Dünyanın en pahalı oyuncağı: Erdoğan, S-400’ü kime hediye edecek?
TURHAN BOZKURT | Samanyoluhaber
Bir tarafta Korona salgını diğer tarafta giderek ağırlaşan ekonomik kriz.
Dolar, 7 Türk Lirası’nı geçti geçecek. Doların anavatanı Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Türkiye’ye şu ana dek can simidi atmaya yanaşmadı.
Dolar takviyesi için 14 ülkenin merkez bankasına kapıları sonuna kadar açan ABD Merkez Bankası’nın (Fed) kararının sebepleri sadece ekonomik değil.
Merkez Bankası’nın (TCMB) dilekçesine cevap vermeye bile tenezzül etmediler. Ankara’ya “öteki” muamelesinin siyasi veçhesi de var. Rusya, Çin ve İran ile kol kola okyanus ötesine nispet yapılan günlerin faturası peyderpey ödetiliyor.
S-400’ÜN TÜRKİYE'YE MALİYETİ GİDEREK ARTIYOR
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Amerika’ya inat Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın almıştı.
İlk bataryanın sevkiyatına 2019 yılı temmuz ayında başlanmıştı. Ankara Mürted Üssü’ne (Önceki ismi Akıncı) teslim edilen ilk bataryanın ne zaman aktif hâle getirileceğine yine Erdoğan cevap vermişti.
Erdoğan, 19 Eylül 2019’da uluslararası haber ajansı Reuters’e verdiği mülakatta, “S-400 en geç nisan ayına kadar bunlar yerlerine monte edilmiş olacak ve bunlar monte edildiği anda da bizler savunma sistemleri olarak çok daha huzurlu bir hâle gelmiş olacağız.” ifadelerini kullanmıştı.
Kâğıt üzerinde 2,5 milyar dolar ödenen S-400’ler Türkiye’ye çok daha pahalıya mâl oldu.
AKP LİDERİ ERDOĞAN İKİ ARADA BİR DEREDE
O günlerde Beyaz Saray’ın “malî ve askerî müeyyide” hamlelerine karşı öldürücü bir hamle ile mukabelede bulunduğunu zanneden Erdoğan halihazırda tam bir açmazla karşı karşıya.
Türkiye’de dolar yükseliyorsa ekonomide su seviyesi de yükseliyor demektir.
Dolar talebini karşılanmakta zorlanan Merkez Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) ile bankaları köşeye sıkıştırarak birkaç haftayı atlatmaya çalışıyor.
Yabancıların Borsa İstanbul’da payı yüzde 58’e, devlet iç borçlanma senetlerinde (DİBS) yüzde 8’e geriledi. Türkiye'de toplam sıcak para tutarı 20 milyar dolara kadar indi.
Dolar ve altın haricinde hemen her piyasa eşine az rastlanacak bir çöküşe sahne olurken mali kıyametin Türkiye’ye ilişmeyeceği düşünülemez.
KORONA KRİZİ'NDE PETROL BİLE SIFIRIN ALTINA İNDİ
Korona Krizi bütün dünyayı kasıp kavuruyor. Teksas tipi petrolün varil fiyatı 20 Nisan’da -40 dolara kadar indi. Petroldeki çöküş diğer sektörleri derinden sarsacak.
Dünyada çarklar durunca stoklar şişti. Petrolü depolayacak yer kalmadı. Taşıma maliyeti katlanıyor her geçen gün. Bu yüzden yatırımcı petrolü teslim almak yerine üzerine 40 dolar verip elden çıkarmayı tercih etti.
Mayıs vadeli kâğıtlardaki çöküş bugün Haziran vadeli petrol kâğıtlara da sıçradı. Brent petrol 1999’dan bu yana ilk defa 20 doların altına indi.
Bu da gösteriyor ki üretim, tüketim (arz, talep) krizi mayıs-haziran aylarında devam edecek.
Koronavirüs salgınında her devlet bir şekilde bir müttefik bularak ayakta kalmaya çalışıyor.
ERDOĞAN TELEFONLA YARDIM İSTEDİ
Avrupa Birliği (AB) üyeleri birliğin bütün imkânlarını birbirleri için seferber ederken, ABD ise Kanada’dan Japonya’ya, Güney Kore’den Brezilya’ya geniş bir coğrafyada paraşütle para dağıtıyor.
TCMB’nin dahil edilmediği swap (dolar-yerel para takası) havuzu kıtlık döneminde çöldeki vaha gibi olabilirdi.
Erdoğan swap dilekçesine cevap gelmeyince ABD Başkanı Donald Trump’ı telefonla aradı. Görüşmenin akabinde herhangi bir açıklama yapılmadığına göre okyanus ötesinde hava dumanlı.
Erdoğan’ın S-400’ün kumanda masasında poz vermeye hazırlandığı bir dönemde böyle bir kriz hesapta yoktu.
