Ankara Ticaret Borsası verilerine göre, 2008 yılı sonları, 2009 yılı başlarında 9-10 lira arasında değişen kuzu karkas etinin kilogram (Kg) fiyatı, bugünlerde 16-17 liradan işlem görüyor. Kuzu etinin fiyatında yüzde 60'a varan artışta, küçükbaş hayvan varlığındaki azalma yanında, Ortadoğu ülkelerinin, koyun ithalatında domuz gribi riski nedeniyle Avustralya, Yeni Zelanda gibi ülkeler yerine Türkiye'ye yönelmeleri de etkili oldu. AA muhabirinin yetkililerden aldığı bilgiye göre, 1990'lı yıllara kadar zaman zaman 3 milyon başa kadar çıkan Ortadoğu ülkelerine yönelik Türkiye'nin koyun ihracatı, bu ülkelerin Avustralya ve Yeni Zelanda'ya yönelmesi nedeniyle son yıllarda durma noktasına kadar gelmişti. Uzmanların verdiği bilgiye göre, dünyada domuz gribi salgının artması üzerine İran, Irak, Suriye, Suudi Arabistan gibi ülkeler, Türkiye'ye yöneldi. Bu talebin etkisiyle, Türkiye'nin hayvan ihracatında, Ocak-Ağustos döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 303'ün üzerinde artış meydana geldi. Geçen yılın Ağustos ayında 934 bin dolar olan hayvan ihracatı yüzde 85,5 artarak 1 milyon 732 milyon dolara, geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 5 milyon 445 milyon dolar olan hayvan ihracatı da bu yıl yüzde 303,1 artışla 21 milyon 950 bin dolara yükseldi. Ocak-Ağustos döneminde 80 bin 918 baş koyun ihraç edildi. İhracatın büyük bölümünün Lübnan'a yapıldığı, Lübnan'dan Suudi Arabistan ve diğer İslam ülkelere dağıtıldığı belirtiliyor. Ancak, kayıtlı ihracat dışında, İran, Irak, Suriye gibi ülkele sınırlardan oldukça fazla miktarda koyun geçirildiği, fiyatları esas etkilen unsurun bu olduğu belirtiliyor. Aynı dönemde, hayvan ithalatının ise azalması dikkat çekti. Türkiye genellikle koyun ihraç ederken, hayvan ve et ithalatına izin verilmiyor. Sadece yeni kurulan işletmelerin damızlık ihtiyacını karşılamak üzere genellikle büyükbaş damızlık hayvan ithalatına izin veriliyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, geçen yılın Ağustos döneminde 3 milyon 170 bin dolar olan hayvan ithalatı yüzde 42,5 azalma ile bu yıl 1 milyon 824 bin dolara, Ocak-Ağustos döneminde 32 milyon 74 bin dolar olan hayvan ithalatı ise yüzde 34,1 azalma ile 21 milyon 149 bin dolara geriledi. Verilen bilgiye göre, Türkiye, 1999'dan bugüne kadar 20 bin büyükbaş damızlık hayvanın ithalatına izin verdi. Konuyla ilgili çevrelerin iddialarına göre, Türkiye'den Ortadoğu ülkelerine yönelik kayıtlı ihracat yanında, kayıt dışı bir şekilde sınırlardan bu ülkelere hayvan geçiriliyor. Önceden, komşu ülkelerde koyun eti fiyatları düşük, Türkiye'de ise yüksek olması nedeniyle bu ülkelerden Türkiye'ye yönelik hayvan hareketi yaşanırken, son dönemlerde bu ülkelerde et fiyatlarının Türkiye'nin 2 katına ulaşması nedeniyle Türkiye'den bu ülkelere yönelik hayvan çıkışı oluyor. İlgili çevreler, fiyatlardaki artış nedeniyle, Türk cumhuriyetlerden getirilen sürülerin de Türkiye üzerinden geçirilerek bu ülkelere satıldığını öne sürüyorlar. Geçen yıl İran, Irak, Suriye gibi ülkelerde kuraklık yaşandığını, bunun hayvancılığı da olumsuz etkilediğini anlatan yetkililer, bir taraftan hayvancılıkta sorun yaşanırken, kuş gribi nedeniyle insanların tavuk etinden kırmızı ete kaymasının fiyatların artmasında etkili olduğunu belirtti. Bunun üzerine bu ülkelerin Avustralya ve Yeni Zelanda'dan ithalata yöneldiğini, ancak domuz gribi salgınının ortaya çıkmasıyla bu ülkelerden