Özellikle ekonomik krizin yaşandığı ülkemizde firmaların satış cirolarını artıran outlet merkezlerinde markalı ürünler yüzde 70'lere varan indirimlerle satılıyor. Bu durum tüketicinin yüzünü güldürürken firmalar da krizden çıkışın reçetesi olarak outlet ürünleri görüyor Ülkemizde eğrisiyle doğrusuyla uygulanmaya çalışılan outletlerin kökeni Amerika Birleşik Devletleri'ne dayanıyor. Outletler ilk AVM'nin açılışıyla birlikte ortaya çıkan doğal bir ihtiyaçtan doğdu. Sezon sonu ürünlerin birikmesiyle birlikte bu ürünlerin sergilenmesi için ekstra alanlara ihtiyaç duyulmaya başlandı. Zamanla outlet alışverişin 'Fırsat' olarak tanımlanmaya başlanmasıyla, söz konusu fabrika satış mağazaları outlet adı altında hizmet vermeye başladı. Tüketicilerin gittikçe büyüyen talepleri ve 'Fırsat'ı takip etmeleri mevcut ihraç fazlası, sezon sonu ve defolu ürünlerin talebi karşılamamasına neden oldu. Bu da firmaların ikinci kalite denen, kendi markalarını taşımayan ancak yarattıkları ikinci bir markayla bazen orijinal markalarının tıpkı tasarımları, bazen de hızlı tüketime daha uygun tasarımlar yapıp bu ürünlerini yine outlet mağazalarda satışa sunmalarına zemin hazırladı. Öte yandan ülkemizde yakın bir gelecekte normal bir perakende mağazacılık kadar önem kazanacağına inandığımız e-ticaret konsepti özellikle ABD'de çok gelişmiş durumda. Birçok zincir perakende devinin e-ticaret mağazaları en ünlü caddede yer alan ve amiral gemisi tabir edilen mağazalarının cirolarını katlayarak geçiyor. Elektronik mağazalar hem sezon ürünlerinde büyük fırsatlar sunuyor hem de bünyelerinde e-outlet mağazalar bulunduruyor ve bu elektronik outlet mağazalarının çok ciddi cirolar yapabiliyor. MARKALARIN CİROLARINDA ARTIŞ OLDU “Türkiye'de organize perakendenin geçmişi çok da eskiye dayanmıyor. Hele organize perakendenin Anadolu şehirlerine yayılması 5-6 yıllık bir geçmişe sahip” diyen KDM Danışmanlık Genel Müdürü Murat İzci şu bilgileri verdi: “Geçtiğimiz 5 yıllık dönemde yükselen ekonomik göstergeler, genç nüfus ve dev gibi büyüyen tüketim alışkanlıkları birçok uluslararası markanın ülkemize olan ilgisini artırdı. Öte yandan ulusal markalarımızın cirolarında ciddi artışlar kaydedildi. Türk perakende pazarına girmek isteyen uluslararası dev markaların da talebiyle AVM yatırımları bir çığ gibi büyüdü. Yatırımlar tüm Anadolu şehirlerine yayılırken İstanbul, Ankara, Bursa ve İzmir gibi şehirlerde inanılmaz bir kiralanabilir artışı ortaya çıktı. Bazı şehirlerimizde yan yana 5-6 alışveriş merkezine rastlanıyor.” OUTLET FARKLI DİNAMİKLERE İHTİYAÇ DUYUYOR Tüm bu yatırımları ele aldığımızda projelerin belli bir şehircilik kültürü oluşturulmadan ne kısa, ne orta, ne de uzun vadeli herhangi bir şehir planlaması yapılmadan, gerekeli fizibilite çalışmaları ve rekabet analizleri hazırlanmadan, bölgenin eksikleri ve tüketicinin talepleri belirlenmeden, hedef kitleyle tüketim alışkanlıkları gözetilmeden veya mimari konseptin neredeyse tamamının göz ardı edildiği yatırımlar olarak ortaya çıktığını ifade eden Murat İzci şöyle devam etti: “Aslına bakarsanız global ekonomik kriz başlayana kadar çok az perakende uzmanı gidişattaki tehlikenin farkındaydı ya da birçok kişi endişeliydi. Ancak uluslararası markaların baskısı, rakiplerin agresif mağazalaşması ve ekonomik göstergelerin de olumlu seyretmesi nedeniyle yatırımcı, perakendeci ve hükümet bir önlem alma ihtiyacı duymadı. 