Ekonominin en dinamik sektörlerden biri olan inşaatın son iki yıldan bu yana durgunlaştığını ve kriz sinyalleri verdiğini belirten Yaşar Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ufuk Tutan, "2013 yılında tamamlanan her 5 konuttan 4'ünün satıldığı görülürken 2014 yılında her 4 konuttan ancak 3'ünün satılabildiği görülüyor. Son iki yıldır, her yıl 200 binden fazla konutun, tamamlanmasına rağmen alıcı beklediği görülürken başlanan inşaat ile tamamlanan konut arasındaki farkın da 100 binlerden 250 binlere kadar çıktığı saptanmıştır. Birçok konut inşaatının, başlanmasına rağmen alıcısı olmaması nedeniyle bitirilmediği ve bitirilen konutların bir kısmının da satılamadığı görülüyor. Ayrıca son bir yıldır ikinci el konutların ve ipotekli konutların satışında, birinci el konutların satışlarına kıyasla önemli sayıda artışlar gözlemleniyor." dedi.

Konut piyasasının en önemli sıkıntıları arasında yüksek arsa fiyatları, artan girdi fiyatları ve durgunlaşan ekonomi bulunduğunu ifade eden Doç. Dr. Tutan, "Özellikle büyük şehirlerde artan talebi karşılayacak yeni arsaların yaratılamaması, arsa fiyatlarını hızla yukarı tırmandırıyor. Ayrıca yüksek arsa fiyatları ile çalışan müteahhitlerin yüksek gelir grubuna hitap eden lüks konutlara yönelmesi de en fazla konut talebinde bulunan orta ve düşük gelirli kesimin taleplerinin karşılanmadığına işaret etmekte." diye konuştu.

DOLARDAKİ ARTIŞ, MALİYETLERİ DE ARTTIRDI

Diğer yandan 2014 Eylül ayından önce 2.10 liralarda gezinen doların, yılın sonuna doğru 2.30'ları aşmasının, konut maliyetlerini başta yüzde 5-10 arası yükselttiğini belirten Tutan, "Doların 2.60 seviyelerine çıkması da önümüzdeki aylarda bu artan maliyetlerin yanında yüzde 10-15'lik ek yükler getirmesi anlamına geliyor. Bu maliyet artışlarının da ilk önce birinci el konut piyasasına, daha sonra da ikinci el konut piyasasına yansıması sürpriz olmayacaktır." dedi.

Son iki yıldan bu yana inşaat ve konut sektöründe izlenen endişe verici görüntünün, S&P ve Fitch gibi uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye ile ilgili raporlarında da dikkat çektiğini vurgulayan Ufuk Tutan, inşaat sektörünün önümüzdeki aylarda Türk ekonomisine çok ciddi sıkıntılar getirebileceği uyarısında bulundu. Tutan, "Bu nedenle orta ve düşük gelir grubuna yönelik konut satışlarına, vergi dahil birtakım teşvik yollarının hayata geçirilmesi, yeni arsa alanları yaratılarak maliyetlerin otomatik olarak aşağıya çekilmesi gibi önlemlerin bir an önce alınması şart." diyerek çözüm önerileri sundu.

ARSA PROBLEMİ ŞEHİR DÖNÜŞÜMÜYLE AŞILABİLİR

Müteahhitler Federasyonu Başkanı Necip Nasır ise inşaat sektörünün, ekonomik öneminin yanında istihdama katkısı ile sosyal alanda da büyük önem taşıdığını belirterek, "Deprem kuşağında yer alan ülkemizdeki yapıların yüzde 50'den fazlası kaçak, geri kalanın çok büyük bir kısmı ise 20 yıldan eski ve Deprem Yönetmeliği'ne uygun olmayan yapılardan oluşuyor. İzmir'de yapıların yüzde 85'e yakını Deprem Yönetmeliği'ne uygun değil ve kentsel dönüşüme en çok ihtiyaç duyan şehirlerden biriyiz. Büyük şehirlerde arsa sıkıntısı ve fiyatlarının yüksek olması da çok önemli bir etken ancak küçük dokunuşlarla sektör ivme kazanıp bu problemler çözülebilir. Yerinde dönüşüme hız verilmesiyle hem Deprem Yönetmeliği'ne uygun olmayan yapılar yenilendiği gibi hem de arsa problemi aşılmış olur. 2013 Nisan ayından bu yana kredi faizlerinin yükselmesi, siyasi konjonktürel gelişmelere bağlı ekonomideki durum, doların artması ve maliyet yükselmesi, satışların düşmesinde etken oldu. Kredi faizleri düşürülürse mutlaka satış rakamlarına olumlu yansıyacaktır." dedi.

RAKAMLARLA KONUT STOĞU VE SATIŞLARI

Türkiye İstatistik Kurumu rakamlarına göre 2014 yılında 1 milyon 165 bin 381 konut satılırken bunlardan 541 bin 554'ünü ilk satışlar, 623 bin 827'sini ise ikinci el satışlar oluşturdu. Türkiye'de 2014 yılında 1 milyon 14 bin 678 daire için yapı ruhsatı (yapılacak yeni ve ilave yapılar) alınırken yapı kullanma izin belgesi (tamamen veya kısmen biten yeni ve ilave yapılar) alan daire sayısı ise 766 bin 527'de kaldı. Bu rakamlara göre yapı ruhsatı alma ve yapı kullanma izin belgesi oranı 4'te 3'te kaldı. En fazla konut satışı İstanbul'da olurken 2014 yılında yapı kullanma izin belgesi alınan 141 bin 188 daireden, 102 bin 936'sı satılabildi.

EGE BÖLGESİ VE İZMİR'DE DURUM

İzmir'de ise 2014'te 71 bin 779 konut satılırken bunların 29 bin 357'si ilk satış, 42 bin 422'si ise ikinci el satış oldu. İzmir'de yapı kullanma izin belgesi alınan 44 bin 476 konuta karşılık satılan 29 bin 357 oldu.

Diğer Ege Bölgesi illerinde ise Denizli, Kütahya ve Manisa haricinde konut satışlarında ilk satış rakamları, ikinci el satış rakamlarının altında kaldı. Afyonkarahisar'da 2 bin 526 ilk ve 3 bin 734 ikinci el satış, Aydın'da 10 bin 44 ilk ve 15 bin 105 ikinci el satış, Denizli'de 6 bin 715 ilk ve 6 bin 489 ikinci el satış, Kütahya'da 3 bin 911 ilk ve 3 bin 166 ikinci el satış, Manisa'da 8 bin 102 ilk ve 8 bin 79 ikinci el satış, Muğla'da 5 bin 210 ilk ve 10 bin 851 ikinci el satış yapıldı. CİHAN