de ithalatı durdurduğunu kaydeden yetkililer, ithalatta, daha güvenli buldukları Türkiye ve Türk cumhuriyetlerine yönelince, Türkiye'de yurtiçinde koyun/kuzu eti fiyatlarının arttığını vurguladı. Türkiye'de koyun eti talebinin giderek düştüğünü, özellikle genç nesilin koyun/kuzu etini tercih etmemesi nedeniyle, koyun-kuzu etinin fiyatının artmasında iç talebin fazla etkili olmadığını anlatan yetkililer, yaklaşan Kurban Bayramı nedeniyle besicilerin besiye aldıkları hayvanları satmak istememesinin de alıcıların koyun-kuzu bulamamasına yol açtığını kaydetti. Uzmanlar, besilerin tamamlanması ile Kurban Bayramı döneminde ve kış aylarında daha fazla hayvanın piyasaya ineceğini, o zaman fiyatların düşebileceğini belirtiyorlar. Irak'ta da savaşın sona ermesinden sonra halkın gıdaya olan talebinin arttığını, bu ülkeye yönelik satışlarda da artış olduğunu anlatan yetkililer, talebin böyle devam etmesi halinde, şimdiye kadar zarar eden besicilerin, ilerde oldukça iyi kazanç sağlayacağına işaret ediyor. Koyun-kuzu fiyatlarının son 4-5 yıldır hemen hemen aynı seviyelerde kaldığını, besicinin zarar ettiğini anlatan bir yetkili, '10-12 kilogramlık bir kuzu, 70-100 liraya, 2-3 torba yem fiyatına satılıyordu. Besici bu işten zarar etti. Eğer talep devam ederse, besici bu yıl hayvandan kar edecek' dedi. Yetkililerin verdiği bilgiye göre, Türkiye üzerinden İran, Irak, Suriye'ye geçirilen hayvanlar, Lübnan, Ürdün ve Suudi Arabistan gibi bölge ülkelerine satılıyor. Bakanlık yetkilileri, Türkiye'de de koyun ve koyun eti fiyatlarının artması nedeniyle, İran, Irak, Suriye, Suudi Arabistan gibi ülkelerdeki fiyatlarla dengelendiğini, dolayısıyla artık hayvan çıkışının duracağının öngörüldüğünü belirtiyor. İSTANBUL İstanbul'da da fiyatlarda artış görüldü. Alınan bilgiye göre, cinsine göre fiyatları değişen kurbanlıklardan 'Karaman Koyunu'nun canlı olarak kilogramı geçen yıl 4,5 liradan satılırken bu yıl, 8,5 liradan alıcı buluyor. Canlı olarak kilogram fiyatı 10 lira olan 'Kıvırcık Koyunu'da geçen yıl, 5,5 liraydı. 'Dağlıç Koyunu'nun canlı olarak kilogramı ise geçen yıl 5 lirayken, bu yıl 9 liradan satılıyor. İstanbul Ticaret Borsası Meclis Başkanı İslam Ali Kopuz, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, kurbanlık hayvanların fiyatlarının, Ramazan Ayı'ndan bu yana yükseldiğini söyledi. Kurban Bayramı'na kadar fiyatların daha da artacağını dile getiren Kopuz, 'Fiyatlar 3-4 yıldır artmıyordu ve özellikle büyük baş hayvan yetiştiriciliği büyük firmaların eline geçti. Bu nedenle köylüler, hayvancılık yapmayı bıraktı. Fiyatlardaki artışın nedeni budur' diye konuştu. Küçük baş hayvanların kilogram fiyatının şu an 8 lira civarında olduğunu ifade eden Kopuz, Kurban Bayramı'nda bu fiyatın 10 lirayı, büyük baş hayvanların kilogramının ise şu anda 7 lira civarında olduğunu, bayramda ise 9 liradan aşağı olmayacağını iddia etti. Kurbanlık hayvanların İstanbul'a, Türkiye'nin her yerinden getirildiğini belirten Kopuz, 'Hayvanlar, ilk getirildiklerinde ucuza satılır. Kurban Bayramı'na yaklaştıkça fiyat artar ama bayramdan sonra gerçek değerini bulur' dedi. Bahçelievler Alo Adak Satış ve Kesim Merkezi'nin Sahibi Yaşar Özgür de, canlı hayvan fiyatlarının her geçen gün arttığını söyledi. Fiyatlardaki artışa, geçen yıla göre kurbanlık hayvanların ihracatında yaşanan artışın sebep olduğuna işaret eden Özgür, 'Özellikle Arap ülkelerine çok fazla ihracat yapılıyor. Hayvan