2007 Ekim'iyle başladığını fark ettiğimiz ancak adının konmasının 2008 ortasını bulduğu global ekonomik krizin etkisiyle, söz konusu acı gerçekler tüm çıplaklığıyla karşımıza çıktı. Planlanan yatırımlar rafa kalktı, onaylanan yatırımların temel kazıları dahi durduruldu, inşaatın tamamlanmasına neredeyse birkaç ay kalan yatırımlarda kiralamalar durma noktasına geldi, açılışlar ertelenmeye başladı ve kontratlar iptal edildi. Mevcut kira indirimleri dahi yeterli gelmediğinden projelerde boş mağazalar ortaya çıktı. Tüketimin dibe vurduğu, stokların döndürülemez hale geldiği, hemen hiç sezon satışı kalmadığı dönemin ilk başlarında outlet AVM'lere olan ilgi krizin derinleşmesiyle, yatırımcılar ve perakendeciler gözünde birdenbire kurtuluş için tek çare oldu. Müşteri çekemeyen AVM'ler hemen isimlerinin sonuna ya da kelimelerin arasına bir 'outlet' kelimesi koyarak kendilerini outlet alışveriş merkezi olarak yeniden lanse etti. Sadece outlet demek bir AVM'yi outlete dönüştürmeye yetmez. Yönetimiyle, kampanyalarıyla, reklam ve pazarlama çalışmalarıyla, organizasyonları veya etkinlikleriyle outlet konsepti sezon AVM'lerden bambaşka dinamiklere ihtiyaç duyar. PERAKENDECİ BİNDİĞİ DALI KESİYOR Outlet AVM'lerin şehir içinde konuşlanmasının haksız rekabete yol açıp açmadığına da değinen Murat İzci sözlerini şöyle tamamladı: “Bu soruyu cevaplarken kötü gidişattan ötürü outlete dönüşmeyi tercih eden AVM'leri ayrı tutuyoruz. Bu konuda söz konusu projeler bunu bir kurtuluş olarak görüp ayakta kalabilmek için son çare olarak bu dönüşümü seçtiler. Düşünün ki bir markanın hem bu caddede hem de çevredeki AVM'de mağazaları var. Rekabetten geri kalmamak adına bir de söz konusu outlet projede yer almak durumunda hissederek burada mağaza açılıyor. Ellerinde zaten outlet ürün de bulunmadığından bazen bu mağazalardaki ürünün yüzde 60-70'i sezon ürünü olduğu gözleniyor. Hem sezon ürününü hem de kendi markasını taşıyan outlet ürününü çok az markanın farklı marka adı altında ikinci kalite ürün sunabildiğini de düşündüğümüzde bir arada sattığı bu mağazaları civardaki tüm mağazalarının müşterisini kendine çekerek perakendeci bir anlamda bindiği dalı kesiyor. ALIŞVERİŞE ÇIKARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER Outlet alışverişe çıkmadan önce ne alacağınızı iyi belirleyin. Önceden gardırobunuzdaki eksikleri gözden geçirin. Hiçbir ürünü ucuz mantığıyla almayın. Kıyafetlerinizi seçerken aksesuar tercihlerinizi düşünün. Özellikle aç ve yorgun alışverişe çıkmayın. Mağazaları kalabalık saatlerde dolaşmayın. Ortam rahat ve aydınlık olsun. Sevdiğiniz mağazaların yeni ürünlerinin ne zaman geleceğini öğrenin. Alışveriş yaparken mantıklı olun. Trendlere aldanıp körü körüne alışveriş yapmayın. Hep aynı donuk ve sıkıcı renklere takılı kalmayın. Her zaman klasik ve canlı renkleri birlikte kullanın. HESAPLI ALIŞVERİŞİN EN İYİ 10 ADRESİ Olivium İstanbul'un ilk, Türkiye'nin ise en büyük Outlet alışveriş merkezi Olivium Outlet Center - Zeytinburnu toplam 4 katta 134 mağaza ve bin araçlık otoparkı bulunuyor. www.olivium.com Airport Bakırköy, Yeşilköy, Yeşilyurt, Florya, Ataköy gibi konut alanlarının merkezinde Atatürk Havaalanı, Dünya Ticaret Merkezi ve CNR gibi pek çok iş merkezinin yer aldığı önemli bir lokasyonda hizmet veren Airport Alışveriş Merkezi yılda 8 milyon