Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Dominique Strauss-Kahn, küresel ekonominin toparlanmaya başladığını, ancak yüksek işsizlik ve artan fiyatlar gibi sorunlar bulunduğunu bildirdi. Strauss-Kahn, küresel dengesizliklerde kriz öncesi örneklerin yeniden geliştiğini belirterek, ''ABD gibi dış açık veren ekonomilerde büyüme iç taleple, Çin ve Almanya gibi geniş dış fazla veren ekonomilerde büyüme ihracatla destekleniyor'' dedi. Strauss-Kahn, ülkeler arasında gerilim artarken, korumacılığın hızlandığını, sosyal ve politik istikrarsızlıkların hatta savaşların bile görülebileceğini vurguladı. ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Ben Bernanke, ABD ekonomisinde görülen son toparlanma işaretlerine rağmen, ekonominin hala Fed'in yardımına ihtiyacı olduğunu söyledi. Bernanke, bu yıl ekonomik büyümenin muhtemelen artacağını, işsizlik oranının ise inatçı bir biçimde yukarıda kalmasının beklendiğini belirterek, ABD ekonomisiyle ilgili daha olumlu bir tablo çizerek, hanehalkı harcamalarındaki artışın, toparlanan güvenin ve bankaların kredi vermesindeki artışın, 2011 yılında 2010 yılına göre daha güçlü ekonomik büyüme görülebileceğinin işaretleri olabileceğini ifade etti. ABD Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre, kişisel tüketim harcamaları, geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 3,5, kişisel gelirler yüzde 3 oranında artış gösterirken, ABD'lilerin tasarruf oranı da geçen yıl 2009'a göre 0,1 puan gerileyerek yüzde 5,8'e indi. ABD Çalışma Bakanlığı'nın verilerine göre, ülkede işsizlik oranı geçen ay yüzde 9'a gerileyerek, yaklaşık son iki yılın en düşük seviyesini gördü. Ülkede tarım dışı istihdam ise geçen ay 36 binle beklentilerin çok altında arttı. 2009 yılında yüzde 3,5 artan verimlilik geçen yıl da yüzde 3,6 yükseliş gösterdi. Böylece, verimlilik artışı son sekiz yılın en yüksek seviyesine çıktı. Öte yandan, Bakanlık 29 Ocak'ta biten hafta işsizlik maaşı için başvuranların sayısının 42 bin düşerek 415 bine gerilediğini belirtti. GIDA FİYATLARI, OCAKTA REKOR DÜZEYDE Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), aylık gıda fiyatları endeksinin, ocak ayında küresel gıda fiyatlarındaki artışın etkisiyle rekor düzeye çıktığını bildirdi. FAO'nun verilerine göre, 2010 yılı Aralık ayında 223,1 puan olan endeksin ocakta yüzde 3,4 oranında artarak 230,7 puana yükselmesinde, özellikle şeker, hububat, süt ürünleri ve sıvıyağ fiyatlarında görülen artışlar etkili oldu. Hububat, yağlı tohum, süt ürünleri, et ve şeker fiyatlarının aylık değişimlerinin değerlendirildiği endeks, 1990'da açıklanmaya başlamasından bu yana en fazla, gıda krizinin yaşandığı 2008 yılı Haziran ayında artmıştı. Endeks, söz konusu tarihte 224,1 puana kadar yükselmişti. FAO, hububat ve diğer temel tarım ürünlerinin sıkı arzı ve önemli üretici ülkelerdeki kötü hava koşulları nedeniyle gıda fiyatlarının muhtemelen artacağını bildirdi. Fransa Tarım Bakanı Bruno Le Maire, gerçek bir küresel gıda krizi riski bulunduğunu ifade ederek, artan gıda fiyatlarına emtia piyasalarındaki spekülasyonların da katkıda bulunduğuna dikkati çekti. Tunus'un ardından Mısır ve Ürdün'de yaşanan gösteriler, bölgede gıda stokları konusunda spekülasyonları artırdı. MISIR'DAKİ PROTESTOLAR Mısır'daki yönetim karşıtı gösteriler, ülke ekonomisine günlük ortalama 310 milyon dolara mal oldu. Yatırım Bankası Credit Agricole'ün hazırladığı raporda, bu yıl için ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasında beklenen büyüme oranını, protestolar nedeniyle yüzde 5,3'ten yüzde 3,7'ye