Merkez Bankası'nın rekor faiz artırımı ve dövize satış yönünde müdahalesinin ardından Maliye Bakanlığı'nın yüzde 15'lik stopajı kaldırmasına rağmen döviz ve faizdeki yükselişin sürmesi ekonomi yönetiminin ‘spekülasyon var' yönündeki iddiaları yakın takibe almasına yol açtı. Başta Merkez Bankası olmak üzere, Hazine Müsteşarlığı, SPK, İMKB ve diğer ekonomi aktörleri teyakkuza geçti. Yurtdışı piyasalardaki hareketliliği fırsat bilerek Türkiye'de suni dalgalanmalara sebep olan kişi ve kuruluşları belirleyen Merkez Bankası, bu tarz girişimlerin önüne geçmek için eylem planı hazırladı. Planın ayrıntıları sır gibi saklanırken, konuya yakın kaynaklar dövizdeki spekülatif hareketlerin piyasa limitlerini, aştığını ekonomi üzerinde yeni yükler oluşturmaya başladığını kaydediyor. Doların hızlı yükselişle 1,71 YTL'yi geçtiği dakikalarda banka piyasaya 1,72'den dolar sattığını açıkladı. Buna rağmen döviz 1,75'e kadar yükseldi. Doların serbest piyasada kapanış fiyatı 1,71 oldu. Faiz oranı ise 2 puan birden artarak yüzde 22,36'ya çıktı. Piyasaların denge seviyesini bulmasına yönelik çerçeve üzerinde çalışan bankaya yakın kaynaklar, "Önce piyasada döviz talebi varmış gibi bir hava estiriliyor. Böylece Merkez'in döviz satması için baskı oluşturuluyor. Her seferinde fiyat çıtası yükselmiş oluyor. Çok büyük bir talep var, alıcı var gibi hareketlerde bulunuyorlar. Fakat Merkez döviz satmaya kalkınca alıcı çıkmıyor.” tespitini yapıyor. Bankanın kur rejimine müdahale etmeden spekülatif hareket edenlere ceza konulmasına yönelik girişimlerde bulunabileceği de öğrenilirken, pazar günü olağanüstü toplanma kararı alan Para Politikası Kurulu, eylem planının ana hatlarını belirleyecek. Uzmanlar toplantıda periyodik döviz satım ihalelerine yeniden başlama kararı alınabileceğini kaydederek, faizde ise sürpriz bir artışın gelebileceği yorumunda bulunuyor. İsminin açıklanmasını istemeyen bir ekonomi yetkilisi, dövizdeki denge noktasının nerede yakalanacağı üzerinde çalıştıklarını dile getirerek, "Müzayede usulüyle yapılan satışlarda bazı kişiler piyasayı etkilemek için alıcı olmadığı halde orada dolaşır, fiyatı etkilemeye çalışır. Bazıları ekonomideki beklentiler bozulunca TL cinsinden borçlanıyor. Kısa vadeli döviz alıp birtakım manipülatif hareketlerle dövizi satıp tekrar TL borcunu ödeyerek kazanç sağlama girişiminde bulunuyor. Eylem planıyla bunların önüne geçilecek. Gerçekten kim alıcı, kim satıcı ortaya çıkacak." tespitinde bulunuyor. Londra'da konuşan Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, piyasaların peşinden sürüklendikleri yönündeki eleştirilere açıklık getirdi: "Bu konuda proaktif bir tutum içindeyiz. Gerekirse harekete geçmekten çekinmeyiz." Faiz oranlarını gerekirse daha da yükselteceklerine işaret eden Yılmaz, döviz piyasasına da aynı şekilde çekinmeden müdahale edeceklerini kaydetti. "Tereddüt etmeden harekete geçeriz." diyen Yılmaz, “Türkiye'deki iç gelişmelere gelince; gündemde cumhurbaşkanlığı seçimleri, Kıbrıs meselesi ve genel seçimler gibi konular var. Bunlar hayatın