Aralık ayının ortasından bu yana yükseliş gösteren ayçiçeği yağının litre fiyatı 2,30 liradan 3 TL'ye kadar çıktı. Sektör temsilcileri ayçiçeği yağındaki fiyat artışında Brezilya'daki sel felaketi, Arjantin, Ukrayna ve Rusya'daki kuraklığın önemli rol oynadığına dikkat çekiyor. Tüketici şubat ayından itibaren 18 litrelik ayçiçeği yağını 43 lira yerine 55-58 TL'den satın alıyor. Fiyatlarda nisan sonu itibarıyla tekrar bir gevşeme öngörülüyor. Ayçiçeğindeki bu artışta, dünyada yağlı tohumlarda başı çeken Brezilya ve Arjantin'de rekoltenin düşüklüğüyle birlikte döviz kurlarındaki yükselişin etkili olduğu belirtildi. Türkiye'nin 2,5 milyar dolar ile petrolden sonra en fazla döviz ödediği kalemler arasında yer alan yağ hammaddelerinde 2008 yılında da benzer fiyat artışları meydana gelmişti. 39 liradan 60 TL'ye çıkan 18 litrelik yağın fiyatı daha sonra 42-43 TL seviyelerine kadar gerilemişti. Esas Holding'in gıda şirketi Gıdaser Gıda Dağıtım AŞ'ye bağlı Bonservis Genel Müdür Yardımcısı Serhan Mama, ayçiçeğindeki fiyat artışının dış piyasalardan kaynaklandığını belirterek, Türkiye'nin, ayçiçeğinde hammadde olarak dışa bağımlı olduğunu, fiyat hareketlerinin doğrudan kendilerine yansıdığını söyledi. Ayçiçeğinin stoklanan bir ürün olduğunu dile getiren Mama, "Şimdiye kadar stoklardaki ürünler satıldı. Şu anda bütün perakende ve endüstriyel noktalarında stoklar bitti. Dolayısıyla perakende fiyat artışını geç hissetti. Şubattan itibaren piyasaya çıkan ürünler zamlı satılmaya başladı." şeklinde konuştu. Serhan Mama'nın verdiği bilgilere göre, bu yağlı tohumları Türkiye'ye getiren çok uluslu firmalar var. Bunların göstereceği tavır da fiyatların gidişatında önemli rol oynayacak. Spekülatif hareketlerin olmaması halinde fiyatların nisan sonu itibarıyla gevşeyeceğini öngören Mama, döviz kurlarındaki yükselişin de fiyatları tetiklediğine dikkat çekti. Orkide Yağ İç Satış ve Pazarlama Müdürü Kaya Büker ise, dünya piyasalarında ayçiçeğindeki arz talep dengesinin arz aleyhine bozulduğunu söyledi. Türkiye'nin ham ayçiçeği yağının yüzde 70'ini dışarıdan ithal ettiğini belirten Büker, bu nedenle dünyadaki gelişmelerin yurtiçi fiyatlarına direkt yansıdığını kaydetti. Ayçiçeği hammaddesinin tonunun 850 dolardan 1.450 dolara çıktığı bilgisini veren Büker, şunları aktardı: "Dünyada tarım havzaları gittikçe azalıyor. Üretim talebi karşılamıyor. Bazı üretici ülkelerde rekolte düşüklüğü söz konusu. Ayrıca küresel ısınmanın etkileri hâlâ devam ediyor. Dünya ayçiçeği üretiminde önde gelen ülkelerden Arjantin'de kuraklık, Brezilya'da ise sel felaketi oldu. Ukrayna ve Rusya'da da aynı şekilde kuraklık yaşandı. Rusya 5-6 ay önce buğday ihracatını tamamen durdurmuştu. Bu durumdan ayçiçeği de etkilendi." Ayçiçeğindeki fiyat artışının yerli mahsulün çıkacağı ağustos ayına kadar devam edeceğini öngören Kaya Büker, ham yağdaki artışın yüzde 70'i bulduğunu, bunun perakendeye yansımasının ise yüzde 20'ler civarında olduğunu aktardı. Oruçoğlu Yağ Sanayi Genel Müdürü Ercan Kara ise, finansal krizden sonra faizlerin düşmesiyle dünyadaki sıcak paranın emtiaya yöneldiğine, bunun da fiyatların yükselmesinde etkili olduğuna dikkat çekti. Kara, "Dünyadaki milyarlarca dolar sıcak para kâr etmek için belli mecralar aradı. Altına yöneldi. Altın yükseldikten sonra şimdi de emtiaya kaydı. Dolayısıyla gıda emtiası da bu dolaşan paradan etkilenmiş oldu." diye konuştu. ZAMAN