kişiye dünya markalarının yer aldığı 116 mağazayla hizmet veriyor. www.airport.com.tr Kale Center 80 bin metrekare alan üzerinde farklı tüketici gruplarının ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde tasarlanan ve her biri mekanın enerjisini yansıtan 7 blok ve 8 kattan oluşan Kale Center'da 120 mağaza bulunuyor. www.kalecenter.com.tr İzmit Outlet Bünyesinde 3 restoran, 3 cafe, 45 fabrika satış mağazası, 7 ayrı sinema salonu, çocuk ve büyüklere eğlence alanları bulunduran Outlet Center İzmit, 200'ün üzerinde markayı tüm yıl boyunca müşterilerine indirimli olarak sunuyor. www.outletcenter.com.tr Viaport Dünyaca ünlü markaların outlet mağazalarıyla yer aldığı VIA/PORT Outlet Shopping hem kaliteli ve kazançlı alışveriş hem de tüm gün eğlenceli vakit geçirme fırsatı sunuyor. Gerçek outlet alışveriş keyfini yaşatan VIA/PORT 7'den 70'e herkese hitap ediyor. www.viaport.com.tr Armonipark 71 bin metrekarelik kapalı alanda 95 mağazasıyla hizmet veren ArmoniPark, yerli-yabancı tanınmış markaları en uygun fiyatlarla tüketicilerle buluşturuyor. ArmoniPark'ı ayda 1 milyon 200 bin kişi ziyaret ediyor. www.armonipark.com Optimum İstanbul Optimum Outlet Alışveriş ve Eğlence Merkezi çağdaş ve sıcak mekanlarıyla sosyal kent yaşamını yeniden yorumluyor. Merkez, diğer outletlerden farklı olarak şehrin merkezinde yer alarak alışveriş alışkanlıklarınızı değiştiriyor. www.optimumoutlet.com Ekonomiye katkısı yüksek Airport Outlet Center AVM Müdürü Burçin Bendegül Airport Outlet Center AVM Müdürü Burçin Bendegül Türkiye'nin outlet kavramıyla 1997'de İzmit Outlet Center'ın açılmasıyla karşılaştığını, yaşanan ekonomik krizler ve müşteri tercihlerinin hızla değişmesi neticesinde outlet sayılarında hızla bir artış meydana geldiğini söylüyor. “Türkiye'deki ouletlerlerin büyük bir çoğunluğu şehir merkezlerinde bulunuyor” diyen Burçin Bendegül şunları söyledi: “Outletlerin şehir içinde konumlanmaları haksız rekabete yol açmaktan daha ziyade tüketiciye aynı ürünü daha ucuza alma imkanı sağlıyor. İstanbul için düşünülürse İstanbul'da hangi bölgenin şehir içi hangi bölgenin şehir dışı konumda olduğunu ayırt etmek neredeyle imkansız. Şu anda Türkiye genelinde 33 tane outlet AVM buluyor. Bunların 18 tanesi İstanbul'da. Özellikle 2000'li yıllarda outlet sayısında ciddi artış meydana geldi. Outletlerin metrekare cinsinden maliyetleri 500 ile bin dolar olarak değişiyor.” Outlet AVM'lerin ülke ekonomisine olan katlılarının saymakla bitmediğini söyleyen Burçin Bendegül; “Her şeyden önce perakendecinin elinde kalan stok mallar hızlı bir şekilde tükenerek nakite dönüşüyor. Bu da stok maliyetini azaltıyor, tüketicilerin ucuz mal taleplerini karşılıyor. Ülke ekonomisine katma değer sağlıyor. Kayıtdışı ekonomiyi kayıt altına alıyor. Her outlet merkezinde ortalama bin kişinin çalıştığı düşünülürse ülke istihdamına büyük katkıları bulunuyor. AVM'ler ve outletler için ülke ekonomisinin bacasız fabrikaları demek doğru olur. Outlet merkezlerine hemen hemen her kesimden müşteri geliyor. Son yıllarda A, B ve C segmentine sahip kişiler de outletlerden alışveriş yapabiliyor. A veya B gurubuna dahil olan bir müşteri outletler aracılığıyla aynı ürünü C müşteri gurubu fiyatına veya daha ucuza alabiliyor. Tüketici sezonda 200 TL'ye alabileceği ürünü outlet AVM'ler sayesinde 60 TL'ye alma imkanı buluyor” dedi. YENİ ŞAFAK