Köprü ve otoyolların bir paket olarak mı, yoksa farklı sepetler halinde mi özelleştirileceği dünya örneklerinin incelenmesinden sonra karara bağlanacak. İdarenin tarifelerin belirlenmesi, işletim süresi ve
ihale mevzuatı üzerindeki çalışmaları ise bitmek üzere. İşletme hakkının verilmesi yöntemiyle özelleştirilecek
köprü ve otoyollarda, ihalenin ilk çeyrekte, sürecin ise 2008 sonuna kadar tamamlanması öngörülüyor. Yılın sonuna doğru ise bütün
özelleştirmelerden yaklaşık 12 milyar YTL'lik bir gelir beklenirken Avrupalı şirketlerin ilgi gösterdiği özelleştirmenin fiyatını otoyol üzerindeki tesisler belirleyecek.
Otoyol özelleştirmeleri,
Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM)'nün yapım,
bakım, onarım ve işletimini üstlendiği
hizmet üretim birimleri olan otoyollar, köprüler ve bunlar üzerinde yer alan tesislerden oluşuyor. Özelleşecek otoyollar üzerinde 71 tane tesis de alıcı firmaların şimdiden iştahını kabartıyor. Otoyol ve köprülerin satışıyla ilgilenen firmalar arasında; Avustralya'dan Macquarie Infrastructure,
İspanyol Abertis, Portekizli Brisa,
Japon Itochu Corp ve İtalyan Atlantia gibi ünlü isimler de var.
Halihazırda otoyol üzerinde bulunan tesislerden kira ve yap-işlet-devret (YİD) yoluyla elde edilen gelirler Hazine'ye aktarılıyor. Ancak bu tesislerin mevcut kira gelirlerinin çok düşük olduğu öne sürülüyor. Örneğin 2006 yılında 14 tane yap-işlet-devret modeliyle çalışan tesisten yılda sadece 1,1 milyon yeni liralık gelir sağlandı. Aynı yıl kira yöntemiyle
akaryakıt istasyonu, LPG istasyonu,
restoran ve otellerden 2 milyon YTL gelir elde edildi. Dolayısıyla 2006'da Hazine'ye toplamda 3 milyon YTL civarında gelir aktarıldı. 2007'de ise kira sözleşmesi ile gelir 2,2 milyon yeni lirayı bulurken, yılın ilk üç çeyreğinde YİD'lerde bu rakam 1,5 milyon YTL'de kaldı. Ancak bu rakamlar 2008'de özelleştirmeden sonra bir hayli yükselecek. İdare bu tesisleri ya rayiç bedel üzerinden kiraya verecek ya da yüksek bir tutar üzerinden satacak.
Söz konusu tesislerle ilgili bugüne kadar yapılan anlaşmalar,
Karayolları Genel Müdürlüğü ile tesisi alan kişiler arasında yapıldı. Tesislerin yapımı, bakımı, işletilmesi
işletme süresince genel müdürlüğe gayri safi hasıla üzerinden yıllık pay ödendi. Ancak burada da bazı usulsüzlüklerin yapıldığı iddia ediliyor. Bazı şirketlerin genel ciroyu düşük göstererek daha az para ödedikleri ve bu yüzden devletin ciddi gelir kaybına uğradığı ifade ediliyor. Yetkililer, Kurtköy'de bulunan bir tesisin Hazine'ye yıllık 169 bin YTL kira ödediğine, yap-işlet-devret modelindeki bir başka otelin,
benzin istasyonu ve restoranla birlikte yıllık kirasının 169 bin lira olarak belirlendiğine vurgu yapıyor.
ÖZELLEŞTİRME KAPSAMINDAKİ OTOYOLLAR
Edirne-
İstanbul-
Ankara Otoyolu
Pozantı-
Tarsus-
Mersin Otoyolu
Toprakkale-
İskenderun Otoyolu
Tarsus-
Adana-
Gaziantep Otoyolu
İzmir-
Çeşme Otoyolu
İzmir-Aydın Otoyolu
Boğaziçi Köprüsü
Fatih Sultan Mehmet Köprüsü
Gaziantep-
Şanlıurfa Otoyolu
İzmir ve Ankara
Çevre Otoyolu