bulmak, çok zor oldu' dedi. Kurbanlık hayvanların İstanbul'a genellikle Kurban Bayramı'na 1 ay kala Trakya bölgesinden, Doğu ve İç Anadolu'dan getirildiğini dile getiren Özgür, fiyatların, hayvanların gelmesiyle daha da artacağını ifade etti. Kurban Bayramı'nda küçük baş hayvanların kilogramının 11-12 liradan aşağı olmayacağını iddia eden Özgür, 'Büyük baş hayvanlarda da geçen yıl 1750 liraya alınabilen 150 kilogramlık bir kurbanlığın fiyatı, 2 bin 500 lira, 2 bin 500 liraya alınabilen 200 kilogramlık bir hayvanın fiyatı ise 3 bin 500 liradan aşağı olmaz. Hayvanlar ilk geldikleri zaman fiyatlar biraz pahalı olur ama bayrama 1-2 gün kala gerçek düzeyine oturur' diye konuştu. İZMİR İzmir Kasaplar Odası Başkanı Aydın Mestanlı, kasapların küçükbaş hayvan konusunda sıkıntı yaşadığını, küçükbaş kurbanlık hayvan fiyatlarının yükseldiğini kaydetti. Mestanlı, Türkiye'den bazı Ortadoğu ülkelerine büyük miktarda küçük baş hayvan ihracatı yapıldığını, iç piyasadaki hayvan sayısının azalmasıyla fiyatların yükselişe geçtiğini dile getirdi. Yapılan ihracatın 'bilinçsiz' olduğunu savunan Mestanlı, şu bilgileri verdi: 'Yıllardır, üreticilerin azalması nedeniyle sıkıntının yaşandığı küçükbaşta, havyan sayısının bir anda azalmasıyla fiyatlar tırmanışa geçti. Geçen yıl kurban bayramında 250-400 lira arasında dolaşan fiyatlar bayramın bitmesiyle yükselmeye başladı. Şu anda İzmir'deki kasaplar et bulmakta zorlanıyor. Fiyatlar geçen yıla göre rekor seviyede arttı. Kurban bayramında 600 liradan aşağı küçükbaş hayvan bulunabileceğini sanmıyorum.' Mestanlı, büyükbaş hayvanda ise fiyat artışının daha sınırlı kaldığını ancak Kurban Bayramı öncesi küçükbaşla aradaki fiyat makasının kapanması nedeniyle vatandaşın büyükbaşa daha fazla talep göstereceğini belirtti. Aydın Mestanlı, bu durumun büyükbaş hayvan fiyatlarını da tetikleyebileceğine dikkat çekerek, 'Fiyatlardaki rekor artışın arkasında devletin hayvancılık politikalarına özen göstermemesi yatıyor. Bizim şu aşamada ithalata değil daha çok üretime ihtiyacımız var. Sektörde büyük damızlık açığı var. Sektöre, yarış atlarına verdikleri önemin yarısını verseler yeter' diye konuştu. ERZURUM-ARDAHAN-KARS Türkiye'de hayvancılık faaliyetlerinin yoğun olarak yapıldığı illerden Erzurum, Kars ve Ardahan'da küçükbaş hayvan varlığındaki azalmaya bağlı olarak canlı koyun fiyatı 1 yılda 3 kat arttı. Bölgede geçen yıl canlı olarak 125 liradan satışa sunulan koyun, şimdi 300 ile 400 lira arasında değişen fiyatlarla alıcı buluyor. Fiyatlardaki artışın, küçükbaş hayvan besiciliğine ilginin kaybolmasıyla birlikte koyun sayısındaki azalmadan kaynaklandığı bildirildi. Erzurum Ziraat Odası Başkanı Mücahit Harmandar, koyunculuğun fiyat açısından altın dönemini yaşadığını, ancak bunun bölge çiftçisi için çok fazla bir öneminin olmadığını söyledi. Canlı koyun fiyatında yaklaşık son bir yılda 3 kat oranında bir artış gerçekleştiğini anlatan Harmandar, 'Kasap kesim için 12 liradan aldığı koyunun etinin kilosunu 16 liradan satışa sunuyor. Geçen yıl ise koyun etinin kilogramı 5 liradan satılıyordu. Koyunun etinin fiyatındaki inanılmaz artışa paralel olarak canlı koyunun değeri de arttı. Ancak bu artış çiftçinin koyunu elinden çıkarmasının ardından oldu' diye konuştu. Harmandar, 15 yıl öncesine kadar hemen hemen her köyde en az 3-4 sürü koyun beslendiğini belirterek, şimdi ise bölgedeki köylerin yüzde 70'inde koyun bulunmadığına dikkati çekti. Geçmiş yıllarda koyun yününün çok değerli olduğunu, bir dönemde koyunlardan elde edilen yünle sürü çobanı ücretinin ödenebildiğini dile getiren Harmandar, şunları kaydetti: 'Bakımı ve süt sağımı çok zor olan koyunun bu yıla yıla kadar hiç bir kıymeti kalmamıştı. Koyunun ne sütü, ne yünü de ne de eti para ediyordu. Bu değer kaybı son 15 yılda gerçekleşti. Değerinin azalmasına bağlı olarak her yıl bölgemizdeki koyun varlığında büyük azalma yaşandı. 