Adalet Bakanlığınca ''yargının hızlandırılması'' amacıyla hazırlanan Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ile yoklama kaçağı, bakaya, saklı, firar eden erlere verilecek hapis cezaları, idari para cezasına dönüştürülecek. Tasarı ile 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'nun 63. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendi değiştirildi. Buna göre, daha önce ''Kabul edilecek bir özrü olmadan barışta bakayalarla yoklama kaçağı veya saklılardan yaşıtlarının veya birlikte işleme bağlı arkadaşlarının ilk kafilesi yollanmış bulunanların ve ihtiyat erattan çağrılıp da özürsüz yaşıtlarının yollanmalarından başlayarak 7 gün içinde gelenler 1 aya kadar, yakalananlar 3 aya kadar, 7 günden sonra 3 ay içinde gelenler 3 aydan 1 yıla kadar, yakalananlar 4 aydan 1 buçuk yıla kadar, 3 aydan sonra gelenler 4 aydan 2 yıla kadar hapis, 3 aydan sonra yakalananlar 6 aydan 3 yıla kadar hapis'' cezasıyla cezalandırılıyordu. Değişiklikle bu kişilerden 7 gün içinde gelenlerin 250, yakalananların 500, 7 günden sonra 3 ay içinde gelenlerin bin, yakalananların 2 bin, üç aydan sonra gelenlerin 2 bin 500 bin, 3 aydan sonra yakalananların 5 bin lira idari para cezası ile cezalandırılması öngörülüyor. Bu fıkra hükümlerine göre idari para cezası, ilgilinin nüfus kaydı itibariyle bağlı olduğu askerlik şubesi başkanlığınca verilecek. Tasarıyla, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun ''Tahkikat'' olan 353. maddesi başlığı ''İtiraz'' şeklinde değiştirildi ve maddeye ''İcra mahkemesinin verdiği tazyik ve disiplin hapsine ilişkin kararlara karşı, tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde, kararı veren icra mahkemesine itiraz edilebilir. Kararına itiraz edilen mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltir, itirazı yerinde görmezse en çok 3 gün içinde dosyayı, itirazı incelemesi için o yerde icra mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması halinde, numara olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için birinci daireye, o yerde icra mahkemesinin tek dairesi bulunması halinde asliye ceza mahkemesine, icra mahkemesi hakimi ile asliye ceza mahkemesi hakiminin aynı hakim olması halinde ise en yakın asliye ceza mahkemesine gönderir. İtiraz incelemesi neticesinde verilen karar kesindir'' hükmü eklendi. İcra ve İflas Kanunu'nun ''Davanın ve Cezanın Düşmesi'' başlıklı 354. maddesinin başlığı ''Davanın ve Cezanın Düşmesi ile Ceza Verilemeyecek Haller'' olarak değiştirildi ve ''Nafaka alacaklarına ilişkin takipler hariç olmak üzere, toplam alacak miktarı Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından 16 yaşından büyükler için her yıl belirlenen brüt asgari ücret tutarının altında kalan takiplerde bu Kanunda öngörülen disiplin ve tazyik (ödemeye zorlayan) hapsi uygulanmaz'' hükmü eklendi. -PASAPORT KANUNU'NDAKİ HAPİS CEZALARI KALKTI- Tasarıyla 5682 sayılı Pasaport Kanunu'nun ''Cezai Hükümleri'' içeren 33. maddesi değiştirildi. Buna göre, ''Türkiye Cumhuriyeti sınırlarını pasaportsuz veya pasaport yerine kaim olacak bir vesikaya hamil olmaksızın terk eden veya buna teşebbüs edenlere'' daha önce 500 liraya kadar hafif para veya 3 aya kadar hafif hapis cezası veriliyor veya her iki cezaya birlikte karar veriliyordu. Değişiklikle bu kişilere yalnızca bin liradan 3 bin liraya kadar idari para cezası verilecek. Pasaport Kanunu'nun 34. maddesindeki, ''Türkiye Cumhuriyeti sınırlarından her nasılsa pasaportsuz olarak girebilmiş vatandaşlar ve yabancılara, 250 liradan bin 250 liraya kadar adli para veya 1 aydan 6 aya kadar hapis cezası veye her ikisi cezanın verilmesi'' hükmü de değiştirildi. Tasarıya göre, bu kişilere yalnızca bin liradan 3 bin liraya kadar idari para cezası verilecek. ''Bakanlar Kurulunca tayin olunan mahallerden başka yerlerden Türkiye'ye giren veya Türkiye'den çıkanların usulüne uygun pasaport veya vesika taşısalar bile 125 liradan 250 liraya kadar hafif para veya 1 aydan 6 aya kadar hafif hapis cezası veya her ikisiyle cezalandırılmasını'' öngören Pasaport Kanunu'nun 35. maddesi de değişti. Buna göre bu