Sakarya Üniversitesi (SAÜ) Mühendislik Fakültesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayhan Özdemir, son günlerde görsel ve yazılı medyada tasarruf cihazı adı altında sıkça reklamları yer alan cihazlar konusunda tüketicileri uyardı. Piyasada gerçekten enerji tasarrufu ve geri enerji kazanımı sağlayan cihazların bulunduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Özdemir, "Fakat piyasada hiçbir işe yaramayan, amacı sadece ticari kazanç olan ve tüketicileri kandıran birçok cihaz bulunuyor. Yerel, bölgesel televizyonlarda, gazetelerde ve internette gördüğümüz, özellikle ev ve küçük işyeri abonelerine yönelik sunulan cihazların çoğu kandırmaca." diye konuştu. Tasarruf yaptığı iddia edilen ve piyasalarda karşılaşılan aldatmaca cihazların kendi içinde farklı iki türüne rastlandığını ifade eden Doç. Özdemir şunları kaydetti: "Birinci tür enerji tasarrufu yaptığı iddia edilen cihazlar ev ve iş yeri abonelerinde bir fazlı aktif enerji sayaç çıkışına bağlanmaktadır. Bağlanan bu cihaz teknik tabir ile bir gerilim kıyıcı olarak çalışmakta ve iç tesisat gerilimini 200 Volt ile 210 Volt gibi belki de daha düşük değerlere düşürmektedir. Voltaj düştüğü için tüketicinin çekmiş olduğu güç de doğal olarak düşmektedir. Sonuç olarak aktif enerji sayacı az yazmaktadır. Ancak bu istenen bir durum değildir. Tüm ev ve işyerlerinde kullanılan bir fazlı elektrikli cihazlar giriş gerilimleri 220 Volt efektif değer için üretilirler (Türkiye için). Gerilim düşmesi, istenen bir durum olmayıp, cihazlarda arızalanma dâhil olmak üzere beklenmeyen sonuçlara neden olmaktadır." EVDEKİ CİHAZLARI BOZUYOR Sakarya Üniversitesi (SAÜ) Mühendislik Fakültesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayhan Özdemir, normal şartlar altında, sırf gerilim düşüklüklerini ve oynamalarını düzeltmek için regülatörler geliştirilmekte, üretilmekte, ev ve iş yerlerinde kullanılmakta olduğunu belirterek, "Oysa ki bu enerji tasarrufu yaptığı iddia edilen cihazlar abone gerişindeki hem gerilimi düşürmekte hem de gerilimi düşürmek için kullandıkları teknik ve teknoloji nedeni ile cihazlara zarar verebilecek harmonik üretmektedirler. Kısaca tasarruf değil belli bir kalitede üretilmek zorunda olan ve üretilen elektriğin kalitesini bozmaktadırlar. Ancak kullanıcı olayın teknik olarak arka dünyasını bilmediğinden oynanan bu aldatmacayı enerji tasarrufu zannetmektedir." uyarısında bulundu. İkinci tür enerji tasarrufu yaptığı iddia edilen cihazların ise ev ve iş yeri abonelerinde bir fazlı prizlere takıldığını hatırlatan Özdemir şu bilgileri verdi: "Rastlamış olduğumuz bölgesel TV reklamlarında, tasarruf yaptığı iddia edilen cihaz, prize takılmadan önce ve sonrası için bir ampermetre ile tüketicinin çekmiş olduğu akım değerinin düştüğü gösterilmektedir. Deneysel olarak gösterilen ölçü aletindeki akım değerinin düşmesinin kullanıcı için bir enerji tasarrufu olduğu iddia edilmektedir. Bu iddia, kullanıcı açısından tam bir aldatma ve bir kandırmacadır. Teknik detaya girmeden kısaca ifade etmek gerekir ise prize takılan bu cihaz ölçü aletinin göstermiş olduğu görünür akımı (akımın reaktif bileşeni azaldığından) düşürür. Ancak aktif akım bileşenine