Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Merkez Bankası’na uyguladığı ‘faiz indir’ baskısı dolara rekor üstüne rekor kırdırdı. 2,5 lira seviyesine çıkan dolar ve 3 liraya yaklaşan euro dev projelerin maliyetini yükseltti. Kur farkından dolayı Hazine'nin bu projelere verdiği garanti yükü en az 20 milyar lira arttı.
Bugün'den Mustafa Yağmurlu'nun haberine göre, doların Türk Lirası karşısında bir ayda yüzde 10’a yaklaşan hızlı yükselişi, iş adamı, bankalar, esnaf, ihracatçı, ithalatçı ve vatandaş dahil herkesi olumsuz etkiledi. Özellikle euro-dolar kurundaki düşüşten dolayı ihracat ocak ayında yüzde 10 gerilerken benzer bir düşüşün şubat ayında da yaşanması bekleniyor.
PROJELER HAZİNE GÜVENCESİNDE
Kurdaki hızlı artış yapılan son değişiklikle Hazine garantisi altına giren üçüncü köprü, üçüncü havalimanı, Gebze-İzmit Otoyol projesi, hızlı tren ve 15 şehir hastanesi projesinde devletin yükümlülüğünün daha da arttığı belirtiliyor.
Dev projelerin maliyetleri ihale dönemindeki kurla hesaplandığında devletin Hazine garantisi altındaki yükümlülüğünün en az 20 milyar lira arttığı belirtiliyor. Asgari yatırım tutarı 1 milyar liranın üzerinde olan yap-işlet-devret projeleri ile Sağlık ve Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen 500 milyon doların üzerindeki proje borçları Hazine garantisi altına girmişti
ÜÇÜNCÜ KÖPRÜDE MALİYET ARTTI
29 Mayıs 2012 tarihinde İçtaş-Astaldi (İtalyan) ortaklığının kazandığı üçüncü köprünün 2.5 milyar dolara yapılması planlanıyordu. İhalenin yapıldığı dönemde 4.5 milyar lira olan bedel bugünkü kur üzerinden 6 milyar 250 milyon liraya ulaştı. Bu proje yapılırken dolar
1.80 lira seviyesindeydi.
FATURA VATANDAŞA ÇIKACAK
Ekonomist Mustafa Sönmez, bu yüzde 40'a yakın kur farkının çok ciddi bir artış olduğunu belirterek, “Bu projelerin maliyetinin Hazine garantisinden dolayı vatandaşa yansıması daha fazla olacak" dedi. İstanbul'da yapımı süren üçüncü havalimanı ihalesinin açık artırmasında en yüksek teklifi, 22 milyar 152 milyon euro ile Limak/Kolin/Mapa /Kalyon Ortak Girişim Grubu vermişti. Ekonomist Sönmez, bu projede son iki yılda kur farkından dolayı yüzde 20’lik maliyet artışı yaşandığını söyledi. Sönmez, “Üçüncü havalimanı için anlaşma açıklandığında yani 2013 yılının Mayıs ayında euro 2.36 liraydı. Bugün euroyu 2.82 olarak baz alırsak 53 milyar liralık maliyetin 2 yılda 63 milyar liraya çıktığını görüyoruz. Bu da proje maliyetinin durduk yerde 10 milyar lira artması anlamına geliyor” dedi.
KÖRFEZ 11'DEN 18.5 MİLYARA ÇIKTI
Temmuz 2009’da onaylanan ve Türkiye'nin batısında Kuzey-Güney koridorunda ulaşımı rahatlatmak üzere Gebze'den İzmir'e uzanacak otoyol ile Körfez'e köprü yapılmasını içeren Gebze-İzmit otoyol projesi maliyetleri arttı.
Nurol-Özaltın-Makyol-Astaldi- Yüksel-Göçay ortak girişim grubunun üstlendiği projenin maliyeti yaklaşık olarak 7.5 milyar dolar. Temmuz 2009’da 1.47 olan dolar/TL kuruna göre projenin maliyeti 11 milyar lirayı buluyor. Ancak rakam bugünkü kurla 18.5 milyar lirayı aşıyor.
3 TANE KÖPRÜ YAPILABİLİRDİ
Siyasi tartışmalarla ateşi yükselen dolar dev projelerin maliyetini 20 milyar lira artırdı. Uzmanlar bu 20 milyar lira ile 3 adet Boğaz köprüsü yapılabileceğini belirtti.
DEVLETİN BORCU BÜYÜYOR
Türkiye’nin 400 milyar dolar borcunun olduğuna dikkat çeken Sönmez, “Bunun 3’te biri devlete ait. Bazı projelere devlet Hazine garantisi veriyor. Kur farklarını da Hazine öder. Bu vergi mükelleflerine yansır” diye konuştu.
16 Ocak’ta başlayan faiz tartışmalarından bu yana dolar kuru 2.3044 lira seviyelerinden 2.5155 liraya kadar yükselerek yüzde 10’a yakın değer kazandı. Bu kısa sürede ülkedeki sanayiciden bankacıya, hükümetten vatandaşa herkesin dolar yükümlülüğü bir anda arttı. Türkiye’nin borcu 97 milyar lira fazlalaştı.