Sanayici, nitelikli ara eleman ihtiyacını Türkiye'den karşılayamadığı için Filipinler, Küba, Hindistan ve Endenozya gibi ülkelere yöneliyor. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Türkiye'de 150 bin civarında meslek lisesi mezunu işsiz dolaşırken Türk firmalarının yurtdışı projelerinde Filipinli, Kübalı, Hintli, Endonezyalı "kaynakçı ve tekniker"ler istihdam ediliyor. Özellikle son birkaç yıldır birçok sektörden yükselen "Ara eleman sıkıntısı çekiyoruz" haykırışına rağmen işsiz ara elemanla sanayici bir türlü buluşamıyor. İstediği nitelikte personel bulamayan şirketler de çareyi yurtdışından ara eleman getirmekte buluyor. Tekfen İnşaat ve Tesisat AŞ İnsan Kaynakları Koordinatörü Erhan Hersek, uluslararası projelerde aranan kriterlere sahip olmadıkları için Türkiye'deki ara elemanların işsiz gezdikleri değerlendirmesinde bulunuyor. Hersek, Hindistan, Endonezya ve Filipinler'den personel istihdam ettiklerine dikkat çekiyor. Ekşioğulları İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Ekşi de "Ben neden kendi ülkemdeki işsiz genç dururken yabancıyı çalıştırayım? Ama bizdeki elemanlar dil bilmiyorlar. Uzakdoğu'dan, Küba'dan eleman alıyoruz" diyerek, Hersek'e hak veriyor. Önemli inşaat projeleri üstlenen ENKA da ara eleman ihtiyacı için yurtdışını adres edinenlerden. Sanayi sertifikalı eleman istiyor Türkiye'de Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı mesleki eğitim veren bine yakın lise var. Ancak meslek lisesinden mezun olup işsiz gezenlerin oranı yüzde 20 ile Türkiye ortalamasının iki katından fazla. 775 bin kişilik işgücü bulunan meslek lisesi mezunlarının sadece 625 bini istihdam ediliyor. Son yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı ile Türkiye'nin önde gelen iş çevrelerinin meslek liselerini tekrar canlandırma projelerine karşın sistem hâlâ sanayinin sertifikalı eleman ihtiyacını karşılayamıyor. Kalifiye eleman sorununu kendi meslek liselerini kurarak aşmaya çalışan sanayicinin köklü çözüm önerileri ise şunlar: - Bölgelere göre sanayi envanteri çıkarılmalı, meslek liseleri bu envantere göre açılıp, iller arasındaki dağılımı buna göre yapılmalı. - Meslek liselerinde Türkiye'nin büyüme dinamikleri esas alınarak sanayinin ihtiyaçlarına yönelik eleman yetiştirilmesine ağırlık verilmeli. - Meslek lisesi mezunlarına uluslararası pazarda rekabet edebilecek sertifikalar verilmeli. Ceyhan'da kaynakçı okulu açıldı Son yıllarda özellikle yurtdışında aldığı inşaat projelerine yoğunlaşan Tekfen İnşaat 2008'de 4400 kişiyi istihdam etmeyi planlıyor. Tekfen İnşaat ve Tesisat AŞ İnsan Kaynakları Koordinatörü Erhan Hersek, işe alınacakların yüzde 90'ından fazlasını yurtdışı projelerinde istihdam edeceklerini belirterek ekliyor: "Bir taraftan kendimiz teknisyen yetiştiriyoruz. Ancak daha fazla teknisyene ihtiyacımız olduğu için de yurtdışı bizim için önemli bir kaynak. Türkiye'de çok sayıda işsiz ara eleman var. Ancak bu elemanlar aranan kriterleri yeterli oranda karşılayamıyor. Projelerde işe alınacak ara elemanların eğitimli ve konularında tecrübeli olmaları gerekiyor. Dolayısıyla işsiz ara elemanların mesleki eğitimlerden geçirilmesi ve belli sertifikaları almaları şart." Uzman ara eleman bulamayan Türk şirketlerinin uluslararası pazarda zorlanabildiğine dikkat çeken Hersek, Tekfen olarak tercihlerini Hindistan, Endonezya ve Filipinler uyruklu teknisyenlerden yana kullandıkları bilgisini veriyor. Adana Ceyhan'da Ceyhan Çelik