1993'te 1,5 milyonu aşkın koyun bulunurken, geçen yıl sonu itibariyle yapılan tespitlere göre bu sayı 651 bine düşmüş durumda. Bu azalmanın sonucunda da özellikle canlı koyun fiyatında büyük artış oldu. Koyun sayısı azalınca kıymete bindi.' Ardahan Tarım Müdürü Fevzi Karakoç da tüm yurtta olduğu gibi Ardahan'da da koyun sayısında azalma yaşandığını, bu durumun da koyun fiyatlarında artışa neden olduğunu söyledi. Karakoç, 1999'da ilde 110 bin 590 koyun bulunurken, bu sayının geçen yıl sonu itibariyle 52 bin 581'e düştüğünü bildirdi. Koyun sayısındaki azalmanın her yıl devam ettiğini dile getiren Karakoç, şunları kaydetti: 'Genç çiftçiler küçükbaş hayvancılığa ilgi göstermiyor. Bölgemizden sürekli yaşanan göç ve küçükbaş hayvancılığına ilginin azalması koyun sayısındaki azalmaya neden oldu. Bunun sonucunda da koyun fiyatında artış yaşanıyor. Bir koyun canlı olarak 300 liradan, koyun etinin kilogramı da artık 16 liradan alıcı buluyor.' Kars Tarım Müdürü Yusuf Yurdalan da Kars'ta koyun sayısında bir azalma olmadığını, ancak koyun fiyatında artış olduğunu bildirdi. Canlı koyun piyasasında bir hareketlilik yaşandığını dile getiren Yurdalan, canlı koyun fiyatının 270-300 lira arasında değiştiğini, kasaplarda koyun etinin kilogram fiyatının 14-15 liradan satıldığını kaydetti. BALIKESİR Doğu ve Güney Doğu Anadolu bölgelerinin koyun eti ihtiyacını bir süreliğine karşılayan illerden Balıkesir'in de artık talebi karşılayamadığı bildirildi. Balıkesir Kasaplar Odası Başkanı Nuri Kaya, Erzurum, Malatya, Adana ve Van'dan koyun eti talebinde büyük artış olduğunu, ancak talebe cevap veremediklerini kaydetti. Birkaç yıl öncesine kadar Doğu'dan Batı illerine küçükbaş hayvan satışı yapıldığını anımsatan Kaya, şöyle dedi: 'Şimdi ise o bölgeler kendi ihtiyaçlarını karşılayamıyor ve bizden koyun eti talep ediyorlar. Aşırı talep nedeniyle fiyatlar yükseldi. Biz üreticiden kilogram fiyatı 16-18 TL arasında değişen fiyatlarla koyun alımı yapıyoruz. Doğu'dan gelen aşırı talep nedeniyle fiyatlar yükseldi ve damızlık kuzu kesmeye başladık. Önlem alınmazsa 3 yıl içerisinde Türkiye'de bir tane bile koyun kalmayacak.' Büyükbaş hayvan üreticilerinin elde ettikleri sütü istenilen fiyata satamamaları üzerine besiciliğe son vermeye başlamaları ile Ortadoğu ülkelerine satılan küçükbaş hayvanların sayısının artmasının Türkiye genelinde son üç ayda et fiyatlarının yüzde 45'i bulan oranda artmasına neden olduğu bildirildi. Türkiye'deki koyun sayısı da 1991-2008 döneminde yüzde 40,7 oranında azalarak 40,4 milyon baştan 24 milyon başa indi. Et Üreticileri Birliği (ETBİR) Başkanı Hikmet Kayar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, et fiyatlarının bu yıl yaz aylarında artmaya başladığını ve bu hareketin hala devam ettiğini kaydetti. Arap ülkelerine küçükbaş hayvan satışının artmanın özellikle kuzu ve etinin fiyatlarını çok yukarı çıkardığını anlatan Kayar, 'Kuzuya olan talep bu defa dana etine kaydı. Artan