çekerek, aşağı yönlü revize etti. Mısır'da bir haftayı aşan protestolar sırasında Mısır Borsası'nda işlem yapılamadı. Hafta boyunca bankaların da kapalı olduğu ülkede, bir çok fabrika üretimini durdurdu, yabancı yatırımcılar da yatırımlarını askıya aldı. Mısır ekonomisi için hayati öneme sahip turizm sektörü de protestolardan ciddi oranda etkilendi. On binlerce turist, şiddet olayları nedeniyle Mısır'ı terk ederken, turizm şirketleri rezervasyonlarını iptal etti. Mısır'da düzenlenen yönetim karşıtı gösteriler nedeniyle 13 Arap borsası 49 milyar dolar zarar etti. Kuveytli araştırma şirketi KAMCO'nun yaptığı çalışmaya göre, 25 Ocak tarihinde 991 milyar doları geçen söz konusu 13 Arap borsasında işlem gören şirketlerin değeri 31 Ocakta 942 milyar dolara geriledi. En büyük kayıp, 32 milyar dolarla Körfez Bölgesindeki 9 ülke borsasında görüldü. Söz konusu 9 ülkedeki borsada işlem gören şirketlerin değeri 750 milyar dolara düştü. Uluslararası Kredi Derecelendirme Kuruluşu Moody's, Standard and Poor's (S&P) ve Fitch, Mısır'ın kredi notunu bir basamak indirdi. Moody's, ülkenin kredi notunu ''Ba2''ye, S&P ''BB''ye, Fitch de ''BB'' ye çekti. Üç kuruluş da ülkenin not görünümünü ''negatif'' olarak belirledi. Her üç kuruluşun kararında da Mısır'daki yönetim karşıtı protestolar ve bunun ekonomiye yansımaları etkili oldu. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) Genel Sekreteri Abdullah Salem El-Badri, Mısır'daki krizin artması halinde petrol piyasasında kıtlık riski oluşabileceğini, OPEC'in, gerekmesi halinde üretimini artırarak duruma müdahale edeceğini bildirdi. KREDİ DERECELENDİRME KURULUŞLARI İŞ BAŞINDA S&P, İrlanda'nın ''A/A-1'' olan kredi notunun bir kademe düşürülerek ''A-/A-2'' yapıldığını belirtti. Notlara ilişkin görünüm ise İrlanda'nın ek sermaye gereksinimlerine ilişkin belirsizliğin devam etmesi nedeniyle ''negatif'' olarak belirlendi. S&P, İspanyol hükümetinin, vergi sisteminin sağlamlaştırılması ve kurumsal reformların gerçekleştirilmesi yönünde attığı adımlar dikkate alınarak, uzun vadeli kredi notunun ''AA-'' olarak teyit edildiğini vurgularken, ABD'nin ''AAA'' olan uzun vadeli kredi notunun kısa ve orta vadede indirilmesinin planlanmadığını bildirdi. Moody's, Japonya'nın kredi notunun mali reformlara bağlı olacağını belirterek, not görünümünün şu an için ''durağan'' olduğunu, mali açığın azaltılmasında başarılı olunamamasının kredi notunun gözden geçirilmesine neden olabileceğini ifade etti. Fitch, Şili'nin ''A'' olan yabancı para cinsinden uzun vadeli kredi notunu ''A ''ya yükseltti, uzun vadeli notlarının görünümünü ise ''durağan'' olarak belirledi. Kredi notlarını yükseltilmesinde sağlıklı kamu finansmanı ile etkin ve güvenilir parasal rejim ile biraraya gelen ihtiyatlı makro ekonomik yönetimin etkili olduğu belirtildi. AVRUPA EKONOMİSİ VE DİĞERLERİ Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Kurulu, beklentiler dahilinde, yüzde 1 olan faiz oranlarının sabit tutulmasına karar verdi. Böylece, faiz oranları 21 aydır üst üste sabit tutulmuş oldu. ECB Başkanı Jean-Claude Trichet, enerji ve emtia fiyatlarındaki artış nedeniyle enflasyon üzerinde kısa vadeli yukarı yönlü baskı görmeye devam edildiğini bildirdi. Trichet, orta vadede fiyat istikrarı beklediklerine dikkat çekerek, önümüzdeki bir kaç ay daha enflasyonun geçici olarak yükselmeye devam etmesinin beklendiğini vurguladı. Avro Bölgesi'nde geçen yılı yüzde 2,2'den tamamlayan enflasyon yükselişini sürdürerek ocak ayında yüzde 2,4 ile son 27 ayın zirvesine çıktı. AB istatistik kurumu Eurostat, tüketici fiyatlarındaki artışın detaylarını vermezken ekonomistler, enerji ve gıda fiyatlarındaki hareketin enflasyonu sürüklediğini belirtiyor. Avro Bölgesi'nde işsizlik oranı aralık ayında değişmeyerek geçen yılı yüzde 10 seviyesinden tamamladı. 