Zaman gazetesinde yer alan belgeler, gazın bin metreküpü için
Rusya’ya 243,
İran'a ise 236 dolar ödeme yapıldığını ortaya koyuyor. Aynı gaza,
Gürcistan 110,
Yunanistan 207,
Almanya 217 ve
Avusturya 221 dolar ödüyor.Rus
Gazprom'un şirketi Gazexport'un 8
Kasım 2005 tarihinde kestiği faturada bin metreküp için ödenecek tutar hanesinde 242,863 dolar rakamı yer alıyor. İran'ın gaz şirketi NIGC'in 15
Aralık 2005'te düzenlediği faturaya göre birim
fiyat 236 dolar olarak gösterilmiş. Söz konusu rakamlar Gazprom'un açıkladığı diğer
ülke fiyatlarının üzerinde seyrediyor. Gürcistan 110, Yunanistan 207,
Romanya 214, Almanya 217 ve Avusturya 221 dolar ödüyor. Bu arada
Türkiye'nin 2006'da 260 dolar civarında ödeme yapacağı öne sürülürken,
Avrupa ülkeleri ortalamasının 135 dolarda kalması aradaki uçurumu gözler önüne seriyor. Fiyat tartışmaları 2003'te Türkiye Büyük
Millet Meclisi'nde gizli oturumda ele alınmış, ancak ‘
devlet sırrı' gerekçesiyle milletvekillerine fiyat hakkında net bir bilgi verilmemişti. Türkiye yılda 31,5 milyar metreküplük doğalgaz alımı yapıyor. Bunun 19 milyar metreküplük kısmı Rusya'dan sağlanıyor. 8 milyar metreküp de İran'dan gelirken, ihtiyacın diğer kısmı
Cezayir ve Nijerya'dan tankerlerle taşınıyor. Metinlerde fiyatın yanı sıra tazminat konusuna da açıklık getiriliyor. Buna göre Türkiye, kasımda günlük teslimat miktarına uymadığı için 86 milyon 290 bin 683 dolarlık faturadan 403 bin 147 dolar mahsup etmiş. Aynı gerekçeyle İran’ın aralık faturasında 421 bin 762 dolarlık
kesinti yapılmış. Söz konusu belgeler
Enerji Bakanlığı’nın ‘günlük kesintilere karşı tazminat müeyyidesi yok’ yönündeki açıklaması ile çelişiyor. Uzmanlar gazın alındığı ilk tarih olan 1986’dan bu yana
anlaşmalarda günlük teslimat miktarı konusunda Türkiye lehine hükümlerin yer aldığını belirtiyor. Bir başka ifadeyle Rusya ve İran’ın günlük asgari teslimat miktarlarını düzenli yapmaması veya kalitesiz gaz vermesi (düşük basınç) halinde Ankara’ya tazminat hakkı doğuyor.
Tazminat oranı ise Rusya için kışın yüzde 8, yazın yüzde 4 olarak uygulanıyor. İran ise kışın yüzde 6-9, yazın yüzde 3’lük bir indirimi kabul ediyor.
Botaş, tazminatı bir sonraki ayın faturasından düşüyor. Türkiye,
ithal ettiği doğalgazın fiyatını özel bir formüle göre ödüyor. Formül, uluslararası petrol piyasalarındaki fuel oil ve motorin gibi ürünlerin değişken fiyatlarını içeriyor.
Petrol fiyatlarındaki geçmiş 6 aylık hareketlenmelerin ortalamasına göre belirlenen fiyat, gelecek dönem için uygulanıyor. Rus Gazprom, anlaşma yaptığı ülkelere gaz
satış fiyatını açıklamadığı gibi, karşı tarafı da bu konuda anlaşma metnine koyarak suskun bırakıyor. Uzmanlar, Rusya’nın bu sayede en büyük tedarikçi olarak piyasayı istediği fiyata çekmeye çalıştığını kaydediyor. Bazı ülkelerin daha ucuza gaz almasını ise şirket, ‘
boru hatlarının eski olması ve amortisman giderlerinin karşılanmış olması’ gibi
maliyet azaltıcı unsurları örnek göstererek kendini savunuyor
ZAMAN