kişilere de yalnızca 300 lira idari para cezası verilecek. Pasaport Kanunu'nda yazılı cezaların sulh ceza mahkemelerince verileceğine ilişkin 38. maddesi de ''Bu Kanun hükümlerine göre idari para cezasına karar vermeye, ilgili kolluk birimi amiri yetkilidir'' olarak değiştirildi. -AĞAÇ KESENLERİN CEZASI- Tasarı ile Orman Kanunu'n 91. maddesinde de değişikliğe gidildi. Buna göre, ''Devlet ormanlarında, yetişmiş veya yetiştirilmiş fidanları kesmek, sökmek, ekim sahalarını bozmak, yaş ağaçları boğmak, yaralamak, tepelerini veya dallarını kesmek veya koparmak veya ağaçlardan yalamuk, pedavra hartama çıkarmak, dikili yaş veya kuru ağaçları kesmek veya bunları kökünden sökmek veya bunlardan kabuk veya çıra veya katran veya sakız çıkarmak, yatık veya devrik ağaçları kesmek veya götürmek, kök sökmek, kömür yapmak'' suçlarını işleyenlere verilen ''1 aydan 3 aya kadar hapis ve 5 bin liradan 30 bin liraya kadar ağır para cezası'', ''250 liradan 2 bin liraya kadar idari para cezası'' olarak değiştirildi. Harçlar Kanununda yapılan değişiklikle ''Harçtan müstesna işlemler'', ''Yargı harçları'', ''Temyiz ve itiraz harçları'' ve ''Maktu harçlar'' kısmı değiştirildi. Buna göre, temyiz ve itiraz harçları, Yargıtay hukuk dairelerine yapılacak temyiz başvurularında 100 lira, Yargıtay ceza dairelerine yapılacak temyiz başvurularında 80 lira, Danıştaya yapılacak temyiz başvurularında 100 lira, yürütmenin durdurulmasına ilişkin itirazlar dahil olmak üzere bölge idare mahkemelerine itirazen yapılacak başvurularda 50 lira, bölge adliye mahkemeleri hukuk dairelerine yapılacak istinaf yolu başvurularında 50 lira, Bölge Adliye Mahkemeleri ceza dairelerine yapılacak istinaf yolu başvurularında 40 lira, idari yaptırımlara karşı itiraz yolu başvurularında ve icra mahkemelerinin kararlarına karşı asliye ceza mahkemelerine itirazen yapılacak başvurularda 40 lira olacak. Harçlar Kanunu'nda yapılacak değişiklikle ''mirasçılık belgesi'' işlemlerinden de harç alınacak. Noterlik Kanunu'nun, noterlerin yapacakları işlemlere ilişkin maddesine yapılan ek ile ''Noterlerin yapabilecekleri diğer işlemler'' başlığı altında, ''Terk eden eşin ortak konuta davet edilmesi, mirasçılık belgesi verilmesi'' işlemlerinin noterler tarafından da yapılmasının önü açılacak. Mirasçılık belgesi verilmesinin yargılamayı gerektirmesi veya nüfus kayıtlarının mirasçılık belgesi verilmesi konusunda yeterli olmaması durumunda, mirasçılık belgesi noterler tarafından verilemeyecek. Noterlerin verdikleri mirasçılık belgesi hakkında, mirasçılar ve bu belgeyi esas alarak işlem yapacak kurumlar tarafından sulh hukuk mahkemesine itirazda bulunulabilecek. -YÜKSEKÖĞRETİM KANUNU'NDA DEĞİŞİKLİK- Tasarıya göre Yükseköğretim Kanunu'nun ''Genel esaslar'' başlıklı 53. maddesi de şöyle değiştirildi: ''Yükseköğretim Kurulu ve Yükseköğretim Denetleme Kurulu Başkan ve üyeleri hakkında Danıştayın ilgili dairesinde verilen soruşturma izni verilmesi kararına itiraz ile soruşturma izni verilmemesine ilişkin kararların kendiliğinden incelenmesi Danıştayın İdari İşler Kuruluna aittir. Diğer kurullarca verilen soruşturma izni verilmesi kararına ilgililerce yapılacak itiraz ile soruşturma izni verilmemesine ilişkin kararları kendiliğinden Danıştayın ilgili dairesince, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlar hakkında verilen soruşturma izni verilmesi kararına ilgililerce yapılacak itiraz ile soruşturma izni verilmemesine ilişkin kararları kendiliğinden kararı veren il idare kurulunun idarî yargı yönünden bağlı olduğu bölge idare mahkemesince incelenerek karara bağlanır. Soruşturma izni verilmesine ilişkin kararların kesinleşmesi halinde, Yükseköğretim Kurulu ve Yükseköğretim Denetleme Kurulu Başkan ve üyelerinin yargılanması Yargıtay ilgili ceza dairesine, temyiz incelemesi Ceza Genel Kuruluna, diğer görevlilerin yargılanmaları suçun işlendiği yer adliye mahkemelerine aittir.'' Danıştay Kanunu'nun Danıştayın görevlerini belirleyen maddesindeki, Danıştayın, ''Bakanlıkların düzenleyici işlemleri ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere'' karşı