gerçekleri. Biz gözlerimizi bu gerçeklere kapatmıyoruz. Ama biz bu siyasi sorunları çözemeyiz." ifadelerini kullandı. Kurdaki dalgalanmaya hangi seviyede müdahale edileceği şeklinde bir soru üzerine herhangi bir seviye gözetmediklerini dile getiren Yılmaz, "Kur taahhüdümüz yok. Risk piyasanın üzerindedir. Bu bizim temel anlayışımız. Dalgalanmaya bırakıyor ve takip ediyoruz." şeklinde konuştu. Döviz açıkları konusunda şirketlere ‘olabildiğince temkinli' davranmaları uyarısında bulunan Durmuş Yılmaz, ekonominin oyuncularını sık sık, ‘döviz kazanmıyorsanız döviz cinsinden borçlanmayın' şeklinde ikaz ettiklerini anlattı. Yılmaz, hükümetin sıkı mali politikalarını sürdürmesini de isteyerek, ‘Bize verilecek en büyük destek budur.' açıklamasında bulundu. Stopajın kaldırılması ile çok önemli bir adım atıldığını da dile getiren Yılmaz, bu adımın elinde YTL cinsi kağıt tutanlara büyük faydalar sağlayacağına dikkat çekti. ‘Kimse panik yapmasın’ Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, stopaj vergisinin kaldırılması üzerine ‘kapitülasyonlar yeniden tesis ediliyor' eleştirilerine, "Dünyada bu vergileri uygulayan az sayıda ülke kaldı. Sadece Peru ve Filipinler kalmıştı; Peru da kaldırdığını açıkladı. Bizden önce de Brezilya stopaj uygulamasını sonlandırdı. Herkes mi kapitülasyon uyguluyor." şeklinde cevap verdi. Türkiye'nin şu anda bütçe, piyasa ve ekonomik görünüm bakımından en güçlü dönemini yaşadığını ifade eden Unakıtan, benzer dalgalanmaların bütün dünyada görüldüğünü aktararak, "Mühim olan bu gibi rüzgarlar karşısında ayakta durabilecek sağlam bir ekonomiye sahip olmaktır. Ekonomi yönetimi piyasaları anbean takip ediyor; gerekli yerlerde önlemler alınacaktır." şeklinde konuştu. Bakan, Merkez Bankası'nın dövize müdahalesi hakkında ise dalgalı kur piyasasında dalganın kimi zaman boyunun yüksek olabileceğine dikkat çekerek, bu tür gelişmelerin gelecekte de yaşanabileceğine işaret etti. Yerli işadamlarına da seslenen Unakıtan şöyle konuştu: “Kimse panik yapmasın. Dalgalı kur karşısında şaşırmasın. Telaş edecek, paniğe kapılacak bir durum söz konusu değildir. Körfez Savaşı sırasında dolar 1,70'lerin üzerine çıktı. Faizler böyle 20 mi oldu, 19 mu? Değil. 70 oldu. Bunları kimse unutmasın." Ankara Sanayi Odası Başkanı Zafer Çağlayan da “Başta ekonomi yönetimi olmak üzere Merkez Bankası ve diğer ekonomi kurumları kendi senaryolarını devreye sokarak spekülatif hareketlerin önüne geçmesi gerekiyor.” dedi. Faiz 18 ay sonra yüzde 22’nin üzerinde Gelişmekte olan piyasalardan çıkışların Türkiye'ye özgü ekonomik ve siyasi risklerle birleşmesi lirayı dolar karşısında dün 1,71 YTL seviyesine kadar geriletti. Mart 2003'ten bu yana en düşük seviyesini görmesinin ardından 10 gün içinde Merkez Bankası doğrudan satım yönünde ikinci kez piyasalara müdahale etti. Aralıklarla süren müdahale liranın dolar karşısındaki gerilemesini engelleyemedi. Müdahale miktarının 1 milyar doları bulduğu belirtiliyor. Merkez Bankası'nın 13 Haziran'daki müdahalesinde de yaklaşık 700 milyon dolar sattığı tahmin