talep karşısında, büyükbaş hayvan etinin de fiyatı yükseldi' dedi. Kayar, Türkiye'de 2008 yılında büyükbaş hayvan varlığının 11 milyon, koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvan sayısının da yaklaşık 29,5 milyon civarında olduğunu anlatarak, küçükbaş hayvanda azalma eğrisinin söz konusu olduğunu belirtti. Türkiye'de küçük işletmeci anlamında besiciliğin giderek azaldığına işaret eden Kayar, 'Türkiye'ye et ithalatı kapalı olduğundan dolayı et fiyatlarını tamamen iç piyasanın arz ve talep dengesi belirliyor' dedi. ESKİŞEHİR Eskişehir ve çevre illerine toptan et satışı yapan Kavasoğlu Et Sanayi Ltd. Şti'nin sahibi Salim Kurt ise yaklaşık bir yıldır Türkiye genelinde et sıkıntısı çekildiğini belirterek, arz-talep dengesinin bozulması nedeniyle et fiyatlarının çok fazla arttığını kaydetti. Sıkıntının hem büyükbaş hem de küçükbaş hayvan etinde yaşandığını ifade eden Kurt, şöyle konuştu: 'Ülkede yaşanan et sıkıntısının temeli 2-3 yıl öncesine dayanıyor. Süt ürünleri üreten firmalar 2-3 yıl önce süt yerine süt tozu kullanmaya başladı. Çok miktarda süt tozu ithal edildi. Hemen herkes kullanmaya başladı. Oranı değişmekle beraber bazı ürünlerdeki gerçek süt oranı yüzde 20'lere kadar düştü. Hatta bazı süt ürünlerinde (süt yok) denebilir. Bu durumda süte olan talep inanılmaz azaldı. Süt para etmemeye başladı. 70 kuruş olması gereken süt 40 kuruştan bile alıcı bulmakta zorlandı. Avrupa'da sütün litresi devlet desteğiyle birlikte 1 lira 20 kuruş. Süt para etmedi, buna karşın girdi maliyetleri her geçen gün arttı.' Kurt, zor durumda kalan üreticinin büyükbaş hayvanlarını satmak zorunda kaldığını belirterek, satın alınan ineklerin de kesildiğini bildirdi. İneklerin kesilmesinin büyükbaş hayvan sayısını azalttığını anlatan Kurt, şöyle devam etti: 'Büyükbaş hayvan sayısı halen azalıyor. Bu durum et üretimini olumsuz yönde etkiledi. Et tüketimini karşılamakta zorluk çekiyoruz. Türkiye'de et ve canlı hayvan ithalatı da yasak. Toptancılar büyükbaş hayvan ve et bulmakta zorlanıyor. Para var ama hayvan yok. Mevcut hayvanlar ise açık artırmayla satılır hale geldi. Teklif ettiğimiz fiyatlara üretici bile şaşırıyor. Geçen yıl Kurban Bayramı'nda satmak üzere doğudan 300 büyükbaş hayvan getiren üreticiler bu yıl 100 hayvanı zor buldu. Marketler, kasaplar, lokantalar hemen herkes et arıyor. Et olup olmadığını soruyor. Yaklaşık 3 yıl önce süt tozu ithalatıyla başlayan süreç bizi bu noktaya getirdi. İnek besiciliği bitme noktasına geldi. Gelecekte daha büyük sorunlar yaşanmaması için süte dayalı besicilik bir an önce desteklenmesi gerekir.' Kurt, küçükbaş hayvan etinde de sıkıntı yaşandığını belirterek, geçen yıl toptan olarak 7,5 liraya aldıkları kuzu etinin kilosunun bu yıl 18 liraya çıktığını bildirdi. Öte yandan son 3 ayda gelen zamlarla kasap veya marketlerde satılan dana kıymanın kilosunun 13 bin liradan 19 bin liraya, kuzu etinin kilosunun 21 bin liradan 34 bin liraya, dana bifteğin kilosunun 17 bin liradan 24 bin liraya, dana kuşbaşının kilosunun da 16 bin liradan 24 bin liraya çıktığı bildirildi. VAN Van'dan batı illeri ile Irak, İran ve Suriye'ye hayvan satışların artması nedeniyle hayvan bulamayan kasaplar, büyük sıkıntı yaşadığı bildirildi. Kasaplar Odası Başkanı Abidin Kasapoğlu, yaklaşık 5 ay önce bir koyun fiyatının 150-160 lira arasında değiştiğini ancak son dönemlerde bir koyunun satış fiyatının 350 liraya ulaştığını