açılacak davaları karara bağlayacağı şeklindeki hüküm, Danıştayın ''ülke genelinde uygulanacak düzenleyici işlemlere'' karşı açılacak davaları karara bağlayacağı şeklinde değiştirilecek. Tasarıya göre, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ilk derece mahkemesi olarak Danıştayda açılmış bulunan ve bu Kanunla idare ve vergi mahkemeleri görevleri kapsamına alınan davalar, Danıştayda bakılarak sonuçlandırılacak. Tasarıyla İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun ''Kararlara karşı başvuru yolları'' başlıklı 45. maddesinin (1) numaralı fıkrası değiştirildi. Buna göre, idare ve vergi mahkemelerinin, ''İlk ve orta öğretim öğrencilerinin kayıt, nakil, ilişik kesme, disiplin ve sınıf geçmeleri ile notlarının tespitine ilişkin işlemlerden, yükseköğretim öğrencilerinin kayıt, nakil, öğrencilikle ilişiğinin kesilmesi sonucunu doğuranlar dışında kalan disiplin cezaları, sınıf geçme ve notlarının tespitine ilişkin işlemlerden, kamu görevlileri hakkında tesis edilen geçici görevlendirme, vekaleten atama, ikinci görev, görevden uzaklaştırma, yolluk, lojman, izin ve il içi naklen atama işlemlerinden, kamu görevlilerinin, görevle ilişiğinin kesilmesi sonucunu doğuranlar dışında kalan disiplin cezalarından, Taşınmaz Mal Zilyedliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanun'un uygulanmasından, Vakıflar Kanunu'nda düzenlenen tahliye işlemlerinden, 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ile 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu gereğince kamu kurum ve kuruluşları tarafından sosyal yardım amacıyla bağlanan aylık ve yapılan sosyal yardımlarla ilgili uygulamalardan, asker ailesine yardım ile ilgili işlemler hakkında açılacak davalardan, Devlet İhale Kanunu'nun 75, Belediye Kanunu'nun 15 ve İl Özel İdaresi Kanunu'nun 7. maddesinin uygulanmasından, Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanun'un ve Su Ürünleri Kanunu'nun uygulanmasından, Karayolları Trafik Kanunu uyarınca valiliklerce, kaymakamlıklarca ve belediyelerce tesis edilecek işlemlerden, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile 5393 sayılı Belediye Kanunundan kaynaklanan, ulaşım ve toplu taşımaya ilişkin işlerden, İmar Kanunu ve diğer kanunlar uyarınca tesis edilen mühürleme, durdurma, yıkım kararları ile bunlara ilişkin olarak verilen para cezaları ve bu cezaların tahsili amacıyla tesis edilen işlemlerden, Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun'dan, tek hakim tarafından karara bağlanan vergi ve diğer kamu alacaklarının asıllarına bağlı ceza, faiz, gecikme faizi ve Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un bunlar hakkında uygulanmasından, konusu 50 bin lirayı aşmayan idari işlemler ile bu miktarı aşmayan tazminat istemlerinden kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verdikleri nihai kararlar ile tek hakimle verilen nihai kararlara'', başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, mahkemelerin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine itiraz edilebilecek. Bu uyuşmazlıklarla ilgili verilen nihai kararlardan, değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce verilen kararlar ile Danıştayın bozma kararı üzerine kararı bozulan mahkemece verilen kararlar, Danıştayda temyiz edilebilecek. Yargıtay Kanunu'nun ''Sağlık Müdürlüğü'' başlıklı hükmü de değiştirildi. Buna göre, Yargıtay Başkanlığında uzman tabip, pratisyen tabip ve diş tabip kadroları karşılık gösterilmek suretiyle Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın sözleşmeli olarak çalıştırılabilecek. -TERK EDEN EŞİN ÇAĞRILMASI- Tasarı ile Türk Medeni Kanunu'nun boşanma sebepleri arasında sayılan ''Terk'' maddesinde değişiklik yapıldı. Buna göre, daha önce eşlerden birinin evi terk etmesi halinde davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hakim, yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi halinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunuyordu. Tasarı yasalaşırsa bu uyarıyı artık noterler de yapabilecek. Hakimler ve Savcılar Kanunu'nda yapılan değişiklikle de ''Birinci sınıf hakim ve