Atölyesi adıyla bir kaynakçı okulu işlettiklerini ifade eden Hersek, "Bu uygulamalar uluslararası müteahhit pazarında Türk teknisyenlerini daha rekabetçi konuma getirmeye yardımcı olacak" diyor. Tekfen'in kaynakçı okulu, 2 ay süren yoğun teorik ve uygulamalı eğitimin sonunda, her iki ayda bir 80 mezun veriyor. Eğitimin sonundaki sınavı başarıyla geçen teknisyenler, argon, elektrot ve gazaltı kaynakçılığı gibi uzmanlık alanlarında uluslararası sertifika sahibi oluyorlar ve Tekfen'in projelerinde çalışmaya başlayabiliyor. Küba'dan operatör alıyoruz Türkiye'deki nitelikli ara elemanların yetersizliği ve sertifikalarının olmaması nedeniyle yurtdışından eleman alan şirketlerden biri de Ekşioğulları İnşaat. Şirket Hindistan, Filipinler, Pakistan hatta Küba'dan bile kaynakçı alıyor. Ekşioğulları İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Ekşi, "Ben neden kendi ülkemdeki işsiz genç dururken yabancıyı çalıştırayım ama bizdeki elemanlar dil bilmiyorlar. Bu da yurtdışı projelerimizde en büyük eksikliklerden biri. Uluslararası sertifikaları yok. Biz bir türlü bu işgücümüzü disipline edemedik. Bizim Nijerya'da projelerimiz var. Kalkıyoruz, Uzakdoğu'dan, Küba'dan eleman alıyoruz. Çünkü nitelikliler ve dil biliyorlar" diyor. Yurtdışında inşaat projelerinde faaliyet gösteren firmalardan ENKA da Hintli ve Filipinli kaynakçı çalıştırıyor. Ancak ENKA uzman kaynakçılarının bir bölümünü de Kahramanmaraş-Elbistan'dan alıyor. ENKA'nın ya da Çimtaş'in kaynak okullarından yetişen bu elemanlar yurtdışında sahaya gonderiliyor. Hintli ve Filipinli kaynakçıları sadece Türk şirketleri değil ABD'li Bechtel gibi büyük dünya devleri de tercih ediyor. Bechtel'in çalıştırdığı ara elemanların da yaklaşık yüzde 80'i Hintli ya da Filipinli. Ara eleman sirkülasyonu otomotive 5 milyon YTL fatura çıkarıyor Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği (TAYSAD), Türkiye'deki ara eleman sorununa çözüm bulabilmek için çalışma başlatan kuruluşlardan biri. Pilot olarak Gebze bölgesinde İŞ-KUR ile ortak başlatacakları proje sayesinde özellikle meslek liseleri ve dengi okullardan mezun olmuş işsiz gençlerin uzmanlaşması için kurslar düzenleyeceklerini belirten TAYSAD Başkanı Ömer Burhanoğlu, projenin kısa ve orta vadede otomotiv sektöründeki ara eleman sıkıntısına çözüm getireceğine inandıklarını söylüyor. Düzenlenecek kursların iş garantili olacağını belirten Burhanoğlu, 2008 yılı sonuna kadar hedeflerinin en az 500 genci sanayiye kazandırmak olduğunu açıklıyor. Türkiye'deki sıkıntının sadece ara eleman bulma olmadığını ifade eden Burhanoğlu, şunları söylüyor: "İşe aldığınız ara elemanın beklentilerinizi karşılayamayıp ya kendisinin işten ayrılması ya da işten çıkartılması bir o kadar önem taşıyor. Bu tipte bir devinim firmaların hem kişiye yaptığı eğitim masraflarını sıfırlamakta hem de yeni eleman istihdamı her seferinde daha maliyetli hale geliyor. Nitelikli ara elemanların iş değiştirmesi ise her seferinde maaş ortalamasını artırıyor. Bu rakam da yılda yaklaşık 5 milyon YTL'ye denk geliyor." Meslek lisesi öğrenci sayısı Kişi 2001/02 906.456 2002/03 985.575 2003/04 1.050.394 2004/05 1.102.394 2005/06 1.182.637 2006/07 1.244.449 Meslek lisesi mezunları 2001/02 177.437 2002/03 196.215 2003/04 232.268 2004/05 226.475 2005/06 235.219 İHKİB: Gençler yanlış yetiştiriliyor "Şu an aradığımız kriterlerde 10 bin ara eleman olsa hepsini de istihdam ederiz" diyen İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği'nin (İHKİB) Eğitim Vakfı Başkanı Tamer Müftüoğlu, meslek liselerinin sektörün ihtiyacı olan ara elemanları yetiştirmediği eleştirisinde bulunuyor. Ara eleman sıkıntısının bir ülke sorunu olduğunu kaydeden Müftüoğlu, "Meslek liseli Çorum'da eğitim görüyor ama orada alanıyla ilgili bir sahası yoksa işsiz kalıyor. Hangi meslek lisesinin hangi yörede daha yararlı olabileceğini bir planlamayla organize etmek lazım. Bunun için hemen harekete geçilmeli" diyor. Tekstil ve konfeksiyonda uluslararası pazarda rekabet edebilmek ve markalaşmayı yakalayabilmek için tasarımcı ve modelistlere ihtiyaç olduğunu anlatan Müftüoğlu, şu değerlendirmede bulunuyor: "Sektörde bu alanda 10 bin nitelikli kişi olsa anında iş bulur. Sadece modelist ve tasarımcı değil, bizim kesimciye de ihtiyacımız var. Bugün gazeteye ilan versem üniversite mezunu onlarca kişi kapıya geliyor. Ama ben meslek lisesi mezunu aradığımda bir tek müracaat yok. Çünkü o alanda yetişmiş eleman yok. Çocuklar yanlış yetiştiriliyor. Birine 'Gel, iplik temizleme yap, kalite kontrol yap, işe buradan başla' dediğinizde burun kıvırıyor, evinde oturmayı tercih ediyor." Meslek lisesi mezunlarında işsizlik (%) 2007 Ocak 27,1 Şubat 27 Mart 23,3 Nisan 20,6 Mayıs 19,8 Haziran 20,7 Temmuz 20 Ağustos 19,3 Eylül 19,8 Ekim 22,1 Sağlıkta doğru yerde çalışan oranı yüzde 20 Sağlık, en çok ara eleman sıkıntısı çekilen sektörler arasında yer alıyor. Tıbbi Laboratuvar Teknikerleri ve Teknisyenleri Derneği Başkanı Hüseyin Ayhan, sağlık sektöründe yanlış kişilerin yanlış yerlerde istihdam edilmesinin bu alandaki işsizliği daha da artırdığının altını çiziyor. Sağlık alanında çalışan 29 sağlık personeli unvanı olmasına rağmen sadece 10 mesleğin tanımının yapıldığını kaydeden Ayhan, bunun da günümüz şartlarına cevap veremediğini ifade ediyor. Türkiye genelindeki kamu, özel hastaneler ve diğer özel sağlık kuruluşlarında çalışan laboratuvar teknisyeni ve teknikeri sayısı oranının yüzde 20 olduğunu dile getiren Ayhan, sağlıkla alakası olmayan çalışan oranının ise yüzde 80 olduğuna dikkat çekiyor. Sektörde yanlış personel çalıştırılmasının ekonomik bir yük getirdiğinin de altını çizen Ayhan şöyle devam ediyor: "Bugün özel sektörde ve kamuda yıllık sarf malzeme maliyeti sadece laboratuvarlar için 3.5-4 milyon dolar civarında. Eğer bu işlemler işin ehli olan sağlık personeli tarafından gerçekleştirilmiş olsaydı maliyet yaklaşık yüzde 50 azalırdı." Genel işsizlik oranı (%) 2007 Ocak 11 Şubat 11,4 Mart 10,4 Nisan 9,8 Mayıs 8,9 Haziran 8,8 Temmuz 8,8 Ağustos 9,2 Eylül 9,3 Ekim 9,7 HANGİ SEKTÖRDE NE KADAR ELEMAN İHTİYACI VAR OTOMOTİV İki üç yıl içinde 60 bin ara eleman ihtiyacı var. En çok kaynak teknolojisi, CNC tezgah operatörlüğü, plastik enjeksiyon, mekatronik, kalıp, alüminyum enjeksiyon operatörü elemanları aranıyor. TEKSTİL Türkiye'nin en büyük sektörlerinden tekstilde 10 bin ara eleman acil aranıyor. Modelist ve tasarımcılar önde geliyor. Ancak bunun yanı sıra kesme, iplik temizleme elemanlarına da ihtiyaç var. İNŞATT Yurtdışında da üstlendikleri projelerle son yıllarda atağa geçen sektörde 10 binin üzerinde nitelikli teknik personele ihtiyaç var. Uluslararası sertifikalı kaynakçı, iş makinesi operatörleri gözde. SAĞLIK 2008'de 33 bini kamu, 17 bini özel sektörde olmak üzere toplam 50 bin nitelikli ara eleman gerekiyor. En çok ihtiyaç duyulanlar laboratuar, radyoloji, odyometri, fizik tedavi, anestezi ve tıbbi sekreter.