ediliyordu. Bankalararası piyasada 15.30'daki spot kapanışta 1,7085/1,7120 YTL'den işlem gören kotasyonlar 1,7515/1,7555 YTL'ye kadar yükseldi. Bu seviye Mart 2003'ten beri doların lira karşısındaki en yüksek düzeyi. Piyasalardaki dalgalanmaya karşı tedbirlere devam eden Merkez Bankası Para Politikası Kurulu'nun bu ay içinde yapacağı ikinci olağanüstü toplantısında kısa vadeli faiz oranlarını 200 baz puan artırması ve döviz likiditesini rahatlatacak önlemler açıklaması bekleniyor. Gösterge olan 9 Nisan 2008 vadeli kağıdın bileşik faizi spot piyasada en yüksek yüzde 22,36'dan işlem gördü. Pazartesi valörlü işlemlerde ise faiz yüzde 22,31'e kadar yükseldi. Bu seviyeler faizde Aralık 2004'ten bu yana en yüksek seviyelere işaret ediyor. Önceki gün 34.228,99 puandan kapanan Borsa 34.171,07 puandan başladığı gün için 33.745,67 seviyesine kadar gerilerken, 34.322 puan ile en yüksek seviyesini gördü. Maliye Bakanı Kemal Unakıtan : Gelişmeler normal, izliyoruz Ekonomi yönetimi olayları her an takip eder. Gerekli bir tedbir olursa hemen alırız. Türkiye şu anda ekonomi olarak en güçlü durumu yaşıyor. Korkulacak, panikleyecek bir durum yok. Merkez Bankası'nın müdahalesi olağan bir şey. MÜSİAD Başkanı Ömer Bolat: Tedbir almanın zamanı geldi Dıştaki dalgalanmayı bahane edip faizleri yükselterek, Türkiye'nin yeniden borç sarmalına girmesini isteyenler devrede. Merkez Bankası kötü niyetlerle yapılan oyunlara karşı serinkanlılığını korumalı. Genel bir tedbirler yumağı oluşturulmasının vakti geldi. SPK Başkanı Doğan Cansızlar: Merkez, gerekirse efelenecek Merkez Bankası müdahale noktasında piyasalara güven verici kararlı bir tutum sergilemeli, gerekirse efelenmeli. 100-200 milyon dolarla müdahale olmamalı. Dolar talep edenlere '58 milyar dolarlık rezervimiz var' deyip elini masaya vurmalı. IMF: Hükümet ekonomide güçlü adımlar attı Uluslararası Para Fonu (IMF) Dış İlişkiler Direktörü Mesud Ahmed, Türk hükümetinin, ekonomideki durumu istikrara kavuşturmak için güçlü bir adım attığını söyledi. Washington'daki IMF merkezinde düzenlediği brifingde, Türk ekonomisindeki gelişmelere değinen Ahmed, "İleriye baktığımızda Merkez Bankası'nın, gelişmeleri dikkatlice değerlendireceğinden ve enflasyonun orta vadeli hedefler içinde kalması için gerekli önlemleri alacağından şüphemiz yok." diye konuştu. YTL'nin değer kaybını ‘düzeltme' olarak nitelendiren Ahmed, "Bazı bakımlardan bu istenmeyen bir düzeltme değil." ifadesini kullandı. Uluslararası yatırım bankası Deutsche Bank, yurtdışında yerleşik yatırımcıların, finansal araçlardan Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratlara uygulanacak stopaj oranının sıfırlanması kararının, Türkiye'den çıkan yabancı yatırımcıyı geri çekmek açısından önemli bir değişiklik olduğunu açıkladı. Banka tarafından yapılan analizde, yatırım araçlarındaki stopaj indirimi kararının uzun süredir beklenen bir adım olduğu belirtilirken, bu önlemin olumlu etkisinin, bir süre sonra değer kaybeden Türk Lirası ile yükselen faizler üzerinde görüleceği vurgulandı. ZAMAN