Böylece fatura-fiş toplama ve yazma derdi emeklilerden sonra işçi ve memurlar için de sona eriyor. Ücret geliri elde edenler 2008 yılı için 2007'de fatura ve fiş toplamayacak. 11 Eylül 2006'da bu köşeden 'vergi iadesi' uygulamasının kalkacağını duyurmuştum. Ayrıca bu değişikliğin istihdam üzerindeki vergi yükünü yüzde 38 oranında azaltarak asgari ücretlinin maaşını 27 YTL artıracağını bildirmiştim. Vergi iadesi uygulamasının kaldırılması, istihdam üzerindeki vergi yükünü azaltması ve asgari ücretliyi bir nebze de olsa rahatlatması sebebiyle olumlu bir adım. Türkiye istihdam üzerindeki vergi yükü sıralamasında OECD ülkeleri arasında birinci sırada yer alıyor. Yasa değişikliğinin ardından Türkiye bu sıralamada liderlikten 7. sıraya geriliyor. Asgari geçim indiriminin; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için yüzde 50'si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için yüzde 10'u, her bir çocuk için yüzde 7,5'i olarak uygulanması öngörülüyor. İndirim, mükellefin kendisi, eş ve çocukları için hesaplanan indirim tutarları toplamı ile 103. maddedeki Gelir Vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın (% 15) çarpılmasıyla bulunan miktarın hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanacak. İndirim en fazla iki çocuk için yapılacak. İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medeni hali ve aile durumu esas alınacak. Gelir elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı olmak üzere çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanacak. Maliye Bakanlığı'nın yapmış olduğu hesaplamaya göre, 'asgari geçim indirimi' uygulamasından çalışanların sadece yüzde 15'lik bölümü olumsuz etkilenecek. Uygulamadan asgari ücretli çalışanlar kazançlı çıkarken, yüksek ücret elde edenler ise kayba uğrayacak. Örneğin asgari ücretle çalışan evli ve 18 yaşını doldurmamış 2 çocuğu bulunan işçi Ahmet Bey, vergi iadesi sisteminde yıllık 388,04 YTL vergi iadesi alıyor iken asgari geçim indirimi uygulamasıyla birlikte yıllık 716,85 yeni lira alacak. Böylece Ahmet Bey'in cebine fazladan aylık 27,41 yeni lira girecek. Buna karşılık brüt ücretler yükseldikçe, asgari geçim indiriminin sağladığı katkı azalıyor ve indirimin ücretliye sağladığı getiri, vergi iadesinin sağladığı getirinin altına iniyor. Örneğin evli ve 18 yaşını aşmamış 2 çocuğu olan ve yıllık vergi matrahı 15.300 YTL olan Mehmet Bey vergi iade sisteminde yıllık 804 YTL vergi iadesi alırken asgari geçim indirimi uygulamasının yürürlüğe girmesi ile birlikte yıllık 87,15 YTL'lik düşüşle 716,85 YTL alacak. Yıllık ücreti 11 bin yeni liranın üzerinde bulunan bekar işçiler ile eş ve çocuk indiriminden yararlanan ve yıllık ücreti 15-16 bin YTL'yi aşanlar, asgari geçim indirimi uygulaması ile kayba uğrayacak. İadenin kalkması kayıt dışılığı artırmaz İlk bakışta asgari geçim indiriminin yürürlüğe girmesiyle birlikte fatura-fiş toplama zorunluluğunun ortadan kalkmış olması, kayıt dışı ekonomin artacağı endişelerini gündeme getirse de tasarıyla birlikte getirilen vergi güvenlik müessesesinin buna izin vermeyeceği anlaşılıyor. Gelir Vergisi Kanunu'na eklenen 93. madde ile özel gider bildirimi esası getiriliyor. Maliye Bakanlığı yapılacak ön araştırmalar sonucunda; beyan ettikleri gelir ile harcamaları arasında uyumsuzluk tespit edilenlerden 'yıllık özel gider bildirimi' isteyebilecek. Bu bildirim, mükelleflerin her yıl mutlaka vermek zorunda oldukları bir bildirim olmayacak. Bakanlıkça yapılacak ön araştırmalar (verilen yıllık Gelir Vergisi beyannamelerinin incelenmesi, yoklamalar yapılması, bakanlığa gelecek ihbarların değerlendirilmesi veya başkaca herhangi bir suretle yapılacak araştırmalar) sırasında düşük gelir beyanı ya da herhangi bir gelir beyanı olmadığı halde tespit edilen harcamaları yüksek seviyelerde bulunanlardan bu bildirim istenebilecek. Bildirimde, yıl içinde yapılan harcamalar ile bu harcamaların kaynağını teşkil eden unsurlara yer verilecek. Bakanlık gayrimenkul, taşıt vb. alanlar ile örneğin kredi kartı harcaması yüksek olanların vergi beyanlarına bakacak. Beyan edilen gelire karşılık yüksek harcama yapanlardan harcamalarının kaynağını teşkil eden kazançların vergisinin ödenip ödenmediği araştırılacak. Yıllık özel gider bildiriminde gelirleri ile harcamaları arasındaki uyumsuzluğun açıklanamadığı sonucuna ulaşılanlar hakkında öncelikli olarak vergi incelemesi başlatılacak. Kayıt dışı ekonomiden çok beyana dayalı vergiler açısından 'vergilendirilmeyen' veya 'vergilendirilmek istenmeyen' bir ekonominin var olduğuna inanıyorum. Bu nedenle de vergi iadesinin kaldırılması sebebiyle 'tüketiciler fatura ve fiş almazsa kayıt dışılık artar' fikrini önemsemiyorum. Geçen yıl kredi kartıyla 17 milyar Yeni Türk Lirası, bu yıl da 20 milyar YTL'yi aşan alışveriş yapıldı. Bu tutarlar içinde gruplar itibarıyla ilk sırayı büyük marketlerden ve alışveriş merkezlerinden yapılan satın almalar alıyor. Halen kredi kartı harcamalarının incelenmesi tamamlanmadı. Günümüz ekonomik şartlarında para ve emtia sirkülâsyonu bir şekilde kayda giriyor. Ahmet Yavuz - Zaman