İÇİ BOŞ HAMASETLE SONUÇ ALINMADIĞINI GÖRMEK İSTEMİYORLAR
Öncek gün Reuters’e konuşan ismi mahfuz bir yetkili, çevir kazı yanmasın minvalinde şunları söyledi: “S-400'leri etkinleştirilmemesi gibi bir durum yok. Ancak Covid-19 sebebiyle nisan için yapılan planlar ertelendi.”
Saray’daki bu kaynak üzerinden Amerika’ya yine aba altından sopa gösterildiği zannediliyor. Oysa işin aslı öyle değil.
En cömert tahminle dahi 2020 yılı bütçesinde en az 300 milyar liralık bir gelir kaybı hiç şaşırtıcı olmaz. Böyle bir kaybın altından dış destek olmaksızın kalkılamaz.
Dolar ve euroya mukabil mum gibi eriyen TL’yi kurtaracak iki şık var: Ya Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) yazacağı acı reçeteyi yudumlamak ya da ABD’nin mali desteğine müracaat etmek.
Avrupa Birliği krizin ne zaman biteceği bilinmediği için kaynaklarında önceliği üye ülkelere veriyor.
TRUMP’I SEÇİMİ KAYBETME KORKUSU SARDI
Trump’ın da başı yeteri kadar dertte.
Korona salgınında vak’a sayısı 1 milyona yaklaşırken, halk nezdindeki desteği giderek azalan Trump anketlerde ilk defa Demokratların başkan adayı Joe Biden’ın gerisine düştü. Cumhuriyetçileri seçimi kaybetme korkusu sardı.
ABD ekonomisi 4-5 trilyon dolarlık takviyeye rağmen tepe taklak. Bir ayda 20 milyondan fazla kişi işini kaybetti. Dünyanın en büyük ekonomisi 2020’e yüzde 6’ya yakın daralacak.
Trump’ı destekleyen petrol kartelleri iflasın eşiğinde.
ABD'de ham petrol fiyatları -40 doların altını inince Trump “kısa vadeli kriz” yorumunda bulundu. “Stratejik petrol rezervi” için 75 milyon varil alım yapılacağını da söyledi.
Trump’ın öncelikleri de farklı.
Dolayısıyla Trump ile yukarıdan işi bağlamak bu sefer o kadar kolay değil.
KIZIM SANA SÖYLÜYORUM ERDOĞAN SEN ANLA
Amerika bu sefer söze değil icraata bakacağını saklamıyor.
Reuters’e mülakat veren ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus, Beyaz Saray’ın resmi görüşünü tekrarladı.
Erdoğan, Suriye'nin kuzey batısında İdlib şehrinde 39 TSK mensubunun hayatını kaybettiği saldırının akabinde 5 Mart'ta Rusya lideri Vladimir Putin ile Moskova'da bir araya gelmişti.
Ortagus, “S-400 satışı ABD'nin Hasımlarına Müeyyediler Yoluyla Karşı Koyma Kanunu’na (CAATSA) tabi. Bu işlemin ikili ilişkilerde ve NATO'da önemli bir engel teşkil ettiğini en üst seviyelerde vurgulamaya devam ediyoruz. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve üst düzey yetkililerinin bu konudaki tutumumuzu anladığından eminiz.” ifadelerini kullandı.
Saray medyası “swap anlaşması imzalandı” yalanı ile “erken bayram” ilan etse de hakikatte Türkiye krizin ortasında yapayalnız.
Rusya, Çin ve İran’dan ihtiyaç duyduğu kadar para bulamayacağını yaşayarak öğrenen Erdoğan ekonomik olarak köşeye sıkıştı.
Daha vahimi iki ay sonrası için mısır, pirinç ve bakliyat krizinden endişe ediliyor. Çözüm diye ithalatta vergiler sıfırlandı.
YETER Kİ PARA GELSİN, S-400’LERİ DE PAKETLER!
Salgın hızla yayıldığı hâlde sokağa çıkma yasağı ilan edilemiyor. Zira halkı evde tutacak kadar para yok kasada. Kasanın boş olması elini kolunu bağlıyor. Borçlar dağ gibi önüne set çekti.
İşin aslı Erdoğan dolar desteği için okyanus ötesinden söz alabilse o sevinçle S-400’leri birilerine hediye olarak bile göndermeye razı.
Bedava kolonya ve maske kolilerinin üzerine attığı imzayı S-400 konteynerlerinin üzerine niye atmasın ki!
Erdoğan’ın yegane gayesi saltanatını devam ettirmek değil mi?
Süleyman Demirel gayet güzel söylemiş: Dün dündür, bugün bugündür.
Erdoğan, hediye edeceği ülkeyi seçene kadar S-400 füzelerini depoda bekletmekten gocunmaz. Kaz gelecek yerden 2,5 milyar doları esirgemez.
Hem 2,5 milyar dolar ödeyerek dünyanın en pahalı oyuncağını Türkiye'ye getiren Erdoğan’a bu müflis kararlarından ötürü kim hesap soracak ki!
Yeter ki Amerika para versin.
