gerçekleşen büyüme beklentilerin altında kalsa da, Türkiye salgın yılı olan 2020’de G-20 ülkeleri arasında Çin’den sonra büyüyen tek ülke oldu. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan da Twitter hesabından ‘büyüme’ açıklaması yaptı. Bakan Elvan, "Küresel sağlık krizinin damga vurduğu 2020'yi büyümeyle kapatan nadir ülkelerden olduk” ifadesini kullandı.
Prof. Dr. Öner Günçavdı: Maliyetli bir büyüme oldu
DW Türkçe’ye konuşan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Öner Günçavdı, “Bu pozitif büyümeyi ‘maliyetli’ bir büyüme olarak değerlendirmek lazım” diyor. Özellikle Merkez Bankası’nın 2020 yılında eriyen ve muhalefet ile hükümet arasında polemik konusu olan 128 milyar dolarlık rezerve dikkat çeken Prof. Günçavdı, ekonomi alanında 2020’nin en çarpıcı olayının büyüme değil, rezerv erimesi olduğunu savunuyor.
Kişi başında düşen gelir 14 yılın en düşüğü
“Düşük büyümenin dramatik sonuçları var”
Prof. Dr. Kamil Yılmaz: Kredi bazlı bir büyüme oldu
Başta kamu bankaları eliyle olmak üzere kredi arzında büyük bir sıçrama yaşandığını vurgulayan Kamil Yılmaz, “Dolayısıyla kredi bazlı bir büyüme yaşandı diyebiliriz. Kredi aracıyla talep canlandırıldı. Bu da ekonomide yüzde 3-5 küçülme beklenirken, tam tersi büyümeye yol açtı” diye konuşuyor.
“İnşaat sektörü artık Türkiye’yi taşıyamıyor”
Prof. Yılmaz, uzun yıllardır ülke ekonomisinin itici gücü olarak konumlandırılan inşaat sektörünün son 3 yıldır küçüldüğüne işaret ederek, “İnşaat sektörü artık Türkiye’nin büyümesini taşıyamıyor. 2020 verilerinde de bunu görmüş olduk” diyor.
2020 yılında Türkiye’de sanayi sektörü 2020’de yüzde 2, tarım ise yüzde 4,8 büyüdü. Pandeminin en çok vurduğu hizmetler sektörü yüzde 4,3 küçülürken, inşaat sektöründeki küçülme ise yüzde 3,5 oldu.
Makine yatırımları yüzde 21 büyüdü
Murat Sağman: İşsizliğin azalması için en az yüzde 4 büyüme şart
DW Türkçe’ye konuşan Bilgi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Murat Sağman’a göre, her şeye rağmen Türkiye’nin 2020 yılında büyümeyi başarmasını olumlu bir gelişme olarak değerlendirmek gerekiyor. Bununla birlikte elde edilen büyümenin işsizliği azaltmak için yeterli olmadığını vurgulayan Sağman, “Türkiye’nin işsizliği azaltması için en az yüzde 4 büyümesi gerekiyor” diyor. 2020’de elde edilen büyümenin ‘sürdürülebilir’ olmadığını öne süren Sağman, “Sürdürülebilir büyüme olması için enflasyonda istikrar olması, faizlerin düşmesi ve yatırım gelmesi lazım” değerlendirmesinde bulunuyor.
İhracatta şaşırtan düşüş
TÜİK verilerine göre, 2020 yılında ithalat yüzde 7,4 artarken, Türk Lirası’ndaki değer kaybına rağmen ihracatın yüzde 15,4 gerilemesi dikkat çekiyor.
Peki 2021 yılına ilişkin büyüme tahminleri nasıl şekilleniyor?
Eylül ayının sonunda açıklanan 2021-2023 orta vadeli programında 2020 büyümesi yüzde 0,3 olarak öngörülmüştü. Ekonomi yönetiminin 2021 büyüme tahmini ise yüzde 5,8 olarak belirlenmiş durumda.
Doç. Dr. Evren Bolgun: 2021 büyümesi yüzde 5'i bulamayabilir
2021 yılının ilk çeyreğinde de hizmet sektörünün kapalı kalmaya devam ettiğine dikkat çeken Bolgün’e göre, hizmet sektörünün büyüme üzerindeki negatif etkisinin yıl boyunca sürmesi büyük bir olasılık.