vurguladı. Bunun hayvan göçündeki hareketlilikten kaynakladığını anlatan Kasapoğlu, besicilerin İran, Irak ve Suriye'ye yöneldiğini, ellerinde kalan az miktarda hayvanı ise buradaki kasaplara yüksek fiyattan sattıklarını söyledi. Kasapoğlu, yaklaşık 20 yıl önce Türkiye'nin hayvan ihtiyacının yüzde 7'sinin Van'dan karşılandığını, şimdi ise Van'ın kendi ihtiyacının sadece 4'te 1'ini karşıladığını kaydetti. Van Ticaret Borsası Başkanı (VATBO) Feridun Irak ise 1980'li yıllardan itibaren uygulanan hatalı politikalar sonucunda, yıllarca dışarıdan resmi ya da gayri resmi yollardan ülkeye hayvan girişinin yapıldığını öne sürdü. Zaman zaman dövizde oluşan kıpırdamalardan dolayı hayvan ticaretinin tersine yaşandığını anlatan Irak, 'Şu anda öyle bir dönemi yaşıyoruz. Geçen yıla kadar ülkemize kaçak hayvan girişi yapılırken, son bir kaç aydır bunun tersi yaşanmaktadır. Sorunun çözümü ciddi bir hayvancılık politikası gerektirmektedir' dedi. GAZİANTEP Bir zamanlar Türkiye'nin canlı hayvan ihracat merkezi konumundaki Gaziantep'te şimdilerde besihaneler boş kaldı. Besiciler, 1980'li yıllardan itibaren Türkiye'de besicilik yapmanın cazip olmaktan çıktığını, besicilik yapanların azaldığını, Türkiye'nin hayvan varlığında hızlı bir erozyon yaşandığını belirtti. Talepteki artışa karşılık hayvan arzının azalmasının fiyatları yükselttiğini ifade eden besiciler, 'Türkiye'nin hayvancılıkta geldiği noktayı izah etmek için Gaziantep güzel bir örnektir. Doğu ve Güneydoğu illerinde yetiştirilen on binlerce canlı hayvan Gaziantep'e getirilir, burada bir süre beslendikten sonra Ortadoğu ülkelerine ihraç edilir, İstanbul ve diğer büyük şehirlere gönderilirdi. O günler geçmişte kaldı' dediler. Gaziantep Ticaret Borsası (GTB) Başkanı Ömer Çelik de açıklamasında, et fiyatlarındaki artışın Kurban bayramına kadar devam etmesini beklediklerini ifade etti. Türkiye'de canlı hayvan üretiminin her yıl azaldığını, üretimin artırılabilmesi için hayvancılığın desteklenmesinin zorunlu olduğunu dikkati çeken Çelik, şöyle konutu: 'Et fiyatlarının yükselmesi arzın az olmasından kaynaklanıyor. Yem fiyatlarının yüksek oluşu nedeniyle besiciler kazanç elde edemiyor, kazanç elde edemeyince de bu işi yapmıyor. Böyle olunca da canlı hayvan üretimi her yıl azalıyor. Geçen sene de bu sene de düşüş var. Canlı hayvan temininde sıkıntı yaşanıyor. Hayvancılığın desteklenmesi gerekiyor. Dişi koyun kesilmesinin yasaklanması gerekiyor. Besicilik desteklenmeli, destekler arz belirli bir noktaya gelinceye kadar sürdürülmeli. Besicilik Türkiye'nin her yerinde desteklenmeli. Besiciliğin temel geçim kaynağı olduğu bölgelerde bu desteklere acil ihtiyaç var.' Çelik, Gaziantep'i Türkiye'nin besicilik merkezi yapmak için Gaziantep Organize Besi Bölgesini kurduklarını, bu projeyle temel hedeflerinin Gaziantep'te besiciliği yeniden geliştirmek olduğunu, projelerinin Türkiye'de besiciliği geliştirme çalıştırmaları için örnek alınabileceğini sözlerine ekledi. HATAY Hatay Kasaplar Odası Başkanı Sabit Ak, son yıllarda yeteri kadar hayvan yetiştirilmediği için Kurban Bayramı'nda adaklıkların yüksek fiyata satılacağını söyledi. Ak, yöreye adaklık koyunların Güney Doğu Anadolu, Konya ve Kayseri'den geldiğini ifade ederek, şöyle devam etti: 'Yanlış hayvancılık politikası nedeniyle son yıllarda yetiştiricilik cazip gelmediği için bu alanda faaliyet gösterenler başka işlerle uğraşmaya başladılar. Bu nedenle kırmızı et