ÇIKAN SERMAYEDE YÜZDE 89'LUK BİR ARTIŞ YAŞANDI
İş dünyasına yapılan baskılar, şirketlere kesilen milyon dolarlık vergi cezaları, mal varlığına el konulmasını kolaylaştıran düzenlemeler yatırımcıyı tedirgin ediyor. 2014’te yabancıların Türkiye’ye doğrudan yatırımları gerilerken, dışarıya yerli sermaye göçü ikiye katlandı. Doğrudan yatırım için dışarı giden Türk sermayesi yüzde 89 artışla net 6,7 milyar dolar oldu. 2002’den bu yana Türk sermaye göçü 27,5 milyar dolara ulaştı. Merkez Bankası’nın açıkladığı 2014 yılı ödemeler dengesi verilerine göre Türklerin doğrudan yatırım için yurtdışına götürdüğü sermaye önceki yıla göre tam yüzde 89’luk bir artışla 6,7 milyar dolara ulaştı. Buna karşılık geçen yıl yabancıların doğrudan yatırım için Türkiye’ye getirdiği sermaye yüzde 13 azalışla 8,4 milyar dolara geriledi. Yabancıların Türkiye’den gayrimenkul alımları yüzde 37 artışla 4,3 milyar dolar olurken, yabancı sermayeli firmaların dış ortaklardan kullandığı kredilerde ise net 623 milyon dolarlık geri ödeme yapıldı. Gayrimenkul alımları ve kredi işlemleri de dâhil edildiğinde Türkiye’ye net yabancı doğrudan yatırımı geçen yıl yüzde 2 azalışla 12,1 milyar dolar oldu. Doğrudan yatırım için gelen yabancı sermayeden Türklerin dışarı götürdüğü sermaye düşüldüğünde ise geçen yılki net giriş 5,5 milyar dolarla 2013’tekinin yüzde 38 altında kaldı.
CHP İstanbul Milletvekili Umut Oran tarafından yapılan çalışmaya göre, Türklerin doğrudan yatırım için yurtdışına götürdükleri sermaye, neredeyse yabancıların Türkiye’ye yaptığı doğrudan yatırım tutarına yaklaştı. Yurtdışına yatırıma giden Türk sermayesi, 2002 yılında gayrimenkul alımları ve kredi işlemleri dâhil toplam doğrudan yabancı yatırımlarının yüzde 13’ü kadardı. Bu oran, AB sürecinin de etkisiyle 2005 yılında yüzde 11’e, 2006 yılında ise yüzde 5’in altına inmişti. Ancak 2008’den sonra doğrudan yabancı sermaye girişleri yavaşlarken, Türk sermaye göçü hızlandı. Yurtdışında doğrudan yatırıma götürülen yerli sermayenin gelen yabancı yatırımına oranı 2012’de yüzde 30’u aştı, 2013’te 28,5 olan oran, 2014’te yüzde 55’e kadar yükselerek alarm vermeye başladı.
İLK KEZ 2005'TE 1 MİLYAR DOLAR OLDU
Türk sermayenin 2002 sonundan bu yana geçen 12 yıllık dönemdeki göçü 27,5 milyar dolara ulaşmış bulunuyor. Türklerin doğrudan yatırım için dışarı çıkardığı sermaye, 2002 yılında 143 milyon dolar olmuştu. Bu tutar her yıl katlamalı artışla 2005’te ilk kez 1 milyar dolara, 2007’de 2 milyar dolara, 2014’te ise 6,7 milyar dolara ulaştı. Oran’ın çalışmasına göre, son 12 yılda yurtdışında yatırım yapan Türk sermayesi, başka ülkelerin üretimine ve istihdamına katkı yaptı. Bunun sonucunda milli gelirimiz, olması gerekenin altında kaldı, büyüme hızımız geriledi, işsizlik arttı. Türkiye’de 2014 itibarıyla 430 bin TL olan ortalama bir kişilik iş yaratma maliyeti baz alınırsa, 12 yılda yurtdışına giden 27,5 milyar dolarlık (69,1 milyar liralık) sermaye ile ülkede yatırım yapılsaydı 160 bin dolayında kişiye iş yaratılabilecekti.
SERMAYE, HUKUK DEVLETİNİ TERCİH EDİYOR
Türk sermayesinin göç ettiği ülkelerin başında, demokrasisi gelişmiş, hukuk devleti kökleşmiş, yatırımcının önünü görebildiği Avrupa ülkeleri geliyor. 12 yılda giden Türk sermayesinin 17,5 milyar dolarla büyük bölümü Avrupa ülkelerinde değerlendirildi. Bu ülkeler içinde en fazla yatırım yapılanları 7,5 milyar dolarla Hollanda, 1,7 milyar dolarla Almanya, 1,2 milyar dolarla Malta, 1 milyar dolarla İngiltere oldu. Avrupa dışında Türk girişimcilerin en fazla yatırım yaptıkları ülkelerin başında ise 5,7 milyar dolarla Azerbaycan ve 1,8 milyar dolarla yine güçlü bir hukuk devleti olan ABD geliyor.
Türkiye madenciliği kan kaybederken, Türklerin yurtdışında 12 yıldaki madencilik yatırımlarının 7,3 milyar dolara ulaşması dikkat çekiyor. Ayrıca Türklerin yurtdışına yaptıkları doğrudan yatırımlardan hizmetler sektörü; 5,1 milyar doları bankacılık ve diğer finans ile sigorta, 1,4 milyar doları ulaştırma ve depolama, 1,3 milyar doları inşaat ve 1 milyar doları gayrimenkul faaliyetleri olmak üzere toplam 11,5 milyar dolar pay aldığı görülüyor. 12 yılda yaklaşık 4 milyarı tekstil ve 1,1 milyar doları gıda olmak üzere imalat sanayii yatırımları için toplam 8,7 milyar dolarlık sermaye yurtdışına çıktı.
ZAMAN
