Avlu bir nevi özgürlük gibiydi bizim için. Tel arasından bile olsa gökyüzünü görebildiğimiz tek yer olan avludan, göçmen kuşları  izlerdik. Beş metre duvarlarla çevrili, üstü tel örgüyle kaplı, 6 adıma 16 adım genişliğinde, tam ortasında mazgalı olan bir avluydu  bizimkisi. Sabahları volta attığımız, spor yaptığımız, voleybol oynadığımız, kitap okuduğumuz ve nefes alabildiğimiz tek yerdi avlu aynı zamanda.  

Rüzgâr ve radyo sinyalleri bir köşeden girer, girdap yapar ve çıkardı. Ama biz gene de orada kalırdık. Kimi zaman da avluda,  zeytin çekirdeklerini sürtüp sevdiklerimizi tesbih yapardık.

Avlu bir nevi yazlığımızdı bizim. Yazın hava çok sıcak olduğundan, genellikle avluda vakit geçirirdik. Yazın hep güneş altında kalan avlumuza kışın, yüksek duvarlardan olsa gerek güneş hiç uğramazdı. Yağmur damlaları tel örgülere takıla takıla düşerdi avlunun zeminine. Pazar günleri de avlumuzu yıkama günüydü.

Selim abi, her gün avlunun aynı köşesinde bir kitap bitirirdi. Nevzat abi ve ekibi, kahvaltıdan sonra başlarlardı sporlarına öğlen bire kadar... Spor aletlerimiz ise beş litrelik damacanalar ve birkaç çöp poşetini  birleştirerek yaptığımız kalın ipti. Önceleri 1,5 litrelik pet şişelerde veriyorlarmış suyu. İçine tuz basıp ağırlık yapmışlar spor için. Her aramada almasınlar diye de özenle saklıyorduk bu şişeleri. Bayram sabahı açık büfemizi avluya  hazırlamış, bayramlaşmamızı da yapmıştık. Avluya sığmazdı hayatlarımız. Plastik sandalyesini alan avluya çıkar, oturur ve tel örgülere inat gökyüzüne bakıp, özgürlük hayalleri kurardı. Bedenlerimiz tutsaktı evet, fakat hayallerimize de pranga vuracak değillerdi ya...

Sabah sekizde sayımla açılan avlu, hava kararmaya yakın kapanırdı ve gece penceremizden gördüğümüz tek manzara, avlunun yamalı duvarlarıydı. Kimi bir türkü söyler, kimi şiirini okur, kimi feryadını salıverirdi tel örgüler arasından semaya. Ama genellikle dualarımızla doldurur inletirdik semayı, insanlar duymazdı.

Aramalarda bizi avluya dizen gardiyanlar, koğuşu arar, üstümüzü arar ama yine de bulamazlardı  hayallerimizi. Görüş sonraları eline sigarasını alan avluya çıkar, yeni havadislerini anlatırdı arkadaşına. Kırk kişilik teröristlerden oluşan koğuşta sigara içen kişi sayısı 5-10’u geçmezdi. Bu yüzden avluda içerdik, kimseye rahatsızlık vermemek için. Avluda voleybol oynarken de mazgala  takılıp  ayağını kıranlar  veya  burkanlar  olurdu.  Her  şeye  olduğu  gibi buna  da  kendimizce  çare  bulmaya  çalışmıştık  ve  çöp poşetine doldurduğumuz gazete parçalarıyla kapatmıştık mazgalı. Son bulmuştu sakatlıklar. Gökyüzümüzü böldüğü yetmiyormuş gibi futbol oynarken de toplarımızı patlatıyordu o tel örgüler. Beton zeminde zıplamaktan eklem yerlerimizde ağrılar başlamıştı. Her tarafımız betondu, toprağa hasret kalmıştık. Kışın sebzeleri poşete koyup  avludaki  demir  parmaklıklara  asardık. Yağmurla beraber bütün turplar yeşerir,  çiçek açardı ve turpları yemektense, yeşilliğini seyretmek daha çok haz verirdi bize.

Kahvaltıdan sonra genellikle uyurdum. Ama bugün farklıydı. Yatakhaneye çıkıp dolabımdaki en temiz ve güzel  olan  pantolonumla  tişörtümü  giydim  ve  salona indim. Saklama kabından, cezaevinin verdiği isim soy isim ve terör örgütüne üye yazılı  kimliğimi aldım. Bu kimlik olmadan kapıdan çıkamıyorduk. 