tüketiminde değerlendirilen hayvan sayısı her sene düşüyor. Yeteri kadar hayvan yetiştirilmediği için Kurban Bayramı'nda adaklıkların fiyatları yüksek olacak. Hükümet, yetiştiricilere altyapı, yem, enerji ve diğer konularda destek vermelidir. Aksi halde kırmızı eti çok yüksek fiyata tüketeceğiz.' Protein yönünden zengin, özellikle gelişme çağındaki çocuklar için gerekli besin ögelerini içeren kırmızı etin kilo fiyatının Ramazanın da etkisiyle 20 liraya kadar yükselmesinin besicileri sevindirirken, tüketicileri mağdur ettiği bildirildi. Hatay Veteriner Hekimler Odası Başkanı Yahya Hamurcu, son bir ay içinde dana eti fiyatının 15 liradan 20 liraya, koyun etinin ise 10 liradan 15 liraya kadar yükseldiğini söyledi. Yem fiyatları başta olmak üzere girdi maliyetlerinin yüksekliği nedeniyle yıllardır zarar eden üreticilerin yetiştiricilikten uzaklaştığın, damızlık hayvanların bile kesime verildiğini anlatan Hamurcu, sürekli zarar eden besicilerin, Ramazanın da etkisiyle para kazanmaya başladığını ancak, bu kez tüketicilerin mağdur olduğunu belirterek, 'Çok sayıda vatandaşımız bugün fiyatlarının yüksekliği nedeniyle et alamaz duruma geldi' diye konuştu. Hamurcu, et fiyatlarındaki yüksekliğin Kurban Bayramı'nda da devam etmesini beklediklerini kaydetti. Geçtiğimiz yıl 50 kilo ağırlığındaki koyunun yaklaşık 250 liradan satıldığını hatırlatan Hamurcu, bu yıl ise hayvan sayısının azlığı nedeniyle fiyatların 400-500 liradan başlayacağını ve pazarlarda kurbanlık bulmanın bile zorlaşacağını sözlerine ekledi. KONYA Konya Ovası, ülkenin en önemli koyun üretim merkezi durumunda bulunuyor. Koyunculuk yapan ova köylüleri, son 4 yıldır kuraklığa bağlı olarak hayvan yetiştirmede zorlanmaya başladı. Uzun süre şartların düzeleceğini düşünerek sabreden koyuncular, geçen yıl Kurban Bayramı döneminde ellerindeki anaç koyunları yoğun şekilde kesime verdi. Geçen yıl koyun sayısındaki azalmanın etkileri, bu yıl ilkbahar aylarından itibaren kendini hissettirmeye başladı. Geçtiğimiz yıl 8 liraya kadar düşen toptan koyun eti fiyatı, son günlerde 17 lirayı buldu. Konya Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Fettah Öztürk, AA muhabirine yaptığı açıklamada, koyun sayısının sadece Türkiye'de değil, İran, Irak gibi bölge ülkelerinde de de azaldığını, bu konuda bir sorun yaşandığını söyledi. Kurban denilince akla koyunun geldiğini ifade eden Öztürk, koyun sayısındaki azalma sorununun Kurban bayramı öncesinde daha net bir şekilde ortaya çıkacağını belirterek, şunları kaydetti: 'Konya'da anaç koyun sayısı yaklaşık 2 milyondan 1 milyon 300 bine geriledi. Koyun sayısı az olduğu için pek çok kişi, zorunlu olarak kurbanlık olarak sığıra yönelmek zorunda kalacak. Kısa dönemde Türkiye'ye dışardan koyun ithalatı gibi bir durum söz konusu değil, zaten öyle bile olsa 4 yıldır sıkıntıda olan üretici tümüyle iflas bayrağını çeker. Bu yıl kurban bayramında koyun almak isteyen, bağlantılarını önceden yapmalıdır. Geçen yıl 150 liraya satılan bir koyunun bu yıl kurban bayramındaki fiyatı yaklaşık 300 lira olur. Kurban bayramına çok yakın günlerde kilogramına 20 lira ve üzerinde bile verseniz, koyun bulamayabilirsiniz.' Öztürk, koyun sayısı azaldığı için Ağustosun 15'i itibariyle koç katımına alınan gebe koyunların da değerli hale geldiğini, hiç bir yetiştiricinin karnında kuzusu olan koyunu satmak istemeyeceğini sözlerine ekledi. Koyun fiyatındaki geçen yıla göre yüzde 100 artışın