herhangi bir etkisi söz konusu değildir, olması da mümkün değildir. Bir faz ev ve işyerlerindeki enerji sayaçları zaten aktif enerji sayaçlarıdır ve enerjiyi çekilen aktif akıma göre sayarlar. Kullanıcı zaten sadece KWh (kilowatt saat) aktif enerji bedeli ödemektedir. Enerji tasarrufu yaptığı iddia edilen cihazların prize takılması ile akımın reaktif bileşeninin azalması ev ve işyeri abonelerinde aktif enerji sayacının yazacağı enerjiyi etkilemezler, fatura bedelinde de bir azalma söz konusu da değildir. Bir faz ev ve işyeri abonelerinden çekmiş oldukları reaktif enerji bedeli zaten alınmamaktadır." Her iki cihaz türünün elektrik abonelerinin aktif enerji faturalarında standart enerji kalitesine göre hiçbir tasarruf yapmadığını, sadece ticari birer aldatmaca olduğunun altını çizen Özdemir, ev aboneleri için elektrikten tasarruf etmenin, elektrik enerjisini doğru ve akıllı kullanmakla mümkün olduğunu vurguladı. Doç. Dr. Özdemir tüketicilere şu tavsiyelerde bulundu: "Cihazlarınızı kullanmadığınız zaman fişten çekin. Evde kapattığınızı düşündüğünüz ama fişini çekmediğiniz cihazlar ister istemez çok da küçük olsa güç çekiyor. Her elektronik cihaz muhakkak kullanmasanız dahi prize bağlıysa kendi içinde çok da küçük olsa bir güç çeker. Evlerde kullanılan elektriğin en büyük kısmı elektrikli ev aletleri tarafından tüketiliyor. Bu nedenle bu aletleri satın alırken en az enerji tüketenleri tercih etmeliyiz. Elektrikli cihazların üzerinde yer alan A, B, C, D, E, F, G harfleriyle ifade edilen enerji etiketleri cihazın yıllık tüketimi bazındaki verimliliğini ifade eder. Bu sınıflamada A sınıfı cihazları satın almak elektrik enerjisinden tasarruf yapmamızı sağlayacaktır." Evlerde kullanılan elektriğin bir kısmının ise aydınlatmada kullanıldığını hatırlatan Özdemir, "Kullanmadığınız lambaları söndürmek, akkor lambalar yerine tasarruflu florasan lambalar kullanmak elektrik tasarrufu sağlayacaktır. Akıllı aktif enerji sayacı kullanılmalı ve gece tarifesi olan 22.00- 06.00 saatleri arasında elektrik enerji fiyatı en ucuz olduğu için bu zaman diliminde tüketim tercih edilmelidir. Gece tarifesine denk gelen zaman aralıklarında ütü, çamaşır ve bulaşık makinesi gibi yaygın ve sık kullanılan ev aletlerini çalıştırmamız halinde enerji için ödeyeceğimiz fatura bedeli azalacaktır." şeklinde konuştu. Enerji tasarrufu konusunda ciddi firmalar ve ürünler olduğunun da altını çizen Özdemir, sözlerini şöyle tamamladı: "Enerji tasarrufu ve geri enerji kazanımı sağlayabilen cihaz üretimi yapan firmalar ve ürünler mevcuttur. Bu ciddi firmalar ve ürünler tüketiciyi aldatmaya yönelik olarak yapılmış olan sahte enerji tasarruf cihaz ve üreticilerinden ayrı tutulmalıdır. Ciddi enerji tasarruf cihazları, münferit olarak tüketici yük girişine bağlanır ve çalışma profili veya yüklenme durumuna bağlı olarak tüketici girişinde enerji akışını kontrol eder. Hatta bazı çalışma durumlarına göre geri enerji kazanımı dahi sağlayabilen bir faz ve üç faz enerji tasarruf cihazları mevcuttur. Bu konuda teorik ve teknolojik Ar-Ge çalışmaları sürmektedir. Günümüzde birçok cihaz optimum enerji ve geri kazanım sağlayabilme özelliği ile donatılmaktadır." (CİHAN)