Gündemi olabildiğine meşgul eden 'Kaç-Ak Saray' meselesinin altında, hükümetin bilinçli ya da bilinçsiz halka unutturduğu bir gerçek var; ülkenin hem kamu hem de özel sektör olarak 'dış' borçlanması ve bunun sonucu olarak 'ürettiğimizden fazla tükettiğimiz' için oluşan cari açık. Taraf gazetesi yazarı Süleyman Yaşar 'borçla lüks konut yapılır mı?' diyerek devletin dış borcunun ülke ekonomisini daha kırılganlaştırdığıyla ilgili derin bir analiz kaleme almış.

İşte Süleyman Yaşar'ın o yazısı:

İnşaat ve gayrimenkul sektörü yüksek faizle dış borç kullandığından, Türkiye’de faizlerin yükselmesine neden oluyor. Türkiye’nin toplam dış borçlarının milli gelire oranı bir yıl önce yüzde 44 düzeyindeydi, şimdi yüzde 50’ye yükseldi. Yani bir yılda toplam dış borçların milli gelire oranında altı puan artış oldu. Devletin dış borçları hızla artıyor. Bu da ekonomide yeni bir kırılganlık yaratıyor.

Dış borçların milli gelire oranı bir yılda yüzde 44’ten yüzde 50’ye yükseldi.

Dün Merkez Bankası özel sektörün dış borç rakamlarını yayınladı. Buna göre inşaat ve gayrimenkul sektörünün ticari krediler hariç uzun vadeli dış borç toplamı 12,5 milyar dolar. Kısa vadeli borçları ise 165 milyon doları buluyor. Tabii bu tutarlara ticari krediler ilave edildiğinde inşaat ve gayrimenkul sektörünün dış borç tutarı 25 milyar doları geçiyor.

Peki, dış borç alıp lüks konut yapılır mı?

Hemen yapılamayacağını söyleyelim. Çünkü konut dış ticarete konu olan bir mal olmadığından dış borç alıp konut yaptığınızda bunun dış borç geri ödemesi ihracat yapan sektörlerin kazandığı dövizlerden ödeniyor. İşte bu nedenle ülkenin dış ödemeler dengesi bozuluyor. Ülke cari açık veriyor.

Neydi cari açık?

Bildiğiniz gibi cari açık, ürettiğinden fazla harcamak anlamına geliyor. O hâlde dış borç kullanan inşaat sektörü ürettiğinden fazla harcayan bir sektör olarak cari açığın oluşmasına katkı yapan bir sektör oluyor.

İMALAT SANAYİİ YÜZDE 4,9, İNŞAATÇILAR YÜZDE 6,7 ORANIYLA DOLAR KREDİSİ KULLANIYOR

Gelelim inşaat ve gayrimenkul sektörünün dolar dış borçlanma faizlerine... İşte burada dikkatli olmakta fayda var. Çünkü makine ve teçhizat sanayii dolar üzerinden yıllık yüzde 4,9 oranıyla dış kredi kullanırken, inşaat ve gayrimenkul sektörü yine Merkez Bankası verilerine göre yıllık yüzde 6,7 faiz oranıyla dış kredi kullanıyor. Demek ki iki sektör arasında yaklaşık iki puan faiz farkı var.

Peki, niye inşaat ve gayrimenkul sektörünün dış kredi faiz oranları yüksek? Çünkü inşaat ve gayrimenkul sektörü dış ticarete konu olmayan bir hizmet olduğundan faizler yükseliyor. Hâlbuki makine ve teçhizat sektörü dış ticarete konu mal ürettiğinden daha düşük faizli dış kredi bulabiliyor.

DEVLET ÖZEL SEKTÖRDEN DAHA HIZLI DIŞ BORÇLANIYOR

Gelelim bütün bunları niye anlattığımıza... Şimdi bu dış borçlanma faiz oranlarına bakıldığında inşaat ve gayrimenkul sektörü yüksek faizle dış borç kullandığından Türkiye’de faizlerin yüksek olmasına neden oluyor. Ve işte Türkiye’nin temel sorunu olan yüksek faiz bu dış ticarete konu olmayan mallara ağırlık veren bir üretim yapısından kaynaklanıyor. Ve imalat sanayii yerine yüksek faizle dış borç alıp konut, AVM yapmak Türkiye’nin dış borçlarını hızla artırıyor.

Niye böyle bir tespit yapıyoruz? Hemen açıklayalım, çünkü Türkiye’nin toplam dış borçlarının milli gelire oranı bir yıl önce yüzde 44 düzeyindeydi, şimdi yüzde 50’ye yükseldi. Yani bir yılda toplam dış borçların milli gelire oranında altı puan artış oldu. Ve Türkiye’nin toplam dış borçları 401,7 milyar dolara, kısa vadeli dış borçları ise 130 milyar dolara yükseldi.

Bu arada yine son bir yılda devletin toplam dış borcu 105 milyar dolardan 120 milyar dolara yükseldi. Böylece son bir yılda özel sektörün toplam dış borç yüzde 5,6 oranında çoğalırken devletin toplam dış borcunun yüzde 14,2 oranında çoğaldı. O hâlde devletin özel sektörden daha hızlı dış borçlanmasının ekonomide yeni bir kırılganlık unsuru olduğunu belirtelim.