BOTAŞ'ın Kasım ayından itibaren geçerli olmak üzere konutlara yüzde 22,5, sanayiye ise yüzde 22 oranında yaptığı zam, yıl genelinde yüzde 60-70 oranında bir zamma denk geliyor. İşveren yüklerini hafifletme yönünde adım atan hükümetin enerji maliyetlerinde artışa neden olacak zam kararlarını ardı ardına vermesi, üreticiyi zor duruma sokacak. BOTAŞ Genel Müdürü Saltuk Düzyol, kendilerinin müneccim olmadığını ve mevcut maliyet artışlarını yansıtmak zorunda kaldıklarını belirterek, gelecek yılın mart ayında ise indirim yapabilecekleri sinyalini verdi. Prim indirimi işe yaramadı Hükümet, reel sektörün üretim maliyetlerini düşürmek için son 2 yıldır istihdam paketi üzerinde çalışıyor. Paket kapsamında, Ekim ayıyla birlikte SSK işveren prim payı 5 puan düşürüldü. Söz konusu düşüşle, sanayicinin maliyetlerinde ciddi bir azalma olacağını belirten hükümet, doğalgaz gibi önemli bir enerji girdisine ise son 10 ayda yüzde 70'e varan oranda zam yaptı. Böylece SSK işveren primindeki düşüşle asgari ücretle çalışan bir işçisi için bir işverenin maliyeti 31 YTL oranında düştü. Ancak söz konusu düşüş, enerji maliyetlerindeki artış nedeniyle fazlasıyla geri almış olacak. BOTAŞ daha önce ocak, haziran, ağustos ve ekim aylarında doğalgaz fiyatlarına zam yapmıştı. Zammın yarısı döviz kurundan Referans'ın sorularını cevaplandıran BOTAŞ Genel Müdürü Saltuk Düzyol, doğalgaza yaptıkları zammın yüksek olduğunun farkında olduklarını ancak bu zammın arkasında siyasi iradenin bulunduğunu belirtti. Düzyol, zam olayının tamamen otomatik fiyatlandırma mekanizmasından kaynaklandığını ifade ederek, bu yılın üçüncü ve dördüncü çeyreğinde maliyetlerde değişiklik olduğunu kaydetti. Düzyol, 1 Ekim'de artan maliyetlerin fiyatlandırma mekanizması gereği 1 ay sonra yani kasım ayına yansıdığını anlatarak, petrol fiyatlarının düşüşe geçtiği ortamda zam yapılmaması gerektiği yönündeki eleştirilerin ise doğruyu yansıtmadığını kaydetti. Düzyol, petrol fiyatlarında 9 aylık ortalamanın varil başına 110 dolar olduğunu ve zam hesabı yapılırken bu rakamın göz önüne alındığını kaydetti. Düzyol, doğalgaz alım kontratlarının mali yükünün Rus gazında 6 ay, İran gazında ise 9 aylık bir gecikme ile yansıdığını belirterek, bu nedenle son dönemdeki petrol fiyatlarındaki düşüşün doğalgaz alım maliyetlerine olan olumlu etkisinin ise ancak gelecek yıl görülebileceğini belirtti. Son 1 ayda döviz kurundaki artışın yüzde 35 civarında olduğunu anlatan Düzyol, yapılan zammın neredeyse yarısının bu döviz kuru artışından kaynaklandığını kaydetti. Martta indirim olabilir Düzyol, son 2 aylık petrol fiyatlarındaki düşüşün devam etmesi, döviz kurunun ise en azından mevcut halde kalması durumunda mart ayında doğalgaz fiyatlarında indirime gidebileceklerini ifade etti. 70 dolar seviyesine kadar gerileyen petrol fiyatlarının bu olumlu etkisinin BOTAŞ'a Ocak-Şubat döneminde yansıyacağını ifaede eden Düzyol, uluslararası boyutta etki yapan finansal krizin talep daralmasıyla birlikte petrol fiyatlarındaki gerilemeye neden olacağını dile getirdi. Düzyol, EGO, EÜAŞ gibi kamu kurum ve kuruluşlarından olan yüklü miktardaki alacaklarının ise zam hesaplaması yapılırken göze alınmadığını belirterek, yapılan zammın keyfi bir zam olmadığını da vurguladı. ZAM YERİNE NE YAPILABİLİRDİ Sektör temsilcileri, doğalgaz fiyatlarına yüklü miktarda zam yapılmasının önüne gelecek yıl maliyetlerdeki düşüşün beklenmesi yoluyla engel olunabileceğini belirttiler. BOTAŞ'ın ekim ayına kadar maliyetlerinin ciddi oranda artmış olması nedeniyle yapılan bu yüksek zam yerine gelecek yılın ilk çeyreğine kadar mevcut zararın üstlenilerek, gelecek yıl yaşanacak maliyet düşüşlerinin tüketiciye yansıtılmaması yoluyla bir dengelemeye gidilmesinin de bir yol olabileceğini ancak bunun tercih edilmediğini belirttiler. ELEKTRİĞE DE ZAM KAPIDA Doğalgaza yapılan bu zamlar, elektrik fiyatlarını da doğrudan etkileyecek. Türkiye'nin tükettiği elektriğin yarıdan fazlası doğalgazdan üretiliyor. Kamunun ürettiği elektrik talebi karşılamadığı için, kamu Türkiye Elektrik İletim A.Ş (TEİAŞ) bünyesindeki mali uzlaştırma sistemi üzerinden özel sektör elektiğini de alıyor. Özel sektör de doğalgazdan elektrik ürettiği için maliyetler iyice artacak. Bu da Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş'nin (TEDAŞ) maliyetlerini artıracak. Bu nedenle yapılan doğalgaz zammına paralel olarak elektrik fiyatlarında da ciddi oranda bir zam yapılması gerekecek. REFERANS