Ekonomik krizden ne anlamak gerektiği önemli. Sahi nedir ki ekonomik kriz. İşsizliğin artması da olabilir yanıt, fiyatların hızla yükselmesi de; makro bazda ülke ekonomisinin zora girmesi, dış borcun ödenmesinde sıkıntı yaşanması da. Nerede durduğunuza, nereden baktığınıza göre yanıtınız değişir. İşte Dünya'dan Alaattin Aktaş'ın yazısı:
KRİZ ZATEN YAŞANIYOR
Sıradan bir vatandaşsanız, belli bir ücretle geçiniyorsanız ve işiniz garantiyse sizin için temel sorun enflasyondur. İşinizi kaybetme riski içindeyseniz, bundan korkarsınız. İşsizseniz, umudunuz daha da kırılır. İş adamıysanız, sahibi olduğunuz işletmenin zarar edeceğinden, banka borcunuzu ödeyemeyeceğinizden, tüm varlığınızı kaybedeceğinizden korkarsınız. Yani herkesin krizi kendine! Aslında bir açıdan bakınca, geniş halk kitleleri için ekonomik kriz zaten yaşanıyor. Merkez Bankası’nın sürekli olarak dile getirdiği “Enflasyonu gıda maddeleri azdırıyor” görüşü de, ki bu görüş büyük ölçüde doğru, halkın zaten bir ekonomik kriz yaşamakta olduğunu gösteriyor.
RAKAMLAR DEVLETİN KENDİ RAKAMI
Rakamlarla konuşmak her zaman en iyi yöntemdir. Hele hele bu rakamlar devlet eliyle üretilmiş resmi rakamlarsa, kimse spekülasyon yapıldığını söyleyemez. Gerçi dün de belirttik; bakıldı rakamları eğip bükmek mümkün değil, olamıyor; bu kez de “Türk halkı gıda maddelerine aslında bu kadar para ayırmıyor” gibi tuhaf bir görüş dile getirilmeye başlandı. Adeta bunun için kamuoyu oluşturulmaya çalışılıyor. Sanki TÜFE’de gıda maddelerinin ağırlığını başkaları belirliyormuş gibi. Bu çalışmayı da TÜİK yapıyor.
FİYATI ARTAN 10 MALDAN 7'Sİ GIDA
Rakamlar dedik... TÜFE’yi oluşturan tüm mal ve hizmetler içinde temmuz ayı itibariyle fiyatı yıllık bazda en çok artan 10 mal ve hizmeti sıraladık. İlk 10’un 7’si gıda maddesinden oluşuyor. Kuru kayısı ve kayısı, en çok zam gören iki ürün. Hava koşulları yüzünden bu yıl kayısı rekoltesi çok büyük oranda düştü, bu biliniyor. Rekoltedeki bu düşüş de, fiyata yansıyor sonuçta. Fiyat artışında üçüncü sırayı Antep fıstığı, dördüncü sırayı fındık içi alıyor. Kuru fasulye altıncı, limon sekizinci, kuru barbunya da onuncu sırada. Fiyatı en çok artan ilk 10 mal ve hizmet arasına girebilen gıda dışındaki 3 kalemden beşinci sıradaki boş DVD, vatandaş için pek bir şey ifade etmiyor. Telefon ekipmanları ve şehir hatları vapur ücreti ise önemli harcama kalemleri sayılabilir.
115'İN 106'SINDA ARTIŞ VAR
TÜFE kapsamında temmuz itibariyle bir önceki yıla göre fiyat değişimi hesaplanan 115 gıda maddesi var. Bu gıda maddelerinin 106’sında fiyat artışı olmuş, yalnızca 9 kalem gıda maddesinde fiyat bir önceki yılın altında kalmış.
KURU FASULYE'NİN FİYATI %59 ARTTI
TÜİK verilerine göre, temmuz itibariyle son bir yılda 6 kalem gıda maddesinin fiyatı yüzde 57 ile yüzde 92 arasında arttı. İlk sıralarda yer alan kuru kayısı, kayısı, Antep fıstığı ve fındık içi sürekli tüketilmesi gerekmeyen, fiyatı çok arttığı takdirde tüketimin kısılabileceği ürünler. Ama sürekli tüketimde olan ve çok yüksek zam gören ürünler de var. Örneğin kuru fasulye fiyatında yüzde 59’luk, kuru barbunyada yüzde 47’lik, pirinçte yüzde 45’lik artış söz konusu. Aynı şekilde sıkça tüketilen gıda maddelerinden mercimeğin fiyatında da yüzde 31 artış oldu. Yumurta fiyatındaki artış da yüzde 28 düzeyinde. Makarna, şehriye ve yoğurttaki yüzde 15’lik artışlar da aslında kuru kayısı da yüzde 92’yi bulan artıştan daha önemli. Son bir yılda fiyatı en çok gerileyen iki ürün ise yüzde 21 ile domates ve kuru soğan.
Tablo bu! Ekonomik kriz olabileceğinden kaygı duyanlar ya da ekonomik kriz olsa diye umanlar; şu içinde bulunulan günler bir çeşit ekonomik kriz günleri değil de ne?
