2007'nin ilk aylarında kanunlaşması beklenen yasa tasarısı ile tüketici, sebze ve meyveyi aracı olmadan üreticiden alabilme imkanına kavuşuyor. Üretici pazarlarında domatesi tarla fiyatına almak mümkün olurken her hafta kurulan semt pazarlarının yüzde 10'luk bölümünde üreticilere yer tahsis edilecek. Mevcut durumda tarım ürünlerinin fiyatı, sofraya gelinceye kadar birkaç katına çıkıyor. Mesela hale 26 kuruşa giren domates, pazar ve marketlerde 2 yeni lirayı bulan fiyatlardan satılıyor. Çiftçi, portakalı 13 kuruşa tüccara satamazken, tüketici aynı ürünü 1,5 yeni liradan alabiliyor. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, çiftçiden tüketiciye ulaşana kadar tüccar dahil pek çok ara kademeden geçen sebze-meyve satışı zincirini disiplin altına almak için kolları sıvadı. Hal Yasası'nda yapılacak bazı değişikliklerle, üretici ve vatandaşa fiyat avantajı sağlanacak. Haller de bir nevi sektörü düzenleyici otorite haline getirilecek. Yasa tasarısının öngördüğü en temel değişikliği 'üretici pazarları'nın kurulması oluşturuyor. Bu düzenleme bir yandan üreticiye ürününü değerinde satabilme imkanı verirken diğer yandan tüketicinin daha ucuza sebze-meyve alması sağlanacak. Böylece 'piyasada düzenleyici etki yaparak' fiyatların aşırı yükselmesi önlenecek. Hazırlıkları devam eden tasarıya göre belediyeler toptan ticarete karşı, üretici pazarındaki satış miktarına belirli sınırlar getirecek. Buralarda satılacak ürünlere toptancı haline giriş zorunluluğu getirilmeyecek. Üreticiler ve tüketicilerin talep etmesi durumunda belediyeler, söz konusu pazarları kurmak zorunda. Aynı mahalde semt pazarının kurulduğu günlerle denk gelmeyecek şekilde bir ayarlama yapılacak. Bu pazarlarda malını satışa sunacak üreticilerde aranacak asgari nitelikleri, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın görüşünü alarak belediyeler belirleyecek. Yeni Haller Yasa Tasarısı, semt pazarlarına da çekidüzen vermeyi amaçlıyor. Semt pazarının yüzde 10'una karşılık gelen bölümü üretici satışı için ayrılacak. Böylece çiftçi, ürününü semt pazarında da satabilecek. Ayrıca belediyeler, pazarlarda malların sağlık kurallarına uygun olarak satışa sunulmasını sağlayıcı satış yeri, çevre ve altyapı gibi düzenlemeler ile tüketicinin korunmasına yönelik tedbirleri almakla yükümlü kılınıyor. Bakanlığın çalışmalarını yürüttüğü tasarı, hallerin idaresi konusunda farklı bir yaklaşım getiriyor. Buna göre, toptancı hallerini sevk ve idare etmek üzere Toptancı Hal Yönetim Birimi oluşturulacak. Bu yapı, hali işleten büyükşehir belediyesi, belediye, il özel idaresi ve mahalli idare birliğine bağlı olarak faaliyet gösterecek. Özel haller ise kurucu şirket veya üretici birliği tarafından sevk ve idare edilecek. Toptancı Hal Yönetim Birimi, toptancı halini sevk ve idare etmek, toptancı halinin temizlik, güvenlik, aydınlatma, bakım ve onarım işlerini yürütmek, halin ihtiyacı olan sınıflandırma ve paketleme, soğuk hava deposu, laboratuvar ve diğer ortak tesisleri kurmak ve işletmekle yükümlü olacak. Veritabanı ve bilgi sisteminin kurulmasını sağlayarak bu sistemin merkezî veri ve bilgi sistemi ile entegrasyonundan sorumlu olacak. 'Çiftçi Kayıt Sistemi' içindeki üreticilere ait bilgilerin toptancı hal bilişim sistemine aktarılmasını veya iki sistem arasında elektronik iletişim kurulmasını sağlayacak. Hal çalışanlarının yararlanacağı ortak sağlık, spor ve sosyal tesis kurup işletecek veya işlettirecek. Haller borsa gibi çalışacak; fâhiş fiyatın önüne geçilecek Mevcut durumda, üretici satmak istediği ürünü mecburen hale götürmek zorunda. Ancak buna rağmen sebze ve meyvenin büyük kısmı, hale girmeden sokak aralarında piyasaya sürülüyor. Kayıtdışılık anlamına gelen bu durum bir yandan haksız kazanç sağlanıp devletten gelir kaçırılmasına yol açarken, diğer taraftan halleri de işlevsizleştiriyor. Fiyatlar arasında büyük dengesizlik oluşmasına yol açıyor. Yeni yasa tasarısı, hallerin sebze-meyve borsası gibi işlemesini amaçlıyor. Tasarıya göre arz ve talep derinliğine sahip birer borsa gibi çalışan haller, spekülatif amaçlı fiyat oluşumlarını da engelleyecek. Sebze ve meyvelerin üreticiden toptancı hallerin daha az el değiştirilerek ulaşması ve daha çok miktarda malın toptancı hallerinde işlem görmesiyle birlikte fiyatlar arz-talep dengesine göre oluşacak. Haller dışında toptan alım- satımın önüne geçilerek meşru olmayan sebze ve meyve ticareti önlenecek. Yeni yasa neler getiriyor? Kayıt dışılığa karşı, hal kayıt sistemi oluşturulacak. Toptancı halleri tek yönetim altında birleşecek. Toptancı Hal Yönetim birimleri oluşturulacak. Bütün haller, online sistemle birbirine bağlanacak. Semt pazarları daha sıkı denetime tabi tutulacak. Büyük hallerde soğuk hava deposu ve laboratuvar bulunacak. Haller kendi veritabanı ve bilgi sistemini kuracak. Zaman