savcıların çalışmalarının değerlendirilmesinde'', birinci sınıf hakim ve savcıların başarılı olup olmadıkları değerlendirilirken de ''kanun yolu incelemesinden geçen işleri'' de dikkate alınacak. Türk Ceza Kanunu'nun ''Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alma, kabul etme veya bulundurma'' hükmünü içeren 191. madde de yapılan değişiklikle de kullanmak için uyuşturucu madde ve uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişiler hakkında hapis cezasının yanında denetimli serbestlik tedbiri de uygulanacak. Uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanan kişi hakkında tedaviye de hükmolunacak. Denetimli serbestlik tedbirinin süresi 1 yıl olarak belirlenirken, kişi hakkında tedaviye de hükmolunmuş ise denetimli serbestlik tedbirinin uygulanmasına tedavi ile başlayacak ve tedavi sona erdiği tarihten itibaren 1 yıl süre ile devam edilecek. Tasarıyla Ceza Muhakemesi Kanunu'nun ''Cumhuriyet Savcısının görev ve yetkileri'' başlıklı maddesine, ''Yetkisizlik kararı ile gelen bir soruşturma dosyasını ele alan cumhuriyet savcısı, kendisinin de yetkisiz olduğu kanaatine varırsa yetkisizlik kararı verir ve yetkili savcının belirlenmesi için soruşturma dosyasını yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesine, en yakın ağır ceza mahkemesine gönderir. Bu konuda ağır ceza mahkemesi başkanı veya görevlendireceği üye tarafından verilen karar kesindir'' hükmü eklendi. Tasarıya göre, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 173. maddesinde yapılan değişiklikle, cumhuriyet savcısının kararlarına karşı ağır ceza mahkemesi başkanına değil, ağır ceza mahkemesine itirazda bulunulabilecek. İtiraz mahkeme başkanı veya görevlendireceği üye tarafından karara bağlanacak. Tasarıyla Ceza Muhakemesi Kanunu'nun ''İstinaf'' başlıklı 272. maddesinde yapılan değişikle daha önce 2 bin lira dahil adli para cezasına mahkumiyet hükümlerine karşı istinaf yoluna başvurulmazken, hapis cezasından çevrilen adli para cezaları hariç olmak üzere bu miktar 2 bin liradan 3 bin liraya çıkarılacak. Değişiklikle, 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun'a ''Bölge adliye mahkemeleri faaliyete geçinceye kadar hapis cezasından çevrilen adli para cezaları hariç olmak üzere, sonuç olarak belirlenen 3 bin lira dahil adli para cezasına mahkumiyet hükümlerine karşı temyiz yoluna başvurulamaz'' şeklinde geçici madde eklendi. Aynı kanuna geçici bir maddeyle de ''1 Ocak 2016 tarihine kadar asliye ceza mahkemelerinde yapılan duruşmalarda cumhuriyet savcısı bulunmaz ve katılma hususunda cumhuriyet savcısının görüşü alınmaz. Cumhuriyet savcısı verilen hükümler ile tutuklamaya veya salıverilmeye ilişkin kararlara karşı kanun yoluna başvurabilir'' hükmü eklendi. Kabahatler Kanununun 28. maddesinde yapılan değişiklikle ''Başvuru üzerine mahkemece yapılan ön inceleme sonucunda 2 bin lira dahil idari para cezalarına karşı başvuru üzerine verilen kararlar kesindir'' hükmü, 3 bin lira dahil idari para cezaları için uygulanacak. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'da yapılan değişiklikle de tehlikeli hükümlüler hariç olmak üzere hükümlünün talebi ve cumhuriyet başsavcısının onayı ile ana, baba, eş, kardeş ve çocuk cenazesine katılması için yol dışında 2 güne kadar izin verilebilecek. Kabahate çevrilen suçlarla ilgili olarak 200 bine yakın dosyanın, noterlere verilen yetki ve İcra ve İflas Kanunu'ndaki değişiklik sebebiyle 1 milyon dosyanın, Harçlar Kanunu'nda yapılan değişiklik sebebiyle 300 bini aşkın dosyanın, ceza mahkemelerinin kararlarındaki kesinlik sınırı sebebiyle 80 bine yakın dosyanın, hakim ve savcılara not verilmesi uygulamasının kaldırılması sebebiyle Yargıtayın tüm iş yükünün yüzde 10'unu teşkil eden yaklaşık 80 bin dosyanın Yargıtay önüne, Danıştay Kanunu, İdari Yargılama Usulü Kanunu ve Yükseköğretim Kanunu'ndaki değişiklikler sebebiyle de yaklaşık 30 bin dosyanın Danıştay önüne gelişinin önleneceği öngörülüyor. Tasarının, yaklaşık 1 milyon 690 bin dosya itibariyle, yargının hızlandırılması ve iş yükünün azaltılması amacına hizmet edeceği tahmin ediliyor.