Gardiyanın  gelmesine daha saatler vardı,  fakat ben içimdeki görüş heyecanını bastıramamış bir şekilde  salonda bekliyordum. Arada bir çayımı ve sigaramı alıp avluya çıkar, vaktin geçmesini beklerdim. Sadece  ben değildim böyle. Koğuş, kiminin eşine, kiminin çocuğuna, kiminin de anne babasına olan özlemiyle inliyordu sanki. Saat 11 gibi, beklenen an gelirdi ve demir paslı kapı iki üç tane kilit sesinin ardından açılırdı. Gardiyan ziyaretçisi gelenlerin listesini verir, kapıya en yakın arkadaş alır ve isimleri okumaya başlardı. Kapalı görüşe, ailesi başka şehirde olanlar gelemezdi. Ziyaretçisini bekleyen ama ismi okunmayan  olursa vay haline...

Bir keresinde benim başıma gelmişti, iyi bilirim o yüzden bu duyguyu. Yine günlerden görüş günüydü, giyinmiş kuşanmış bekliyordum. Fakat isim listesinde benim ismim okunmamıştı. Normalde eşim, kapalı-açık her görüşe mutlaka gelirdi. Telefon açıp ne olduğunu öğrenme gibi bir şansım da yoktu. Avluya çıkmış sigara üstüne sigara yakıyordum. Olabilecek tüm kötü musibetler tek tek aklıma gelip yerleşiyorlardı. Yolda gelirken kaza mı geçirdi veya evde başına kötü bir şey mi geldi?.. En azından babam gelirdi. Acaba o da kötü haberi nasıl veririm derdine düştü de ondan mı gelmedi?.. Çocuklarıma mı bir şey olmuştu veya babama mı?.. Bunlar gibi birçok düşünce kafamda dolanıyordu. Ve bu düşünceler, çarşamba gününki telefon hakkıma kadar kafamı meşgul etmeye devam edeceklerdi.

Meğer kimlikte problem çıkmış. İki saat sonra gelip gardiyanlar beni aldı görüşme için. Fakat o iki saatte yaşadığım stresi ancak cehennem azabına benzetebilirim. O halimi gören arkadaşlarım da kendi sıkıntılarını bırakıp beni teselli etmeye çalışmışlardı. Ve ismi okunanlar, ellerinde sahte cezaevi kimlikleriyle koridora çıkar, tek sıra halinde dizilirlerdi. Ayakkabı çırpma ritüelinden sonra üstümüz aranır ve tekrar tek sıra halinde görüşme odalarına doğru yürürdük. Attığım her adım, bizi sevdiklerimize daha da yakınlaştırır, sevgiliyle ilk görüşme heyecanı gibi kalbimiz yerinden çıkacakmış gibi atardı. Harf sırasına göre odalara dörder kişi halinde girer ve tek kişilik bölmelerin önüne geçerdik. Bölmelerdeki camlardan karşı odadaki ziyaretçileri görürdük. 

Hayvanat bahçesindeki tehlikeli hayvanlar gibi camın bu tarafından ziyaretçimizi beklerdik. Kapalı görüşlerde benim ziyaretime çoğunlukla eşim, babam ve oğlum gelirdi. Ufak kızımı, ilk kapalı görüşten sonra getirmemesini istemiştim eşimden. Çünkü hem bana acı veriyordu hem de kızımın sorularına verebilecek hiçbir cevabım olmuyordu. İlk kapalı görüşte kızım geldiğinde, çok koymuştu bana. Hatta görüşmenin ilk on dakikası konuşamamıştık, dilim tutulmuştu sanki. Karşımda günahsız, üç yaşındaki meleğim. Burnumda tütüyordu, görüyordum, duyuyordum fakat tam dokunacağım, saçlarını okşayacağım zaman elim kalın cama tosluyordu. Ahizeden konuşabildiğim meleğimin “Baba sen niye o taraftasın? Sana sarılamayacak mıyım?” cümlelerini duyduğum anda, kelimelerim ve duygularım kilitleniyor, en yoğun hissettiğim hüznü ve acıyı ise gözyaşlarım olarak bırakıveriyordum. İlk kapalı görüşte, bir saate yakın olan zaman diliminde ya beş ya da on dakika anca konuşabilmiştik. Eşim, babam, çocuklarım bana; ben de onlara bakıyordum. Bakışlarım aslında her şeyi özetlemişti. Kelimeler fazlalıktı bu lahzada... Diğer bölmelerdeki arkadaşlarımın, duygu yüklü konuşmaları hatta hıçkırıkları tüm odayı kaplıyor, gardiyanları bile etkiliyordu.

