bugüne kadar isteyenin istediği müziği dinlediği, markayı veya ürünü rahatça kullandığı Türkiye’de mahalli isimle bilinen birçok ürün artık coğrafi işaretle satılıyor. Adana kebap, Sivas köftesi, Ege pamuğu, Ege inciri, Ege sultani üzümü gibi bulunduğu yörenin ismiyle bilinen birçok ürüne tescil belgesi alındı. Coğrafi işaretle tescillenmenin ürüne değer katması, tartışmaları da beraberinde getirdi. Coğrafi işaret hakkını düzenleyen kanun, hem tüketiciyi hem üreticiyi koruyor. Bu kanunla Türkiye’de mahalli veya ananevi karaktere sahip ürünlerin teşviki ve çeşitlendirilmesi yoluyla ürünlerin piyasa değerinin artırılarak bölge ekonomilerinin güçlendirilmesine katkı sağlanması amaçlanıyor. Kanun ayrıca üretim metodunda ve kaynakta garanti sunulmak suretiyle tüketicilerin yüksek kalitede ürünlere erişimini de sağlıyor. Tescilin ürüne değer katması Türk Patent Enstitüsü’ne (TPE) yapılan müracaat sayısını da artırdı. Enstitü, şu ana kadar 78 ürüne coğrafi işaret verdi. Tescil için 62 ürünün müracaatı ise halen değerlendiriliyor. Türkiye genelinde binin üzerinde mahalli ürünün tescillenebilecek özellikler taşıdığı belirtiliyor. Türkiye’de tescillenen ilk ürün Hereke ipek el halısı oldu. Sümer Halıcılık AŞ tarafından yapılan müracaat, 1 Eylül 1996 tarihinde onaylandı. Bölge adıyla bilinen tarım ürünlerinin tescili için müracaat şahıs olarak değil, meslek odaları ve kamu kurumu olarak yapılabiliyor. Askerî Veteriner Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı ise Gemlik Türk atı, Kars Türk çoban köpeği, Türk tazısı, Kangal Türk çoban köpeği ve akbaş Türk çoban köpeğini tescil ettirdi. Tescil, sahibine ürünün özelliklerini koruma yetkisini veriyor. Tescil edilen ürünlerden bazıları, bulundukları bölgeye para kazandırmaya da başladı. Adana kebabı, Ege pamuğu, Ege sultani üzümü ve Ege inciri bunlardan bazıları. Bu ürünler, Türkiye genelinde olduğu gibi yurtdışında da tescil belgesiyle satılacak. Adana kebabı tescil ettiren Adana Ticaret Odası (ATO), Adana Lokantacılar ve Kebapçılar Odası, büyükşehir ve ilçe belediyelerinin temsilcilerinden oluşan komisyon önümüzdeki ay Adana kebabı satan işyerlerine yönelik denetimlere başlayacak. Denetimler, tescil belgesi almayan veya tescile uygun kebap yapmayan işyerlerinin tabelalarına “Adana kebap” yazmasının önüne geçmek amacıyla yapılıyor. Coğrafi işaret, Ege pamuğuna da değer katarak kendini gösterdi. Pamukta 2005 yılı ürününe prim verilmesini düzenleyen kararnamede kapsam dışı bırakılan Balıkesir, Bursa ve Çanakkale’deki üreticiler, coğrafi işaret tescili sayesinde bu destekten yararlanabildi. Tescilin ürüne değer katması, iller arasında tartışmayı da beraberinde getirdi. İzmir Ticaret Borsası (İTB) ile Aydın Ticaret Odası (AYTO) arasında sert tartışmalara sebep olan incir tescilinde gülen taraf İzmir oldu. İTB Yönetim Kurulu Başkanı Tuğrul Yemişçi, “Burada önemli olan, ürünün korunması ve piyasada en iyi değeri bulmasıdır. Coğrafi işaret müracaatı yaparken tebrik edilmeyi ummuştuk. Oysa incire ihanet etmişiz gibi acımasızca eleştirilmek bizi çok üzdü. Neyse ki TPE’den gelen tescil onayı haklılığımızı ortaya koydu.” şeklinde konuştu. 78 ürün tescil aldı, 62 ürün bekliyor Tescili almak için öncelikle 93 YTL’lik müracaat ücreti ödeniyor. Müracaatların incelenmek üzere ilgili kuruluşa gönderilmesi için 74 YTL gerekiyor. Müracaatın, iki ay boyunca Resmî Gazete’de yayında kalması şart. Bu süre içinde itiraz olup olmayacağına bakılıyor. Bütün bu süreçlerden sonra müracaat yerel ve ulusal gazetelerde duyuruluyor. Tescilli coğrafi işaretlerden bazıları şöyle: Hereke ipek el halısı Eşme Yörük kilimi Eskişehir lüle taşı Antepfıstığı Bozdağ kestane şekeri Erzincan tulum peyniri Giresun tombul fındığı Malatya kayısısı Şanlıurfa biberi Maraş biberi İzmit pişmaniyesi Kayseri pastırması Çorum leblebisi Ödemiş patatesi Siirt büryan kebabı Devrek bastonu Afyon sucuğu Akşehir kirazı Ege inciri Ege Sultani Üzümü Gümüşhane Kömesi Soğanlı Bebeği Adana Kebabı Çelikhan Tütünü