tümüyle arz talep dengesinden kaynaklandığını vurgulayan Öztürk, 'Keşke koyun yetiştiricilerimiz 4 yıl dayandılar, bir yıl daha dayanabilseler ve koyunlarını kesime vermeselerdi. Ancak bu durum geçici, koyun hızlı üreyen bir hayvan. Bir yıl içinde koyun açığı rahatlıkla kapanabilecektir' dedi. AKSARAY Aksaray Damızlık Koyun ve Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mahmut Aktürk ise 2008 yılında 1209 olan üye sayılarının bin 703'e düştüğünü, 204 bin olan koyun sayısının ise 140 bine gerilediğini belirtti. Aksaray Damızlık Koyun ve Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mahmut Aktürk, 2006 yılında kuruldukları derneğin 1703 üyesi olduğunu söyledi. Aksaray'daki koyun sayısının azaldığını ifade eden Aktürk, '2008 yılında 1209 üyemizin 204 bin damızlık koyunu vardı. Bu yıl üye sayımız 1703'e yükselmesine karşın damızlık koyun sayımız 140 bine düştü' dedi. Kuraklık, maliyetlerin artması ve mera ıslahı yapılmaması nedeniyle Türkiye'de damızlık koyun sayısının düştüğünü iddia eden Aktürk, 'Türkiye'de koyun sayısı azalıyor. Fiyatlardaki yükselme koyunculuğu olumsuz etkileyecek. Geçim sıkıntısı yaşayan çiftçi fiyatların yüksekliği nedeniyle damızlık koyununu ya satıyor ya da kesime gönderiyor. Ayrıca eskiden yurt dışından kaçak koyun gelirken, şimdi yurt dışına satışlar yaşanıyor. Bu nedenle koyun sayısı düşmeye devam ediyor' diye konuştu. Aktürk, 2008 yılında damızlık koyun fiyatının 120-150 lira arasında olduğunu belirterek, bu yıl damızlık koyunun 350-400 lira arasında satıldığını öne sürdü. Bu yıl Kurban Bayramı öncesinde koyun fiyatlarının yüksek olacağını ve 'yok' satacağını iddia eden Aktürk, şunları kaydetti: 'Bu yıl kurbanlıklar cep yakacak. Geçen yıl kurbanlık koyun fiyatları 250-300 lira arasında değişirken, bu yıl 450-500 lira civarında olmasını bekliyoruz. Kurbanda kesilecek kuzuların fiyatları şu anda 300-350 lira arasında. Kurban bayramı yaklaştıkça bu fiyatlar yükselecek. Kurbanlık koyun sıkıntısı yaşanacak.' Aktürk, 2008 yılında Kurban Bayramında Türkiye genelinde 7,5 milyon küçükbaş hayvan kesildiğini belirterek, çiftçilerin damızlık koyunlarını kesime göndermemeleri gerektiğini sözlerine ekledi. ADANA Adana Kasaplar, Tavukçular ve Balıkçılar Odası Başkanı Murat Yağmur, şu an 600-650 lira civarında olan koyunun satış fiyatının, Kurban Bayramı'nda 800 liraya kadar çıkabileceğini söyledi. Yağmur, besicilikte yaşanan sıkıntılar nedeniyle piyasada canlı hayvan sıkıntısı çekilmeye başlandığını ifade etti. Geçen yıl geçen yıl kilogramı 6 liradan satın aldıkları canlı koyunların fiyatının bu yıl 12 liraya kadar çıktığını belirten Yağmur, 'Canlı koyunların fiyatı yüzde 100 civarında artınca, kuzu eti fiyatları da her geçen gün yükselmeye başladı. Kuzu etinin kilosu son 2 ayda 13-14 liradan 22-23 liraya kadar çıktı' dedi. Yağmur, şu an canlı koyunun satış fiyatının 600-650 lira arasında değiştiğini, fiyatların Kurban Bayramı'nda 800 liraya kadar çıkabileceğini bildirdi. Sorunların geçmiş yıllara dayandığını, maliyetlerin artması sonucu üreticilerin sektörden çekilmesinin ardından hayvan sayısının da her geçen yıl azaldığın belirten Yağmur, fiyatların artmasında son dönemde küçükbaş hayvan ihracatının yapılmasının da etkili olduğunu ifade eti. Yağmur, sektörün devamlılığı açısından küçük üreticilerin desteklenmesi için yem fiyatlarındaki KDV oranında düzenleme yapılmasının zorunluluk olduğunu söyledi. AA