Rusya'nın Tahran Büyükelçisi Levan Cagaryan, artık söylentilere nokta koyulması gerektiğini düşünmüş olacak ki, Beşar Esad'ın Suriye devlet başkanlığından ayrılması konusunda Rusya ile İran'ın uzlaştıkları iddiasını yalanladı.
Cagaryan, hafta sonunda İran'ın Mehr haber ajansına verdiği röportajda, Rusya'nın Esad'ı artık istemediği yönündeki haberler için "Bunlar sadece söylentidir, asılsızdır" açıklamasını yaptı, "meşru Suriye hükümetine desteğin sürdüğünü" söyledi.
Rusya ve İran'ın, Suriye'de dokuz yılı aşkın süredir devam eden savaşa rağmen Esad'ın ateşkes konusunda takındığı uzlaşmaz tavrından rahatsız olduğu gündeme getirilen iddialar arasında.
Bu savaşa büyük yatırım yapan Tahran ve Moskova yönetimleri, uzun bir süredir bu savaşa son verme arayışında. Ayrıca kendi halklarını koronavirüs salgınından korumak için kaynak ayırmak zorunda kalan her iki ülke için Suriye savaşı, zaten zordaki devlet bütçesi üzerindeki baskıyı daha da artırıyor.
Rusya ve İran Esad'dan vazgeçer mi?
Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nin (ECFR) Ortadoğu ve Kuzey Afrika Bölümü Direktörü Julien Barnes-Dacey'e göre Rusya, Beşar Esad'ı gözden çıkarmayacak.
Barnes-Dacey, "Rusya, gerçi Esad'ın daha yapıcı bir siyasi tavır sergilemesini istiyor ama aynı zamanda Suriye'deki kilit adamın Esad olduğunu, gücü elinde bulundurduğunu da biliyor. Bu nedenle ondan vazgeçmeyecektir" değerlendirmesini aktardı.
ECFR uzmanı, İran'ın da benzer bir yaklaşım sergilediğine dikkat çekerek, "İran hükümeti için Suriye'deki sistemin ne kadar gelecek vaat ettiği çok da önemli değil. Daha çok kendi ulusal güvenliği ile ilgilenen Tahran, bunun en iyi Esad ile sağlayabildiği kanaatinde. Bu nedenle Esad'a desteğini sürdürüyor" diye konuştu.
İran Meclis Başkan Danışmanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın hafta sonunda yaptığı açıklamalar, İran'ın Esad'a desteğinin sürdüğünü teyit eder nitelikte.
Abdullahiyan, Esad'ı "Suriye'nin meşru cumhurbaşkanı" olarak nitelendirdi, gözden çıkarıldığı yönündeki haberlere de "büyük yalan" sözleriyle tepki gösterdi.
Esad eleştiri oklarının hedefinde
Ancak bu destek, Esad'ın kendisini yıllarca destekleyenlerin eleştiri ve itirazlarına hedef olmasını engellemiyor.
Esad'ın kuzeni ve ülkenin en zengin iş adamlarından Rami Mahluf, Salı günü yaptığı açıklamayla, Esad rejiminin mal varlığına el konulması emrini verdiğini, 5 yıl süreyle de Suriye devleti ile iş yapmasının yasaklandığını duyurdu.
Economist dergisinin haberine göre Esad ile kuzeni arasındaki gerilim aralık ayında tırmanmış, Suriye hükümeti, gümrük kurallarını ihlal etmekle suçladığı Mahluf'un malvarlığının bir bölümüne el koymuştu.
Nisan ayında ise Mahluf'a ait olan ülkenin en büyük mobil telekomünikasyon şirketi Syriatel'e baskın düzenlenerek, çok sayıda yönetici gözaltına alındı. Bunu izleyen günlerde hükümet, işadamı Mahluf'tan 170 milyon dolar tutarında lisans vergisi talep etti.
Esad, bu operasyonların yolsuzlukla mücadele kampanyası kapsamında yürütüldüğünü duyurdu. Ancak kuzeni Mahluf, Twitter paylaşımında, güvenlik güçlerini şirket çalışanlarını "insanlık dışı yollarla" tutuklamakla suçladı. Hatta cumhurbaşkanlığı sarayındaki kuzenine şu ifadelerle seslendi:
"Sayın cumhurbaşkanı, güvenlik güçleri insanların özgürlüklerine saldırmaya başladı. Oysa ki bu insanlar sizin sadık destekçileriniz. Gidişat tehlikeli. Allah şahidim olsun, böyle devam edersek, ülkenin içinde bulunduğu durum çok daha zor bir hal alacak."
"Suriyeli elitler Esad karşısında bir şey yapamaz"
ECFR Ortadoğu ve Kuzey Afrika Bölümü Direktörü Julien Barnes-Dacey'e göre Mahluf'un sosyal medya üzerinden yaptığı bu açıklamalar, devlet başkanlığı sarayına yakın Suriyeli elitlerde rahatsızlık olduğunu gözler önüne seriyor.
Ancak Suriye uzmanı Barnes-Dacey, "Ancak Esad iç politikada tüm gücü elinde tutuyor. Suriye'de ona karşı bir şey yapılması mümkün değil. Siyasi elitler de onun karşısında bir şey yapacak durumda değil" dedi.
Esad rejiminin Mahluf'u hedef alan operasyonları, ülkenin ekonomi politikalarında Esad'ın eşi Esma Esad'ın öncü bir rol üstlenebileceği yeni bir dönemin habercisi olabilir. Suriye basını pazar günkü haberlerinde Esma Esad'ın, bundan sonra ekonomideki reformlarla ilgileneceğini duyurduğu açıklamasına yer verdi.
Esad rejimi ağır mali sorunlarla karşı karşıya. Rusya, İran ve Hizbullah dışında dikkate değer müttefiki yok. Batılı devletler ise Esad'ın iktidarını sağlamlaştırabilecek her türlü adımdan kaçınıyor. Avrupa başkentlerinin çoğunluğunda, Esad ile Suriye'de barışın sağlanamayacağı görüşü hakim.
Görünen o ki, Suriye'de kronikleşen mali sıkıntılar, koronavirüs salgı ile birlikte daha da ağırlaşarak sürecek.
