Petrol fiyatı son 4 ayda dolar bazında yüzde 23, TL olarak da yüzde 19 ucuzladı. Ama tüketiciye yansıyan indirim oranı benzinde yüzde 6.6, motorinde ise yüzde 4.5’te kaldı.

Küresel piyasalarda petrol fiyatlarının düşmesi vatandaşa yansıtılmıyor. İthalat maliyeti düşse dahi devletin en temel vergi geliri olarak gördüğü benzin ve motorinde indirime gidilmedi. Haziran ayında uluslarası piyasalardan bir varil petrolü 245 liraya alan Türkiye’de benzin 5.13, motorin ise 4.39 liraydı. Bugün bir varil petrolün değeri 199 TL. Yani 4 ay öncesine göre yüzde 18.5 daha düşük. Ancak vatandaşın kullandığı benzin yüzde 6.5, motorin ise sadece yüzde 4.5 ucuzladı. Üstelik bu indirim sadece son birkaç gün içinde gelen indirimler sayesinde oldu.

Petrol fiyatları uluslararası piyasalarda son dört ay içinde yüzde 23.5’lik bir düşüş gösterdi. Haziran ayında varili 115 dolar olan brent petrol, Temmuz’da 108, Ağustos’ta 101, Eylül’de ise 98 dolara düştü. Dün itibariyle de 87 dolara kadar indi. Türk Lirası’nın dolar karşısındaki alım gücü üzerinden bakıldığında; doların 2.13 olduğu Haziran ayında bir varil brent petrolün Türkiye’ye maliyeti 245 liraydı. Ekim ayına baktığımızda ise, dolar 2.27’ye kadar çıkmış olsa da, bir varil brent petrolün Türkiye’ye maliyeti dün itibariyle 199 liraya kadar gerilemiş durumda. Yani yüzde 18.5’lik bir maliyet düşüşü var. Buna karşın, Haziran ayındaki benzin ve motorinin pompa fiyatları 5.13 ile 4.39 lirayken, bugün benzine gelen 11 kuruşluk indirimin ardından pompa fiyatlarına bakıldığında benzin 4.79, motorin ise 4.29 lira. Dolayısıyla, 18.5’lik düşüşün vatandaşın cebine yalnızca yüzde 6.5 ve 4.5 olarak yansıdığı görülüyor. Aradaki yüzde 12-14’lük farkın neden fiyatlara yansıtılmadığı ise meçhul. Oysaki otomatik fiyatlandırma sistemine göre, uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşün pompa fiyatlarına yansıtılması gerekiyor.

Türkiye’de halkın cebine faydası dokunmayan petrol fiyatlarındaki büyük düşüşün nedeni öncelikli olarak üretimdeki arz artışı. Dünyanın en büyük petrol tüketicisi ABD’nin, kaya gazı gibi alternatif kaynaklara yönelmesinin yanısıra 42 yıl sonra ilk kez ihracata başlaması temel etkenlerden. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) de geçen ay üretim kapasitesini günlük 30 milyon varile çıkardı. Petrol fiyatlarındaki düşüşe karşın başta Suudi Arabistan olmak üzere, büyük üreticilerin kısıntıya gitmemesi ise Batı’nın ambargosu altındaki Rusya’ya yönelik küresel anlamdaki en büyük koz. Ekonomisi büyük oranda petrol ve doğalgaz ihracına bağlı olan Rusya, fiyatların düşmesiyle bütçede açık vermeye başladı. Ruble dolar karşısında tarihî düşüş yaşarken, Rusya petrol gelirinin azalmasının yarattığı etkileri rezervlerini kullanarak kapatmaya çalışıyor. Rusya’nın yanısıra Venezuela da küresel petrol fiyatlarındaki değişimden darbe alan ülkelerin başını çekiyor.