27 üyeli AB'nin işsizlik oranı da geçen yıl sonunda yüzde 9,6 oldu. İşsiz sayısı geçen yıl Avro Bölgesi'nde 178 bin artarak 15 milyon 775 bine ve AB genelinde 434 bin artarak 23 milyon 179 bine ulaştı. Rusya Merkez Bankası, yerel para cinsinden zorunlu karşılık oranlarını 25 baz puan (yüzde 0,25) artırarak, yüzde 2,50'den yüzde 2,75'e yükseltti. Banka, yüzde 7,75 olan gösterge faiz oranlarını ise sabit tuttu. İzlanda Merkez Bankası (Sedlabanki), gösterge faiz oranlarını 25 baz puan (yüzde 0,25) indirerek, yüzde 4,25'e çekti. Banka, mevduat faiz oranları yüzde 3,5'ten yüzde 3,25'e, gecelik borçlanma faiz oranları da yüzde 5,5'ten yüzde 5,25'e düşürdü. Endonezya Merkez Bankası, enflasyon baskılarına karşı son 18 aydır yüzde 6,50 olan gösterge faiz oranlarını, 25 baz puan artırarak yüzde 6,75'e çıkardı. ABD dolarının, uluslararası döviz borsalarında önemli para birimleri karşısında, Pazartesi günü açılış ve Cuma günü kapanış değerleri şöyle oldu: PARA BİRİMİ PAZARTESİ CUMA ----------- --------- --------- Japon Yeni 82,11 82,18 İsviçre Frangı 0,9423 0,9548 Kanada Doları 1,0017 0,9878 Londra döviz piyasasında pazartesi günü 1,3612 dolardan açılan avro, cuma kapanışta 1,3585 dolara geriledi. Aynı borsada pazartesi günü 1,5836 dolardan açılan İngiliz sterlini ise cuma kapanışta 1,6101 dolara yükseldi. New York borsasında, altının ons fiyatı pazartesi günü 1,333.80 dolardan kapanırken, cuma günü kapanışta 1,348.30 dolara yükseldi. ABD, AVRUPA VE ASYA BORSALARI ABD'de dün New York Borsası'nda Dow Jones Endeksi yüzde 0,25 (29,89 puan) değer kazanarak, haftayı 12.092,15 puandan kapattı. Standard and Poor's 500 Endeksi aynı gün yüzde 0,29 (3,77 puan) artarak 1.310,87 puan, Nasdaq Bileşik Endeksi ise yüzde 0,56 (15,42 puan) yükselerek 2.769,30 puan oldu. Haftanın tamamında Dow Jones Endeksi yüzde 2,3, Standard and Poor's 500 Endeksi yüzde 2,7, Nasdaq Bileşik Endeksi yüzde 3,1 değer kazandı. Japonya'da Tokyo Borsası'nın temel göstergesi Nikkei Endeksi haftanın son işlem gününde yüzde 1,08 (112,16 puan) artarak, 10.543,52 puana yükseldi. Endeks, haftanın tamamında ise yüzde 1,77 oranında değer kazandı. Asya'da Çin, Hong Kong, Güney Kore, Singapur, Malezya ve Tayvan Borsalarında ise Cuma günü yeni yıl tatili nedeniyle işlem yapılamadı. Avrupa'da ise İngiltere'de Londra Borsası'nda FTSE 100 Endeksi dün yüzde 0,23 (14,04 puan) artarak, haftayı 5.997,38 puandan kapattı. Almanya'da Frankfurt Borsası'nda haftanın son işlem gününde DAX Endeksi yüzde 0,31 (22,53 puan) değer kazanarak, 7.216,21 puandan, Fransa'da Paris Borsası'nda CAC-40 Endeksi de yüzde 0,26 (10,62 puan) artarak, 4.047,21 puandan kapandı. Avrupa'da ayrıca dün Zürih Borsası yüzde 0,6, Brüksel Borsası yüzde 0,28, Amsterdam Borsası yüzde 0,17 oranında değer kazanırken, Madrid Borsası yüzde 0,06 oranında değer kaybetti. PETROL FİYATLARI Mısır'da yaşanan yönetim karşıtı gösteriler nedeniyle uluslararası piyasalarda haftanın son işlem gününde ABD ham petrolünün varil fiyatı 91 dolar seviyelerine yaklaştı. Hafta başında yaklaşık 89,53 dolardan işlem görmeye başlayan ABD ham petrolünün varil fiyatı Mart ayı teslimi, cuma günü 45 sent değer kazanarak 90,99 dolardan kapandı. Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı da haftanın son işlem gününde 40 sent artarak 102,16 dolar oldu. AA