Özel sektörün yeni yatırımlarında durgunluk sürerken teşvik belgesi alınan fabrika yatırımlarda da iptaller yaşanıyor. Bu yılın ilk 6 ayında girişimcilerin vaat ettikleri fabrikaları yapmadıkları için iptal edilen yatırım teşvik belgesi tutarı 3 milyar lirayı aştı. İptal edilen yatırımlar hayata geçirilmiş olsaydı toplam 8485 kişiye istihdam sağlanacaktı.
Ekonomi Bakanlığı’nın verilerine göre Ocak-Haziran ayları arasında 224 adet yatırım teşvik belgesi iptal edildi. İptal edilen teşvik belgelerinin tutarı Ocak’ta 691 milyon, Şubat’ta 410, Mart’ta 147 milyon, Nisan’da 240 milyon, Mayıs’ta 1 milyar 454 milyon, Haziran’da 280 milyon lira olarak gerçekleşti. İptal edilen en yüksek tutarlı yatırım Eti Bakır’ın Kastamonu’ya yapacağı 1 milyar 60 milyon liralık fosfatlı gübre üretimine yönelik yatırım oldu. 606 kişiye istihdam sağlaması öngörülen söz konusu fabrika için 2015 yılında teşvik belgesi alınmıştı. İptal edilen en yüksek tutarlı ikinci yatırım Cansan İpliğin Çorlu’ya yapacağı pamuk ipliği üretimine yönelik fabrika oldu. 2014 yılında teşvik belgesi alınan 77 milyon lira yatırım bedeline sahip söz konusu fabrika hayata geçmiş olsaydı 160 kişiye istihdam sağlayacaktı. Antalya’da planlanan ve 139 kişiye istihdam sağlaması öngörülen 40 milyon lira yatırım değerine sahip 5 yıldızlı 229 yatak kapasiteli otel yatırımı da iptal edildi. Kütahya Çinili’ye yapılacak ve 200 kişiye istihdam sağlayacak 53 milyon lira tutarındaki yatırım da iptal edildi. Yılın ilk altı ayında iptal edilen yatırımlar arasında özel okul, otel, hastane, enerji, tekstil, demir çelik, sera ve hayvancılık gibi farklı sektörlerden yatırımlar ön plana çıktı.
Ekonomi Bakanlığı, Doğu ve Güneydoğu gibi ekonomik gelişmişlik seviyesi düşük olan bölgelere yatırım yapacaklara önemli avantajlar sağlayan yeni teşvik sistemini 2012 yılı Haziran ayında hayata geçirmişti. 81 il gelişmişlik düzeyine göre 6 bölgeye ayrıldı ve bölgelerin özelliğine göre yatırım teşvik uygulamaları çeşitlendirildi. Girişimcilere yatırım yapacakları bölgeye göre farklılık göstermek üzere KDV istisnası, vergi indirimi, sigorta prim desteği, gümrük vergisi muafiyeti, faiz desteği, yatırım yeri tahsisi gibi imkânlar sunulmuştu.
Yatırım teşvik mevzuatına göre yatırım teşvik belgeleri iki şekilde iptal ediliyor. Yatırım planı tutmayan girişimciler Ekonomi Bakanlığından teşvik belgelerinin iptalini isteyebiliyor. Eğer teşvik kapsamında herhangi bir devlet desteğinden faydalanmışsa söz konusu destek miktarını devlete iade ediyor. Ekonomi Bakanlığı da teşvik belgesinde öngörülen sürede yatırımı tamamlamayan, teşvik belgesindeki şartları yerine getirmeyen sahte ve yanıltıcı belge düzenleyen girişimcilerin belgelerini iptal ediyor.
