2,5 lira seviyesine çıkan dolar ve 3 liraya yaklaşan euro dev projelerin maliyetini yükseltti. Kur farkından dolayı Hazine'nin bu projelere verdiği garanti yükü en az 20 milyar lira arttı.

Do­la­rın Türk Li­ra­sı kar­şı­sın­da bir ay­da yüz­de 10’a yak­la­şan hız­lı yük­se­li­şi, iş ada­mı, ban­ka­lar, es­naf, ih­ra­cat­çı, it­ha­lat­çı ve va­tan­daş da­hil her­ke­si olum­suz et­ki­le­di. Özel­lik­le eu­ro-do­lar ku­run­da­ki dü­şüş­ten do­la­yı ih­ra­cat ocak ayın­da yüz­de 10 ge­ri­ler­ken ben­zer bir dü­şü­şün şu­bat ayın­da da ya­şan­ma­sı bek­le­ni­yor.

Kur­da­ki hız­lı ar­tış ya­pı­lan son de­ği­şik­lik­le Ha­zi­ne ga­ran­ti­si al­tı­na gi­ren üçün­cü köp­rü, üçün­cü ha­va­li­ma­nı, Geb­ze-İz­mit Oto­yol pro­je­si, hız­lı tren ve 15 şe­hir has­ta­ne­si pro­je­sin­de dev­le­tin yü­küm­lü­lü­ğü­nün da­ha da art­tı­ğı be­lir­ti­li­yor.

Dev pro­je­le­rin ma­li­yet­le­ri iha­le dö­ne­min­de­ki kur­la he­sap­lan­dı­ğın­da dev­le­tin Ha­zi­ne ga­ran­ti­si al­tın­da­ki yükümlülüğünün en az 20 mil­yar li­ra art­tı­ğı be­lir­ti­li­yor. As­ga­ri ya­tı­rım tu­ta­rı 1 mil­yar li­ra­nın üze­rin­de olan yap-iş­let-dev­ret pro­je­le­ri ile Sağ­lık ve Eği­tim Ba­kan­lı­ğı ta­ra­fın­dan yü­rü­tü­len 500 mil­yon do­la­rın üze­rin­de­ki pro­je borç­la­rı­ Ha­zi­ne ga­ran­ti­si al­tı­na gir­miş­ti

29 Ma­yıs 2012 ta­ri­hin­de İç­taş-As­tal­di (İtal­yan) or­tak­lı­ğının ka­zan­dı­ğı üçün­cü köp­rü­nün 2.5 mil­yar do­la­ra ya­pıl­ma­sı plan­la­nı­yor­du. İha­le­nin ya­pıl­dı­ğı dö­nem­de 4.5 mil­yar li­ra olan be­del bu­gün­kü kur üze­rin­den 6 mil­yar 250 mil­yon li­ra­ya ulaş­tı. Bu pro­je ya­pı­lır­ken do­lar 1.80 li­ra se­vi­ye­sin­dey­di.

Eko­no­mist Mus­ta­fa Sön­mez, bu yüz­de 40'a ya­kın kur far­kı­nın çok cid­di bir ar­tış ol­du­ğu­nu be­lir­te­rek, “Bu pro­je­le­rin ma­li­ye­ti­nin Ha­zi­ne ga­ran­ti­sin­den do­la­yı va­tan­da­şa yan­sı­ma­sı da­ha faz­la ola­cak" de­di. İs­tan­bul'da ya­pı­mı sü­ren üçün­cü ha­va­li­ma­nı iha­le­si­nin açık ar­tır­ma­sın­da en yük­sek tek­li­fi, 22 mil­yar 152 mil­yon eu­ro ile Li­mak/Ko­lin/Ma­pa /Kal­yon Or­tak Gi­ri­şim Gru­bu ver­miş­ti. Eko­no­mist Sön­mez, bu pro­je­de son iki yıl­da kur far­kın­dan do­la­yı yüz­de 20’lik ma­li­yet ar­tı­şı ya­şan­dı­ğı­nı söy­le­di. Sön­mez, “Ü­çün­cü ha­va­li­ma­nı için an­laş­ma açık­lan­dı­ğın­da ya­ni 2013 yı­lı­nın Ma­yıs ayın­da eu­ro 2.36 li­ray­dı. Bu­gün eu­ro­yu 2.82 ola­rak baz alır­sak 53 mil­yar li­ra­lık ma­li­ye­tin 2 yıl­da 63 mil­yar li­ra­ya çık­tı­ğı­nı gö­rü­yo­ruz. Bu da pro­je ma­li­ye­ti­nin dur­duk yer­de 10 mil­yar li­ra art­ma­sı an­la­mı­na ge­li­yo­r” de­di.

Tem­muz 2009’da onay­la­nan ve Tür­ki­ye'nin ba­tı­sın­da Ku­zey-Gü­ney ko­ri­do­run­da ula­şı­mı ra­hat­lat­mak üze­re Geb­ze'den İz­mir'e uza­na­cak oto­yol ile Kör­fez'e köp­rü ya­pıl­ma­sı­nı içe­ren Geb­ze-İz­mit oto­yol pro­je­si ma­li­yet­leri art­tı. Pro­je­nin ma­li­ye­ti yak­la­şık ola­rak 7.5 mil­yar do­lar. Tem­muz 2009’da 1.47 olan do­lar/TL ku­ru­na gö­re pro­je­nin ma­li­ye­ti 11 mil­yar li­ra­yı bu­lu­yor. An­cak ra­kam bu­gün­kü kur­la 18.5 mil­yar li­ra­yı aşı­yor.

Si­ya­si tar­tış­ma­lar­la ate­şi yük­se­len do­lar dev pro­je­le­rin ma­li­ye­ti­ni 20 mil­yar li­ra ar­tır­dı. Uz­man­lar bu 20 mil­yar li­ra ile 3 adet Bo­ğaz köp­rü­sü ya­pı­la­bi­le­ce­ği­ni be­lirt­ti.

Tür­ki­ye­’nin 400 mil­yar do­lar bor­cu­nun ol­du­ğu­na dik­kat çe­ken Sön­mez, “Bu­nun 3’te bi­ri dev­le­te ait. Ba­zı pro­je­le­re dev­let Ha­zi­ne ga­ran­ti­si ve­ri­yor. Kur fark­la­rı­nı da Ha­zi­ne öder. Bu ver­gi mü­kel­lef­le­ri­ne yan­sı­r” di­ye ko­nuş­tu.

16 Oca­k’­ta baş­la­yan fa­iz tar­tış­ma­la­rın­dan bu ya­na do­lar ku­ru 2.3044 li­ra se­vi­ye­le­rin­den 2.5155 li­ra­ya ka­dar yük­se­le­rek yüz­de 10’a ya­kın de­ğer ka­zan­dı. Bu kı­sa sü­re­de ül­ke­de­ki sa­na­yi­ci­den ban­ka­cı­ya, hü­kü­met­ten va­tan­da­şa her­ke­sin do­lar yü­küm­lü­lü­ğü bir an­da art­tı. Tür­ki­ye­’nin borcu 97  milyar lira fazlalaştı.

Bugün