Seydişehir Alüminyum Fabrikasının atık barajında yapılan araştırmada uzay yakıt aracı ile petrolün uç ürünlere ayrılmasında ve batarya yapımında kullanılabilecek yaklaşık 13 bin ton ağırlığında, 20.8 milyar dolarlık 16 farklı nadir toprak elementi tespit edildi. Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve Konya Jeoloji Mühendisleri Odası İkinci Başkanı Yrd. Doç. Dr. Fethullah Arık, 2004 yılının eylül ayında Seydişehir Alüminyum Fabrikasının atık barajındaki çamurda, nadir toprak elementleri üzerinde bilimsel araştırmaya başladıklarını söyledi. Yaklaşık 2 yıl süren bu çalışmanın sonucunda kendilerini de şaşırtan hazinenin varlığını tespit ettiklerini bildiren Arık, ham alüminyumda binde 1, atık çamurunda ise binde 2 oranında 16 farklı nadir toprak elementi belirlediklerini ifade etti. Bu elementlerin dünyada az miktarda bulunduğunu ve çok önemli değere sahip olduklarını belirten Arık, şöyle devam etti: ''Daha önce Eskişehir ve Malatya'da tespit edildi. Son olarak biz,çamurun içinde 13 bin ton lantan, seryum, prasedyum gibi 16 farklı nadir toprak elementi bulduk. Bu çok ciddi bir rakam. Bu elementler uzay yakıt aracı ile petrol katalizatöründe ve batarya yapımında kullanılabiliyor. 13 bin ton elementin yaklaşık değerini 20.8 milyar dolar olarak hesapladık. Almanya, Fransa, Japonya, ABD, Hindistan ve Çin, bu elementleri üstün teknolojiyle işleyebiliyor. Rezerv ve üretim açısından Çin, ilk sırada geliyor. İkinci en büyük rezerv ise Rusya'da bulunuyor. Üretim de ikinci sırada ABD, üçüncü sırada Rusya, dördüncü sırada Hindistan geliyor.'' YATIRIM MALİYETİ YÜKSEK Özellikle Hindistan'ın son yıllarda teknolojide önemli gelişme kaydettiğini ifade eden Arık, ''Hindistan ürettiği nadir toprak elementlerini diz üstü bilgisayar ve cep telefonu bataryasının yapımında kullanıyor. Diğer ülkelerin de bu elementleri genellikle benzin ve motorin gibi petrol uç ürünlerinin ayrılması ve bataryada kullanmaları nedeniyle, ülkelerarası satışlar önemli boyutlara ulaşmıyor. Ülkeler kendi ürettiğini kendi kullanıyor'' dedi. Bizde yatırım ve teknolojisi olmadığı için bu hazinenin çamurda kaldığını belirten Arık, 1970 yılından bu yana biriken bu hazinenin işlenmesi için dışardan teknoloji satın alınması ve yatırım yapılması gerektiğini vurguladı. Bunun için birkaç milyar doların gerektiğini bildiren Arık, şunları kaydetti: ''Oldukça büyük maliyetlere ihtiyaç var, ancak yatırım yapıldığında sadece 20.8 milyar dolarlık elementler değil, bölgedeki tüm elementlerin işlenmesiyle daha büyük kazançlar sağlanabilir. Özellikle ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkeler nadir toprak elementlerini önemli oranda kullanıyor. Biz elimizdeki bu imkanı değerlendirirsek büyük paralar kazanabiliriz.'' AA