TOKİ;nin müşteri memnuniyetini ölçmek için yaptırdığı araştırma, idareden konut alanların genellikle kişisel tasarruflarını değerlendirdiğini, banka kredisi kullananların ise yüzde 20 gibi oldukça düşük bir düzeyde kaldığını ortaya koydu. Araştırma TOKİ;den konut alanların yüzde 65'inin aldığı konutta oturduğunu saptarken çoğunluğu İstanbul;da olmak üzere, konut alanların yüzde 35;inin aldığı konutu kiraya verdiğini belirledi. Araştırma, Türklerin ''aile''ye ne kadar önem verdiğini bir kez daha ortaya koyarken, hanehalklarının öncelik sıralamasında konut, aile, sağlık, din, eğitim, gelir, iş ve güvenlikten sonra 8. sırada yer aldı. TOKİ, müşteri memnuniyetini belirlemek amacıyla Haziran ayında POLLMARK Araştırma Şirketi'ne bir çalışma yaptırdı. Türkiye;nin tüm illerinde TOKİ projesi bulunduğundan, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından belirlenen NUTS-2 Bölgeleme sistemi çerçevesinde, bölgeleri temsilen 26 il seçilerek, yüzde 90 doluluk oranına sahip 85 ayrı toplu konut projesinde yaşayan 2 bin 346 kişi ile görüşüldü. TOKİ;den yapılan açıklamada, seçilen il, projeler ve görüşülen kişi açısından araştırmada yüzde 95 güvenlik düzeyinde bir örneklem oluşturulduğuna işaret edildi. İstanbul, Tekirdağ, Balıkesir, Bursa, Kocaeli, Aydın, Manisa, İzmir, Ankara, Konya, Kayseri, Kırıkkale, Adana, Antalya, Hatay, Kastamonu, Samsun, Zonguldak, Trabzon, Erzurum, Ağrı, Malatya, Van, Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin;de, 85 ayrı TOKİ projesinde ikamet edenlerle görüşülerek yapılan araştırmanın sonuçlarına göre, TOKİ konutlarını genellikle çekirdek aileler tercih ediyor. Bu konutlarda oturan ailelerin hanehalkı büyüklüğü ortalama 3,7 kişi. Hanehalklarının yüzde 61'inde eğitimi devam eden 18 yaş altı 1 ya da 2 çocuk-genç bulunuyor. -KİŞİSEL TASARRUF İLE EV ALABİLİYORLAR TOKİ projesinde ikamet edenlerin yüzde 62,7;sinin aylık net geliri, 1500 liranın altında. Yüzde 34,2;sinin net aylık geliri ise 501-1000 lira arasında. Gelir düzeyinin düşüklüğüne karşın, konut alanların kişisel birikimi ile TOKİ;den konut almayı başarması dikkat çekiyor. TOKİ, yılda ortalama 70 bin-100 bin konut satarken, konut alanların sadece yüzde 20;si banka kredisi kullanmış. Araştırmaya katılanların önemli bölümü, ''Konutunuzu neden TOKİ;den aldınız'' sorusuna, ''Fiyatı ve ödeme koşulları cazip olduğu için'' yanıtını verirken, katılanların yarısı, ''TOKİ konutunun fiyatının kentteki diğer yeni ve benzer konutlara göre daha ucuz bulduğunu'' ifade etti. Araştırmanın sonuçlarına göre, aile yapısı geleneksel geniş aileden uzak olmakla birlikte, geleneksel tutuma yakın bir şekilde ailelerde toplam gelir 1 kişi tarafından sağlanıyor. Evin gelir getirir işte çalışan bireylerinin yüzde 88,3;ü, ücretli-maaşlı bir yerde çalışıyor. Bu nedenle hanehalklarının yüzde 70'i, gelir düzeyinin düşüklüğünü gerekçe göstererek ''aylık ödemelerde az ya da çok zorlandığını'' belirtirken, yüzde 30;u zorlanmadan ödeme yapabildiğini kaydetti. -OTURANLARIN YÜZDE 81;İ, TOKİ KONUTLARINI TAVSİYE EDİYOR Araştırmaya göre, genel olarak ''TOKİ konutlarında oturmaktan memnun musunuz'' diye sorulduğunda, katılanların yüzde 65'i ''açıkça memnunum'' derken, ''açıkça memnun olmadığını'' ifade edenlerin oranı yüzde 13 düzeyinde belirlendi. Diğer taraftan TOKİ konutlarında oturanların yüzde 81'i, ''konutları tavsiye edebileceğini'' söyledi. Konutlardaki ısınma sistemi, konutun büyüklüğü, yerleşim planı, odaların sayısı, pencerelerin konumu ve büyüklüğü konularında memnuniyet oranı yüzde 70;e ulaşırken, mutfak dolapları, seçilen ahşabın kalitesi–işçilik ve sıhhi tesisat kalitesi başlıklarında memnuniyet oranı yüzde 45;e iniyor. Konutun dış özellikleri ile ilgili genel memnuniyetin, iç özelliklerine duyulan genel memnuniyet düzeyinden daha yüksek olduğu belirlendi. Genel görünüm, bina cepheleri, bina içi aydınlatma, merdivenler başlıklarında memnuniyet düzeyi yüzde 80;e çıkıyor. Ancak, asansörler, balkonların yeri, yalıtım ve çatı başlıklarında memnuniyet düzeyi yüzde 50;de kaldı. Site içi yeşil alanlar ve çocuk bahçeleri, otoparklar, eğitim yapıları ve camilerden genel bir memnuniyet söz konusu olurken, alışveriş merkezi, spor alanı ve site güvenlik duvarları konularında memnuniyet düzeyi düşüyor. Doğu Karadeniz Bölgesi;nde, konutun iç özellikleri ile ilgili memnuniyetsizliğin yüksek çıkması dikkat çekti. TOKİ projelerinden konut alanların yüzde 55;i ''yer seçimini uygun bulduğunu'' ifade etti. -''HANEHALKLARINDA MUHAFAZAKAR DEĞERLER HAKİM'' TOKİ;nin araştırmasına katılanların yüzde 63,3;ü kadın, yüzde 64;2;si 26-45 yaş aralığında, yüzde 83,7;si evli, yüzde 31,4;ü lise, yüzde 30,8;i ilkokul mezunu. ''Değerlere önem verme sırası'' sorulduğunda ilk 3 sırada ''aile, sağlık ve din'' yer alırken, konut, ''eğitim, gelir, iş, güvenlik''ten sonra 8. önem sırasında sayıldı. TOKİ;nin araştırma sonuçlarına ilişkin açıklamasında, ''Bu sonuçlardan hareketle; TOKİ konutlarında yaşayanların, her eğitim seviyesinden genç çekirdek aileler olduğu ve hanehalklarının genelde muhafazakar değerleri benimsediği söylenebilir. Aile yapısı geleneksel geniş aileden uzak olmakla birlikte, geleneksel tutuma yakın bir şekilde ailelerde toplam gelir 1 kişi tarafından sağlanmaktadır;; değerlendirmesinde bulunuldu. -KONUT ALAMAYAN KİRACI OLUYOR TOKİ konutlarında oturan kiracılarla yapılan görüşmede, kiracıların yüzde 55,8;i, ''konutların satışı aşamasında haberdar olmalarına karşın fiyatı yüksek bulduğu için alamadığını'' söyledi. Araştırmaya göre, kişilerin yüzde 52;si konutu kura, yüzde 33;ü açık satış ile alırken, yüzde 15'i ilk sahibinden devir yolu ile konutuna sahip oldu. Konut satın alanların yüzde 35;lik bölümünün aldığı konuta taşınmadığı ve kiraya verdiği belirlendi. En yüksek kiraya verme oranı İstanbul;da kaydedilirken, Akdeniz ve Orta Anadolu Bölgeleri;nde TOKİ;den konut alanlar, çoğunlukla bu konutlarda oturuyor. Araştırmada, konut teslimi ve teslim sonrasında verilen hizmetlerden memnun olan ve olmayanların oranı birbirine yakın çıktı. TOKİ;nin konut satışları konusunda yaptığı yoğun duyuru, reklamlara karşın, ''TOKİ konutlarından haberdar olma yolu'' konusunda ''aile-komşu-yakın çevre''nin ilk sırada yer alması dikkat çekti. Valilik ve belediyelerin duyuruları ile TOKİ;nin web sayfasının da bilgilendirme konusunda etkili olduğu belirlendi.