Buna göre, İran'ın düzenli gaz vermemesi halinde Türkiye'nin kontratı feshetme hakkı bulunurken, Türkiye'nin de verilen gazı almaması halinde 'al ya da öde-take or pay' müeyyidesi devreye giriyor. Önceki yıllarda da düzenli gaz vermeyen İran'a iki kere anlaşmanın feshedilebileceği yönünde tebligat gönderildiği, ancak yazıların takipçisi olmadığı için uyarıların sonuçsuz kaldığı ortaya çıktı. Türkiye ile İran arasında, Ağustos 1996'da 25 yıl süreli doğalgaz alım anlaşması yapılmıştı. Buna göre İran'ın her yıl 10 milyar metreküp doğalgaz vermesi gerekiyor. Türkiye, anlaşmada belirtilen miktarda doğalgaz almaması durumunda 'al ya da' öde cezası ile karşı karşıya kalırken, İran'ın gazı düzenli olarak vermemesi halinde ise Türkiye'nin yaz-kış değişen oranlarda ceza uygulama hakkı bulunuyor. Doğalgaz ithalatı yapan Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (Botaş), zaman zaman İran Ulusal Gaz Şirketi'ne (NIGC) bu müeyyideyi uyguluyor. Ayrıca İran, mücbir sebepler ileri sürerek gaz akışını kesebileceği gibi, Türkiye'nin de kontratı fesih hakkı bulunuyor. Ayrıca, Botaş, İran'ın anlaşmalarda belirtilen miktarlardan az gaz vermesi halinde, ekim-mart döneminde yüzde 6, nisan-eylül dönemi için yüzde 3 oranında fiyatı düşürerek ödeme yapıyor. Türkiye'nin düzenli gaz vermeyen İran'a, kontratı feshedebileceği yönünde iki kere uyarı yazısı gönderdiği ortaya çıktı. Enerji çevrelerinden edinilen bilgilere göre, son iki kıştır tüketimin arttığı dönemlerde doğalgaz akışını kısan İran'a, bu durumun düzeltilmemesi durumunda fesih hakkının kullanılabileceği ihtarı gönderildi. Ancak Türkiye, iptal yönünde herhangi bir girişimde bulunmadığı için girişimler sonuçsuz kaldı. Adını açıklamak istemeyen bir kaynak, anlaşmada, iki ülke gaz şirketleri arasında belirlenen rakamlarda gazın düzenli olarak İran'ın temin etmesi gerektiğini, aksi halde Türkiye'nin kontratı iptal hakkı olduğunu söyledi. Kaynak, 2005-2006 Kasım aylarında, ağır kış şartlarını bahane ederek gaz akışını kesen İran'a uyarı tebligatları gönderildiğini kaydetti. Ancak, Türkiye'nin tebligatlara rağmen gereğini yapmaması, İran tarafına karşı inandırıcılığını kaybetmesine sebep oldu. Anlaşmaya göre, belirlenen rakamların altına düşülmesi halinde, 1 tam gün eksik doğalgaz verilmiş sayılıyor. Öte yandan, Türkiye'nin İran'dan aldığı doğalgazın fiyatının 301 doları geçtiği öğrenildi. Botaş'tan alınan bilgiye göre, Ekim- Aralık 2006 döneminde bin metreküp İran gazına 301 dolar ödenirken, aynı miktardaki Rus gazına 297 dolar ödendi. Nijerya ve Cezayir'den ithal edilen sıvılaştırılmış doğalgaza (LNG) 281, Nijerya'ya ise 271 dolar ödeme yapıldı. Aynı çevreler, İran gazındaki pahalılığı, fiyatların 9 aylık petrol fiyatlarındaki hareketlere göre belirlenmesine bağlıyor. Rus doğalgazında ise bu periyot 6 aylık dönemlerde belirleniyor. Ucuz Azeri gazını Gürcistan alacak Türkiye'nin doğalgaz temininde kaynak çeşitliliğini sağlamak için büyük ümit bağladığı Azeri gazını alması gecikecek. Enerji Bakanlığı'nın 2007'de almayı planladığı Şahdeniz doğalgazının gelmesi halinde İran'a olan bağımlılığın azalacağı belirtiliyor. Enerji çevreleri, Türkiye'nin Şahdeniz projesinde üzerine düşeni tam olarak yapamaması sebebiyle gaz alımının geciktiğini belirtiyor ve ilk gazın Gürcistan'a verilecek olmasının yanlış bir karar olduğunu vurguluyor. Geçtiğimiz günlerde bir araya gelen Gürcistan, Azerbaycan ve Türkiye enerji bakanları, Şahdeniz'den gelecek ilk gazın öncelikle Gürcistan'a verilmesini konuşmuş ve buna sebep olarak, Rusya'nın bu ülkeye uyguladığı ambargo gösterilmişti. Gürcistan Enerji Bakanı Nika Gilauri, önceki gün yaptığı açıklamada, Azerbaycan'dan 120 dolardan doğalgaz alacağını söylemişti. Geçtiğimiz günlerde Zaman'a konuşan Socak Başkanı Rövnag Abdullayev de Türkiye'ye Rusya'nın yarı fiyatına gaz vereceklerini açıklamıştı. 'Elektrik kesintileri gündeme gelebilir' Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı Önder Karaduman, İran'ın doğalgazı kesmesinin doğalgazdan elektrik üreten şirketlere olumsuz yansıyacağını, dolayısıyla vatandaşın elektrik kesintisi tehlikesi ile karşı karşıya kaldığını söyledi. Türkiye elektriğin yaklaşık yüzde 45'ini doğalgazdan üretiyor. Botaş'ın arz-talep dengesi bıçak sırtında olduğu için ilk önce kendi santrallarına gaz akışını kestiğini aktaran Karaduman, "Ovaakça, Ambarlı ve Hamitabat çalışmıyor. Şimdi bu bize de sirayet etti. Eğer çözüm bulunmazsa yakında elektrik kesintisi olarak vatandaşa yansıyabilir." dedi. Konuyla ilgili açıklama yapan üst düzey bir Enerji Bakanlığı yetkilisi de kamu santrallarının yanı sıra 'kesintili' tarifeden doğalgaz alan otoprodüktörlerin gazının da kesilmeye başlandığını belirterek, sorunun giderilememesi halinde elektrik kesintilerinin başlayacağını açıkladı.