Eşim tahliye sonrası anlatmıştı. Kapalı görüş bitmiş. Bizi, yani mahkûmları, gardiyanlar götürürken ve ziyaretçiler son bakışlarını atarken bize, tam o sırada ziyaretçilerden bir kız çocuğu gardiyana sarılıp “Gardiyan amca şu camı açar mısın? Babama bir kere sarılayım Söz yine kapatırsın.” çığlıkları gardiyanın bile ağlamasını sağlamış.

Ne içerdekiler suçluydu ne de ziyaretçiler uzaylı. Hem mahkûm sıfatındaki bu insanlar karıncayı bile incitmeyen insanlardı hem de gelen ziyaretçiler tesettürlü, dindar, hak yemeyen güzel insanlardı. Bunu görüp bilen gardiyanlar da bu yüzden bize ve gelen ziyaretçilerimize çok iyi davranırlardı.

Burada bir kere daha belirtmeliyim ki hem gardiyanlar hem de jandarmalar son derece nezaketli ve bize karşı saygılıydılar. İstisnalar vardı belki ama ben yine de genelinden müteşekkirim ve tek sıra halinde üstümüz aranıp, ayakkabılarımız çırpılınca tekrar koğuşa, cebimizde duygularımız ve üstümüzde sevdiklerimizden koparılmanın hüznü ile geri dönerdik. İlk bir saat çıt çıkmaz, herkes kendi dünyasında duygularıyla boğuşurdu. Sonlara doğru duygularımızı bastırmayı başarınca, başlardık arkadaşlarımıza anlatmaya. Kimisi çocuğunu anlatır, anlattıkça sanki yanı başındaymış gibi hissederdi; kimisi aldığı güzel haberleri paylaşır; kimisi de derdine dert ekleyen yeni problemlerini anlatırdı... Yine de günün şerefine, genellikle güzel şeylerden bahsedilirdi. Kötü haber alan genellikle, diğerlerini üzmemek için kalbine gömmeye çalışırdı. Bazıları da dayanamaz derman arardı.

Görüş günlerinde hem biz hem de ziyaretçilerimiz yoğun duygular yaşadığımızdan hep hüzünlü olurduk. Ve biz içeridekiler bu yüzden ailelerimizin hep üzüntülü olduğunu düşünür, daha da çok üzülürdük. Ziyaretçilerimiz de bizi o son ayrılma anındaki hüzünlü çehremizle görür ve içeride hep üzgün olduğumuzu zannederlerdi. Bu yüzden onlar da çok üzülürlerdi.

Tahliye olduktan sonra, içerideki arkadaşlarımın eşlerini aradım ve:

“Zor da olsa, belki imkânsız da olsa lütfen görüş günlerinde veya telefon haklarınızda olabildiğince acılarınızla dalga geçin. En büyük acınıza en sesli kahkahanızı patlatın. Çünkü siz iyi, mutlu olursanız veya gözükürseniz, içeride onlar daha mutlu oluyorlar.” diye tavsiyelerde bulundum hepsine. Çünkü gerçek buydu. Biz insandık, vicdanlıydık ve merhamet duygumuz ağır basıyordu. Koğuşta bir kişinin derdine, kırk çift göz beraber ağlardık. Her görüş sonrası kendi derdimizi sonra yaşamak üzere rafa kaldırır, Ali’nin çocuğunun hastalığını sorar; Ahmet’in eşinin doğumunun nasıl geçtiğini sorar; İlker’in ailevi problemini sorar ve hepsini teselli etmeye çalışırdık. Duygularımız kollektifti, beraber sevinir beraber üzülürdük. Biliyorduk ki ailemizden başka bizi umursayan kimse yoktu ve biz bizeydik.

Görüş sonrası duygu boşalması yaşayan Fatih’e maymun gibi şaklabanlık yapar, ziyaretçisi gelmeyen arkadaşlarımızı da meşgul etmek için havadan sudan hikâyeler anlatırdık. Görüş sonrası “Neden? Neden?” diye kafasına vuran ilahiyat öğrencisi hafıza, tekstilci Mustafa abi sarılır, “Bana vur hafızım vur bana boşalt içini.” diyerek yardım etmeye çalışırdı. Hiç unutamam Mustafa abinin, hafıza seslendiği o sesini...

Kapalı görüşü özetlemek gerekirse: Duyguların kalın cama toslamasıydı...