Tarımsal ürünlerde patlama yapacak su kanalları için çiftçiye 8 milyar dolar kredi aktarılacak. Avrupa'nın iki büyük bankası 'krediyi biz verelim' teklifinde bulundu. Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en büyük ekonomik projesi olmasına rağmen, son 15 yıldır yeterli ölçüde kaynak aktarılamayan Güneydoğu Anadolu Projesi'nde (GAP) yeni bir yatırım sürecine girildi. Tarım ürünlerinde çeşitlilik ve artış sağlayacak sulama kanallarının tamamlanması için harekete geçen Ziraat Bankası'na yurtdışından kredi desteği vermeye yönelik teklif geldi. Söz konusu yatırımların toplam bütçesi 8 milyar dolar. Ziraat Bankası Genel Müdürü Can Akın Çağlar'ın, çiftçileri kredilendirmek istediklerini açıklamasının ardından Ziraat'in kapısını çalan Avrupa'nın önde gelen bankaları, bu işe dahil olma taleplerini iletti. Banka yönetimi, Alman devi Deutsche Bank ile Hollandalı Rabobank'ın tekliflerini inceliyor. Rabobank, Hollanda piyasasında tarımsal finansmanın yüzde 80'ine sahip bulunuyor. Ayrıca Ziraat'tan sulama kredisi alan çiftçiler, taksit ödemelerini de eksik yapacak. Çünkü, verilen kredinin bir miktarı, çiftçilere ödenen doğrudan gelir desteğinden kesilecek. Ayrıca Hazine de kredilere özel sübvansiyon uygulayacak. Resmî açıklamalarda GAP'ın 2010'da biteceği belirtiliyor. Projenin tamamlanması için her yıl en az 3 milyar dolarlık ödenek ayrılması gerekiyor. Türkiye'de sulanabilir 8,5 milyon hektar arazinin yüzde 20'sinin GAP bölgesinde yer alıyor. Projede yer alan ana sulama kanalları tamamlandı; ancak suyu tarlalara götürecek kanaletler kaynak sıkıntısı yüzünden bir türlü bitirilemiyor. Proje çerçevesinde 1,8 milyon hektar alanın sulanması planlanıyordu. Halen söz konusu arazinin 263 bin 356 hektarı yani yüzde 15'lik bölümü sulamaya açılmış durumda. Tarım alanlarının 109 bin 134 hektarında (yüzde 6) sulama inşaatları sürüyor. 8 milyar dolar, toplulaştırma ve tarla içi geliştirme-sulama hizmetlerinde finansman sağlanacak. Geçtiğimiz hafta bir program için gittiği Şanlıurfa'da GAP için Devlet Su İşleri tarafından yapılan yatırımların yeterli olmadığını kaydeden Ziraat Bankası Genel Müdürü Çağlar, projenin zamanında tamamlanabilmesi için alternatif finansman yolları üzerinde çalıştıklarını açıklamıştı. GAP projesine her yıl kamu yatırımlarının yüzde 7'si ayrılıyor. Söz konusu rakam ancak 1 milyar YTL'yi bulduğundan, sulama kanallarının tamamlanabilmesi için yeni finansman ihtiyacı ortaya çıkıyor. Resmi açıklamalarda GAP'ın 2010'da biteceği belirtiliyor. Projenin tamamlanması için her yıl en az 3 milyar dolarlık ödenek ayrılması gerekiyor. Başlangıçta Fırat ve Dicle'den hidroelektrik enerjisi üretme ve sulama alanlarında faydalanmakla sınırlı tutulan projede daha sonra hedefler büyütüldü. GAP, 1980'lerde kalkınma hamlesine dönüştü. Sulamadan enerji yatırımlarına, kentsel altyapıdan eğitim ve sağlık gibi sektörlere kadar genişletildi. Master plana göre proje çerçevesinde toplam 22 baraj ve 19 hidroelektrik santralı inşa edilmesi, 1,8 milyon hektar alanın sulamaya açılması öngörülüyor. Böylece yörede kişi başına gelirin yüzde 209, gayri safi bölgesel hasılanın yüzde 445 oranında artması, 3,8 milyon kişiye doğrudan veya dolaylı istihdam sağlanması hedefleniyor. GAP barajlarında yıllık üretilecek elektrik enerjisi miktarı 27 milyar kilovatsaati buluyor. Halihazırda Türkiye'deki 46 milyar kilovat hidroelektrik enerjisinin 22,4 milyar kilovatı GAP'ta üretiliyor. Bu rakam Türkiye'nin elektrik ihtiyacının yüzde 49'una karşılık geliyor. Proje ekonomik olarak da bölgeye canlılık getirdi. 1997 yılında 828 olan işletme sayısı bugün 1800'ü aşmış durumda. İstihdam da buna bağlı olarak 45 binden 80 bine ulaştı. Toplam maliyeti 39,3 milyar YTL olarak hesaplanan proje için 2006 sonu itibarıyla 23,3 milyar yeni lira harcandı. Nakdi gerçekleşme yüzde 60'a ulaştı. Enerji projelerinin tamamlanma oranında yüzde 83,6 ile büyük bir başarı yakalandı. Ulaştırma-haberleşmede yüzde 45,3, turizmde de yüzde 31,9 olan proje gerçekleşme oranı tarımda yüzde 26'da kaldı. Enerji desteği ödeneği tamam Teşvik Yasası kapsamında uygulanan enerji desteği ödemelerinde yaşanan sorun çözüldü. Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki işadamlarının 9 ay gecikmeyle tahsil ettikleri enerji bedeli için Maliye, ödenek çıkardı. Önceki gün 30 milyon YTL'lik kaynak teşvik, bölgesindeki illere gönderildi. Konuya ilişkin TBMM Plan Bütçe Komisyonu'nda konuşan Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, enerji desteğine ilişkin ödeneğin çıkarıldığını söyledi. Bölge işadamının yaşadığı sorun Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Nazım Ekren'in Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında Şanlıurfa ve Mardin'e 10 gün önce gerçekleştirdiği temaslarında gündeme gelmişti. Ekren'e konuya ilişkin dosya sunan Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İsmail Demirkol, Urfa'da faaliyet gösteren 31 firmanın yaklaşık 1 milyon YTL'ye ulaşan enerji teşviklerinin Hazine tarafından geri ödenmediğinden yakınmıştı. Sulama kanallarının ancak yüzde 15'i bitirildi Türkiye'de sulanabilir 8,5 milyon hektarlık arazinin yüzde 20'si GAP bölgesinde yer alıyor. Projede yer alan ana sulama kanalları tamamlandı; ancak suyu tarlalara götürecek kanaletler kaynak sıkıntısı yüzünden bir türlü bitirilemiyor. Proje çerçevesinde 1,8 milyon hektarlık alanın sulanması planlanıyordu. Halen söz konusu arazinin 263 bin 356 hektarı yani yüzde 15'lik bölümü sulamaya açılmış durumda. Ercan Baysal -ZAMAN